Klimat zwrotnikowy to jedna z pięciu stref klimatycznych naszej planety (klasyfikacja Wincentego Okołowicza). W obrębie tej strefy wyróżnia się kilka typów klimatów, a każdy z nich jest zróżnicowany pod względem czynników atmosferycznych. Strefa klimatu zwrotnikowego jest też bardzo różnorodna pod względem fauny i flory.
● Strefa klimatów zwrotnikowych charakteryzuje się średnimi temperaturami miesięcznymi wynoszącymi ponad 10 st. Celsjusza zimą, a latem powyżej 20 st. Celsjusza.
● W strefie zwrotnikowej, ze względu na duże amplitudy temperatury, miejscami jest skrajnie sucho.
● W strefie klimatów zwrotnikowych wyróżnia się m.in. klimat wilgotny, pośredni, kontynentalny suchy i klimat skrajnie suchy.
Jakie są cechy klimatu zwrotnikowego?
Do klimatu zwrotnikowego zalicza się rejony północnego Meksyku, północnej i południowej Afryki, Półwyspu Arabskiego, Półwyspu Indochińskiego i Indyjskiego, środkowej Ameryki Południowej oraz Australii. Wysokie amplitudy temperatur są także charakterystyczne dla południowo-wschodniej części USA. W obrębie strefy zwrotnikowej wyróżnia się następujące typy klimatów:
- wilgotny i wilgotny monsunowy, - pośredni i pośredni monsunowy, - kontynentalny suchy i kontynentalny suchy monsunowy, - wybitnie i skrajnie suchy.
W przypadku obszarów lądowych zaobserwować można wysokie ciśnienie atmosferyczne, malejące na peryferiach. Zjawisko to ma wpływ na niską wilgotność i niewielkie zachmurzenie w okresie letnim. Na obszary lądowe oddziałują silne promienie UV. Latem temperatury osiągają dużą wartość, przekraczając 20 stopni Celsjusza. Obszary lądowe strefy zwrotnikowej to w większości pustynie. Wśród nich warto wskazać Saharę, Atakamę i Ar-Rub al-Chali. Na zachodnich wybrzeżach, prądy morskie wpływają na znaczne ograniczenie opadów atmosferycznych. W przypadku wschodnich wybrzeży obserwuje się natomiast silne wiatry, dzięki którym powietrze jest wilgotne.
Jakie są amplitudy temperatur w strefie zwrotnikowej?
W ciągu roku temperatury klimatu zwrotnikowego przekraczają 20 stopni Celsjusza. Wartości wskazywane w danym miesiącu na termometrach są bardziej zróżnicowane niż w przypadku strefy równikowej. W najchłodniejszych dniach temperatura nie spada poniżej 10 stopni Celsjusza. W najcieplejszym okresie termometry mogą wskazywać aż 35 stopni Celsjusza. Latem rzadko zdarza się, by temperatura spadała poniżej 30 stopni. Cechą charakterystyczną klimatu zwrotnikowego są duże amplitudy dobowe. Wynika to z niewielkiego zachmurzenia nieba. Różnice te najsilniej odczuwa się na pustyniach, gdzie dobowe amplitudy przekraczają kilkadziesiąt stopni.
Jakie rośliny i zwierzęta występują w klimacie zwrotnikowym?
W przypadku strefy skrajnie suchej zaobserwować można trawiaste sawanny z akacjami i baobabami, palmy i eukaliptusy. Obszary pustynne nie obfitują natomiast w liczne gatunki roślin ze względu na trudne warunki glebowe i atmosferyczne. W suchej strefie występują buroziemy o silnym odczynie zasadowym wynikającym z dużej ilości wapnia oraz soli. Każdy z tych składników ma niską wartość użytkową. W kontekście gorącej i wilgotnej strefy zwrotnikowej warto wspomnieć o licznych obszarach leśnych, w obrębie których rosną paprocie, buki, palmy i bambusy.
Zwierzęta charakterystyczne dla klimatu zwrotnikowego to m.in. stekowce, dziobaki, koale, krety workowate, kangury i wilki workowate. W Australii żyje także dziki pies dingo. Wśród nietoperzy żyjących w strefie klimatu zwrotnikowego uwagę zwracają rudawki o stucentymetrowej rozpiętości skrzydeł. Inne zwierzęta to m.in. tygrysy, antylopy, węże i krokodyle.
Czym wyróżnia się klimat zwrotnikowy suchy?
Klimat zwrotnikowy suchy rozciąga się na obszary Półwyspu Arabskiego, środkowej Australii, południowych Stanów Zjednoczonych i Wyżyny Meksykańskiej. Opady atmosferyczne w tym rejonie nie przekraczają 300 mm rocznie. Temperatura powietrza dochodzi natomiast do 30 stopni Celsjusza, a amplituda – 40 stopni Celsjusza.
ZOBACZ TEŻ: Huragany. Kiedy powstają, jaką mają siłę i dlaczego często są im nadawane kobiece imiona?
Czym charakteryzuje się klimat zwrotnikowy wilgotny?
W strefie klimatu zwrotnikowego wilgotnego minimalna średnia temperatura wynosi powyżej 10 stopni Celsjusza. Amplituda temperatury natomiast mierzy zazwyczaj poniżej 10 stopni Celsjusza. Opady atmosferyczne w wilgotnym klimacie zwrotnikowym nie przekraczają 2000 mm. Ten typ klimatu występuje m.in. w Australii, Północnym Meksyku i na Florydzie.
Czym wyróżnia się klimat zwrotnikowy monsunowy?
Klimat zwrotnikowy monsunowy obejmuje tereny południowo-wschodniej Azji. Półroczny okres letni stanowi czas obfitych opadów. Zimą powietrze jest natomiast niezwykle suche. Amplituda temperatur wynosi 20 stopni Celsjusza.
Czym jest monsun?
Monsun stanowi układ wiatrów zmieniających kierunek na przeciwny w zależności od panującej pory roku. Wieją one pomiędzy oceanem a lądem. Monsuny dzieli się na:
- letnie z wysokimi opadami, wynikającymi z niskiego ciśnienia nad lądem, a wysokiego nad morzem; - zimowe z suchą pogodą, wysokim ciśnieniem nad lądem, a niskim nad morzem.
Wiatry te powstają na skutek różnic w nagrzewaniu się powierzchni wody i lądu. Monsun letni jest ciepły i wilgotny, a zimowy – suchy i chłodny.
Źródła: encyklopedia.pwn.pl Vademecum. Geografia, Janusz Stasiak, Zbigniew Zaniewicz, Wydawnictwo pedagogiczne OPERON, 2006 zpe.gov.pl Strefy klimatyczne. Atlas geograficzny, Wincenty Okołowicz, wydawnictwo: PPWK, 1990 Nauka o klimacie. Wydanie II poprawione, Marcin Popkiewicz, Aleksandra Kardaś, Szymon Malinowski, Wydawnictwo Sonia Draga, Wydawnictwo Nieoczywiste, 2019
Źródło: pwn.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock