Głosuje się na partię, nie na ludzi. Kto walczy o władzę?

Jednak wygrana we wtorkowym głosowaniu nie daje pewności, że dana partia utworzy rząd - trzeba mieć zdolność utworzenia koalicji liczącej przynajmniej 61 deputowanych w 120-miejscowym Knesecie. Taką zdolność ma według ostatnich przedwyborczych sondaży blok prawicowy z Netanjahu na czele, który może liczyć na 63-67 mandatów; dla porównania blok centrolewicy Ganca może uzyskać 53-57 mandatów.

Po kilku kryzysach koalicyjnych trzeci z rzędu gabinet Netanjahu (urzędujący od maja 2015 r., ale czwarty jego gabinet, licząc kadencję 1996-99) nie przetrwał kolejnej próby. Rezygnacja ministra obrony Awigdora Liebermana i jego partii Nasz Dom Izrael w listopadzie ubiegłego roku z powodu jego zdaniem niewystarczającej reakcji militarnej Izraela na ataki Hamasu w Strefie Gazy spowodowała, że koalicja pozostała z kruchą większością 61 deputowanych. Ustawa rozwiązująca Kneset przeszła 26 grudnia 2018 r., przy czym przywódcy partii koalicyjnych zadeklarowali kontynuowanie współpracy do przedterminowych wyborów rozpisanych na 9 kwietnia - zgodnie z wyborczym kalendarzem wybory powinny odbyć się w listopadzie. W Izraelu jest jeden okręg wyborczy - głosuje się na partie, a nie na poszczególnych kandydatów. Poniżej, na podstawie danych Izraelskiego Instytutu Demokracji (IDI) z siedzibą w Jerozolimie, prezentujemy najważniejsze i najbardziej liczące się w tworzeniu ewentualnej koalicji rządowej partie i sojusze polityczne. Łącznie zarejestrowano ponad 40 list, ale liczy się tak naprawdę kilkanaście, bo reszta prawdopodobnie nie przekroczy progu wyborczego wynoszącego 3,25 proc. (co najmniej 4 mandaty).

Likud (Konsolidacja) - utworzona w 1973 r. w okresie przed wyborami do Knesetu jako blok partii prawicowych. Tradycyjnie popiera ideę Całej Ziemi Izraela (Wielkiego Izraela), nawet jeśli nie zawsze precyzyjnie określała granice takiego państwa. Chociaż Likud przez długi czas odmawiał uznania palestyńskich żądań w sprawie suwerenności, to z biegiem lat łagodził stanowisko: zgodził się na ustępstwa w porozumieniach z Camp David w 1978 r., rozpoczął negocjacje z Palestyńczykami podczas konferencji madryckiej w 1991 r., kontynuował wdrażanie porozumień z Oslo i jednostronnie wycofał się ze Strefy Gazy w 2005 r. W kwestiach społeczno-ekonomicznych Likud ma prawicowe, konserwatywne poglądy i opowiada się za wolnym rynkiem. Mimo to cieszy się poparciem ludności będącej w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej. Likud podjął kroki w celu prywatyzacji gospodarki, ustalając jednocześnie minimalne wynagrodzenie, przyjmując ustawę o emeryturach państwowych itp. W kwestiach religii i państwa ma centrowe poglądy. Choć jest to partia świecka, partie religijne uważają ją za bardziej wygodnego partnera koalicyjnego od Awody. Ma 30 mandatów, a jej przewodniczącym jest Benjamin Netanjahu. Po wyborach w 2015 r. koalicję rządową w Izraelu tworzą: Likud, My Wszyscy (Kulanu – 10 mandatów), Żydowski Dom (5), Sefardyjska Partia Strażników Tory (Szas - 7), Zjednoczony Judaizm Tory (6). W grudniu 2018 r. nowo powstała partia Nowa Prawica (3) została partnerem koalicyjnym po oddzieleniu się od Żydowskiego Domu.

