Liczą się nie tylko surowce energetyczne. Będzie plan bezpieczeństwa dla Polski

Surowce nieenergetyczne są podstawowym komponentem nowoczesnego przemysłu, szczególnie nowoczesnych technologii. Na przykład współczesne smartfony wykorzystują - choć w niewielkich ilościach - do 50 różnych surowców metalicznych.

Wyświetlacz LED zbudowany jest m.in. z indu, ceru i europu, bateria – z litu i kobaltu, głośnik i mikrofon wykorzystują właściwości neodymu i dysprozu, a wewnętrzna instalacja elektryczna – miedzi, cyny, cynku, srebra, złota, wolframu, palladu, tantalu i galu.

Zwiększenie zapotrzebowania na surowce nieenergetyczne będzie spowodowane wzrostem liczby ludności i poziomu urbanizacji, a także – z dużym prawdopodobieństwem - z powodu rosnących standardów życia i zwiększającej się konsumpcji. Zgodnie z prognozami McKinsey Global Institute w ciągu najbliższych 20 lat liczba osób z klasy średniej zwiększy się o ponad 3 miliardy konsumentów (głównie z tzw. państw BRICS). Na początku marca grupa uczonych m.in z AGH, SGPiS i Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, pod kierunkiem b. wicepremierów i ministrów gospodarki prof. Jerzego Hausnera i dr Janusza Steinhoffa przedstawiła obszerny raport, z którego wynika, że Polska jest krajem zasobnym w surowce mineralne, nie ma jednak spójnej polityki surowcowej. Autorzy raportu stwierdzili m.in., że problematyka surowcowa jest praktycznie nieobecna w strategicznych dokumentach rządowych. Tymczasem jesteśmy krajem zasobnym w złoża i liczącym się na świecie producentem surowców mineralnych takich jak np. miedź (6 miejsce na świecie) srebro (2), cynk, ołów, tzw. metale rzadkie np. ren, węgiel i wiele innych surowców chemicznych i skalnych. W 2011 r. w Polsce zidentyfikowano 12 tys. 475 złóż, w tym 4 tys. 592 jest zagospodarowanych.

Autorzy raportu wiele miejsca poświęcili kwestii tzw. surowców krytycznych. Ich aktualizowaną co trzy lata listę, w 2010 r., opracowała KE. Zdaniem autorów raportu taka lista potrzebna jest też w Polsce. Powinna obejmować szczególnie te surowce, które charakteryzują się wysokim ryzykiem wynikającym z ograniczonej ilości źródeł ich pochodzenia i podaży ze względu na koncentrację (przez Chiny) i które będą niezbędne do rozwoju nowych technologii w najbliższych 10 latach, a obecnie nie są pozyskiwane w kraju. Cenne surowce, w tym również te krytyczne, można pozyskiwać również przez recykling. Znaczenie recyklingu metali wzrasta od 2010 r. kiedy to Chiny i kraje należące do strefy chińskich wpływów wprowadziły ograniczenia w wywozie metali ziem rzadkich. Wywołało to duże straty w światowym przemyśle elektronicznym. Dlatego podjęto prace nad możliwościami recyklingu tych metali, które można pozyskiwać z wycofanych z eksploatacji pojazdów, zużytych baterii, akumulatorów czy odpadów komunalnych.

W założeniach planu bezpieczeństwa Polski w dostępie do surowców nieenergetycznych, resort gospodarki podzielił pogląd zawarty w marcowym raporcie, że zapewnienie bezpieczeństwa surowcowego jest niezwykle istotne m.in. ze względu na gwałtowny wzrost zapotrzebowania na nie w ostatnich latach przy jednocześnie ograniczonych zasobach. "Ceny surowców nieenergetycznych w I dekadzie XXI wieku uległy potrojeniu, co spowodowane jest m.in. gwałtownym wzrostem gospodarek wschodzących, głównie Chin, Indii i Brazylii. Towarzyszy temu coraz bardziej utrudniony dostęp do surowców na rynku międzynarodowym, w szczególności metali ziem rzadkich i innych pierwiastków metalicznych, które mają duże znaczenie dla rozwoju branż zaawansowanych technologicznie, spowodowany niestabilnością i dominacją Chin na rynkach surowcowych" - napisano we wprowadzeniu do Założeń. Dlatego - jak dodano - "Ministerstwo Gospodarki, uznając znaczenie surowców nieenergetycznych oraz potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa surowcowego dla polskiego przemysłu, a także w odpowiedzi na zapotrzebowanie różnych interesariuszy, m.in. skupionych w Polskiej Platformie Technologicznej Surowców Mineralnych, podjęło prace nad projektem Założeń do Planu działań na rzecz bezpieczeństwa Polski w zakresie surowców nieenergetycznych". W Założeniach zidentyfikowano główne części cyklu surowcowego (od etapu eksploracji, przez wydobycie, przetwórstwo i odzysk surowców z odpadów, aż po substytucję), którym przyporządkowano tzw. obszary działań wraz z rekomendacjami. Ujęcie to nawiązuje do koncepcji gospodarki o zamkniętym obiegu (circular economy), pozwalając na podejście, w którym kładzie się nacisk na wielokrotne wykorzystanie tych samych surowców. Analizie poddane zostały także możliwości poprawy dostępu do surowców związane z intensyfikacją współpracy międzynarodowej. Zgodnie z harmonogramem projekt Planu, po uzgodnieniach międzyresortowych i konsultacjach, powinien powstać do końca br.

Autor: mn / Źródło: PAP