Kałamarnice i ośmiornice mogły pojawić się wcześniej, niż przypuszczali naukowcy

Specyficzne zachowanie ośmiornic

Źródło: Godfrey-Smith et al.

Oszacowano, że skamieniałość ma około 82 miliona lat. Badania dotyczące ewolucji całego gatunku, którego osobnik zostawiło po sobie odcisk, zasugerowały naukowcom, że te stworzenia mogły pojawić się na świecie około 330-350 milionów lat temu.

To podważyło przekonanie naukowców, że ośmiornice i kałamarnice pojawiły się w triasie - najstarszym okresie ery mezozoicznej (około 251-201 milionów lat temu). Co więcej, nowo odkryty gatunek miał nie osiem, a 10 ramion. To wskazuje, że w drodze ewolucji znane nam ośmiornice mogły stracić dwie macki.

- To pierwszy i jedyny znany osobnik z nadrzędu Vampyropoda, który posiada 10 funkcjonalnych ramion - powiedział o skamielinie paleontolog Christopher Whalen z Amerykańskiego Muzeum Historii Naturalnej (AMNH) i Uniwersytetu Yale.

Nowo odkryte stworzenie nazwano Syllipsimopodi bideni, na cześć amerykańskiego prezydenta Joego Bidena. W chwili odkrycia prezydent dopiero zaczynał swoją kadencję i planował wzmożoną walkę ze zmianami klimatu.

Złożona historia ewolucji

Nasza wiedza na temat historii ewolucji tych zwierząt jest w najlepszym wypadku fragmentaryczna. Ośmiornice i wampirzyce piekielne - nazwane tak ze względu na swój krwistoczerwony kolor i ramiona połączone błoną, przypominającą pelerynę - to miękkie, gąbczaste stworzenia, które nie mają kości, a jedynie wewnętrzną skorupę z chityny. Tkanki tego typu, w porównaniu do kości czy zębów, rzadko potrafią przetrwać wieki, dlatego nie zachowało się wiele pozostałości tych zwierząt.

Zespołowi Whalena udało się odnaleźć S. bideni w okolicach wąwozu Bear Gulch w stanie Montana - regionie pełnym skamielin, powstałych w wyniku nagromadzenia się osadów.

Ten niewielki odcisk pokazuje, że historia dzisiejszych głowonogów była złożona i fascynująca.

- Nasze odkrycia sugerują, że najstarsi przedstawiciele Vampyropoda, przypominały żyjące dziś kałamarnice - mówił Whalen. - Syllipsimopodi bideni podważa również tezy dotyczące pochodzenia tego nadrzędu i pokazuje nowy model ewolucji głowonogów o wewnętrznej skorupie - dodał.

Specyficzna budowa ciała

Jak dodano, dziesięcioramienne S. bideni to najstarszy znany przodek ośmiornic i wampirzyc piekielnych. Jego 10 ramion wyposażonych w przyssawki sugeruje, że wspólny przodek obu grup zwierząt mógł wyglądać podobnie.

- Liczba ramion jest jedną z cech odróżniającą dziesięcioramienne kałamarnice i mątwy od ośmioramiennych ośmiornic i wampirzyc piekielnych - wyjaśnił Whalen. - Od dawna spekulujemy, że ośmiornice mają osiem ramion dzięki wyeliminowaniu dwóch. U wampirzyc piekielnych stanowią one ramiona szczątkowe. Jednak wszyscy opisani przedstawiciele Vampyropoda mają ich tylko osiem, więc ta skamieniałość jest prawdopodobnie pierwszym potwierdzeniem idei, że wszystkie głowonogi posiadały początkowo 10 ramion - dodał.

Na podstawie tej skamieniałości naukowcy ustalili, że dwa ramiona S. bideni były dłuższe od pozostałych. Możliwe, że służyły do chwytania zdobyczy, a krótsze ją przytrzymywały. Ciało zwierzęcia przypominało współczesne kałamarnice. Posiadało także płetwy, które wydawały się wystarczająco duże, by pomóc w pływaniu i stabilizacji. Kolejne anatomiczne podobieństwo do kałamarnic (a także wampirzyc piekielnych) to istnienie struktury zwanej gladiusem. Ośmiornice są jej pozbawione.

- Syllipsimopodi bideni mógł zajmować niszę bardziej podobną do dzisiejszych kałamarnic, czyli być drapieżnikiem wodnym średniego szczebla - mówił Neil Landman, drugi z autorów badania. - Niewykluczone, że mógł używać swoich przyssawek do wydłubywania małych organizmów lub zapuszczać się bardziej w głąb lądu, by żerować na małżach czy innych morskich zwierzętach pokrytych muszlami - podsumował.