Niebiesko-Biali - to centralna lista wyborcza ustanowiona przed wyborami w 2019 r. Obejmuje partie Moc Izraela (Hosen L'Israel), Telem i Jest Przyszłość (Jesz Atid). Pierwsze dwie na czele odpowiednio z Bennym Gancem i byłym ministrem obrony Mosze Ja'alonem powstały pod koniec 2018 r. i postanowiły działać wspólnie. Przywódca Jesz Atid Jair Lapid również zdecydował się przewodzić swojej partii na liście. Niebiesko-Biali to syjonistyczny sojusz liberalny zlokalizowany w centrum politycznej mapy. Jest największym rywalem Likudu w tegorocznych wyborach. Izraelska Partia Pracy (Awoda) - założona w 1968 r. Jako następczyni Mapai (Robotniczej Partii Izraela) miała również umiarkowaną ideologię syjonistyczno-socjalistyczną. W połowie lat 90. orientacja społeczno-gospodarcza partii stała się bardziej umiarkowana, zwróciła się ku socjaldemokracji. Awoda była pierwszą dużą partią wzywającą do negocjacji z Organizacją Wyzwolenia Palestyny (OWP) i wspierającą ustanowienie państwa palestyńskiego. W kwestiach religii i państwa ciągle jest rozdarta między swoimi poglądami ideologicznymi a niechęcią do angażowania się w konflikty z partiami religijnymi, które były jej koalicjantami. Czworo członków Awody było premierami: Golda Meir, Icchak Rabin, Szimon Peres i Ehud Barak. Utrzymywała władzę od powstania do historycznego przełomu w 1977 r., kiedy to po raz pierwszy przegrała z Likudem. Od 1992 r. siła Awody spadała, osiągając rekordowo niski wynik 13 miejsc w wyborach w 2009 r., które wygrał Likud. Przed wyborami w 2015 r. Awoda wraz z partią Hatnuah (Ruch) utworzyły centrolewicowy Blok Syjonistyczny, który zdobył 24 mandaty, po czym się rozpadł w Knesecie (teraz Awoda – 18 mandatów, a Hatnuah - 6 mandatów). Przewodniczącym Awody jest Awi Gabbaj. Ra'am–Balad - to wspólna lista wyborcza dwóch partii, Ra'am i Balad, które były częścią czteropartyjnego sojuszu (z partiami Hadasz i Ta'al) - Wspólnej Listy startującej w wyborach w 2015 r. W związku z wyborami w 2019 r. wewnętrzne konflikty rozwiązały Wspólną Listę. Tuż przed ostatecznym terminem składania list Ra'am i Balad zgodziły się wystartować wspólnie, głównie w celu zminimalizowania ryzyka nieprzekroczenia progu wyborczego. Wspólna Lista dysponuje teraz 12 mandatami.

Hadasz-Ta'al - to wspólna lista wyborcza dwóch partii, Hadasz i Ta'al, które w 2015 r. wraz z Ra'am i Balad startowały jako Wspólna Lista. Tuż przed upływem terminu składania list Hadasz z Ajmanem Odehem na czele i Ta'al z Ahmadem Tibim zgodziły się na wspólny start. My Wszyscy (Kulanu) – założona w 2014 r. przez byłego. ministra Likudu Mosze Kahlona. Chociaż Kahlon zajmuje "jastrzębie stanowisko" w kwestiach bezpieczeństwa, partia przedstawia się jako centrowa. Skupienie się partii My Wszyscy na kwestiach społeczno-ekonomicznych ma odzwierciedlenie w jej programie, który szczegółowo określa plan działania w odniesieniu do kosztów utrzymania, walki z korupcją i zmniejszania różnic społecznych. Kwestie bezpieczeństwa, a także praw obywatelskich czy religii mają dużo mniejsze znaczenie. Ma 10 mandatów. Sefardyjska Partia Strażników Tory (Szas) – utworzona w 1984 r., partia ortodoksyjnych Żydów sefardyjskich. Wierzy w istnienie państwa Izrael jako państwa narodu żydowskiego i aspiruje do zgromadzenia w Izraelu Żydów z całego świata. Popiera zawieranie porozumień pokojowych z państwami arabskimi, przy jednoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa mieszkańców Izraela, ale sprzeciwia się podziałowi Jerozolimy. Ma siedem mandatów, przewodniczy jej Arjeh Deri. Zjednoczony Judaizm Tory (Jahadut Hatora) – blok skupiający ortodoksyjne partie religijne Agudat Israel (Stowarzyszenie Izraelskie) i Degel Hatora (Zjednoczona Lista Tory), startujące razem w wyborach od 1992 r. Działa na rzecz zachowania religijnego charakteru państwa Izrael. Partia centrystyczna, jeśli chodzi o politykę zagraniczną i bezpieczeństwo. Ma tendencję do wspierania obozu prawicowego, który wyraża bardziej konserwatywne poglądy na kwestie religijne. Ma 6 mandatów; przywódcy to Jaakow Licman, Mosze Gafni. Nasz Dom Izrael (Israel Beiteinu) - utworzona przez Awigdora Liebermana przed wyborami w 1999 r. wyrażała poglądy imigrantów z byłęgo ZSRR. Szczyt popularności osiągnęła w wyborach w 2009 r., zdobywając 15 miejsc i stając się trzecią partią w parlamencie. Nasz Dom Izrael oferuje niezwykłą kombinację "jastrzębich poglądów" w sprawach polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz świeckich poglądów w sprawach religijno-świeckiego rozdziału państwa. Jeśli chodzi o te pierwsze, proponowane przez partię rozwiązanie konfliktu z Palestyńczykami opiera się na wymianie ludności i stworzeniu dwóch jednorodnych etnicznie państw. Zajmuje konserwatywne stanowisko w sprawie polityki fiskalnej. Według niej rozwiązaniem dla niestabilności systemu rządów w Izraelu jest przyjęcie systemu prezydenckiego. Ma pięć mandatów, przewodniczy jej Lieberman. Merec (Wigor) – powstała przed wyborami w 1992 r. Znajduje się na syjonistycznej lewicy izraelskiej mapy politycznej i tradycyjnie popiera równość społeczną, przyznanie izraelskim Arabom równych praw. Opowiada się za tzw. rozwiązaniem dwupaństwowym, za dążeniem do pokoju poprzez rezygnację z okupowanych terytoriów i położenie kresu osadnictwu. Popiera również rozdział religii i państwa. Definiuje się jako partia socjaldemokratyczna i popiera rozwijanie państwa opiekuńczego. Ma 5 mandatów; przewodnicząca to Zahawa Gal-On. Nowa Prawica – utworzona w okresie poprzedzającym wybory w 2019 r. przez ministra ds. diaspory i oświaty Naftalego Bennetta i minister sprawiedliwości Ajelet Szaked po ich odejściu z Żydowskiego Domu. Jest to syjonistyczna partia prawicowa, która oferuje wspólne ramy dla świeckich i religijnych Żydów. Sprzeciwia się powstaniu państwa palestyńskiego. Ma trzy mandaty; Bennett i Szaket przedstawiają się jako współprzewodniczący partii. Unia Partii Prawicowych – to wspólna lista wyborcza utworzona przed wyborami w 2019 r. przez Żydowski Dom, Zjednoczenie Narodowe i skrajnie prawicową i antyarabską partię Otzma Yehudit (Siła Żydowska, daw. Otzma Le Israel - Siła dla Izraela). Zehut (Tożsamość) - założona w 2015 r. przez byłęgo deputowanego Likudu Mosze Feiglina. Partia łączy dwie główne zasady: żydowską tożsamość i wolność osobistą. Jej program obejmuje libertariańskie poglądy ekonomiczne, poparcie dla Wielkiego Izraela oraz rozdział państwa i religii.

Autor: mtom / Źródło: PAP