Neptun – kiedy został odkryty i ile trwa rok na Neptunie?

● Nazwa planety pochodzi od rzymskiego boga mórz Neptuna. ● Jest to ciało niebieskie posiadające 14 księżyców. ● Neptun to planeta koloru niebieskiego ze słabo rozwiniętym układem pierścieni, która jest około 17 razy masywniejsza od Ziemi. ● Od odkrycia w 1846 roku Neptun tylko raz okrążył Słońce.

Neptun ma słabo rozwinięty układ pierścieni. Pierwszy raz o ich istnieniu dowiedziano się w latach sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. W 1989 roku sonda Voyager 2 potwierdziła istnienie pierścieni planety. Ten statek kosmiczny odkrył na półkuli południowej planety Wielką Ciemną Plamę, którą często zestawia się z Wielką Czerwoną Plamą na Jowiszu. Takie struktury napędzają silne ruchy powietrza w Układzie Słonecznym. 

Warto zaznaczyć, iż Neptuna nie można zobaczyć gołym okiem. Jego obserwowana wielkość gwiazdowa jest mniejsza od jasności księżyców galileuszowych Jowisza. Obserwując planetę przez teleskop, można postrzegać Neptun jako niewielki dysk.

Atmosfera Neptuna jest aktywna, zaobserwować można w dodatku układy pogodowe. Masa planety wynosi 1,02413×1026 kg, co oznacza, że jest siedemnaście razy większa od masy Ziemi. Neptun posiada jądro skalno-gazowe składające się głównie z wody, metanu i amoniaku. Atmosferę planetarną tego gazowego olbrzyma tworzy wodór, hel, metan i etan.

Neptun ma czternaście księżyców. Największy odkryty do tej pory – Tryton, zawiera 99,5 proc. masy na orbicie wokół planety. Jest on na tyle duży, że jego kształt przypomina elipsoidę. Charakterystyczną cechę księżyca stanowi wsteczne poruszanie się. W 1989 roku Tryton był najzimniejszym elementem Układu Słonecznego – jego temperatura wynosiła 38 K (-235,15 st. Celsjusza). Drugim księżycem Neptuna jest Nereida, którą wyróżnia długa orbita. 

W 1989 roku Voyager 2 odkrył sześć, dodatkowych satelitów Neptuna. Drugi pod względem wielkości księżyc to Proteusz. Jego duży rozmiar i gęstość sprawiają, że siły wewnętrznej grawitacji nie wpływają na kulisty kształt księżyca. Cztery pozostałe satelity to Najada, Talassa, Despina oraz Galatea. Ich orbity są niedaleko pierścieni gazowego olbrzyma. Drugi, najbardziej wysunięty księżyc - Larissa odkryto w 1981 roku. Satelita zakrył wówczas jedną z gwiazd. Uznano, że wpływ na to zjawisko miały pierścienie. Teza ta została jednak obalona, gdyż w 1989 roku zaobserwowano zakrycie gwiazdy przez księżyc. 

Na początku XXI wieku odkryto pięć kolejnych satelitów Neptuna. Warto dodać, że każdy księżyc tej planety ma nazwę nawiązującą do jednego z bóstw mórz.

Neptun ma podobny skład jak Uran, dlatego często klasyfikuje się obie te planety do grupy lodowych olbrzymów. Najbardziej oddalona od Słońca planeta jest jednak masywniejsza od swojej bliźniaczki. Masa Uranu wynosi 14,5 mas Ziemi, 8,7 x 10²⁵ kg, natomiast Neptuna 17,2 mas Ziemi, 1,0 x 10²⁶ kg. Planety te mają jednak zbliżoną strukturę wewnętrzną. W atmosferze Neptuna znajduje się metan nadający mu niebieską barwę. Intensywny kolor Neptuna różni się od bardziej spokojnego cyjanu Uranu. Naukowcy twierdzą, że zbliżone stężenie metanu na Uranie i Neptunie świadczy o tym, że jakiś inny składnik wpływa na różnicę barw pomiędzy lodowymi olbrzymami.

Odległość tego gazowego olbrzyma od Słońca szacowana jest w granicach 4,495 miliarda km. Pełen obieg Neptuna wokół centralnej gwiazdy trwa 164,79 lat. Od odkrycia w 1846 roku Neptun tylko raz okrążył Słońce. Oś obrotu Neptuna ma nachylenie zbliżone do Ziemi i Marsa. Powoduje to zmiany sezonowe na tej planecie. Długi okres orbitalny sprawia, że czas danej pory roku na Neptunie ma czterdzieści ziemskich lat. Doba gwiazdowa tej planety wynosi natomiast 16,11 godziny. Z powodu zbliżonego do Ziemi nachylenia osi obrotu, zmiana długości dnia w ciągu roku jest zbliżona do tej występującej na naszej planecie.

Ślady metanu w zewnętrznych obszarach sprawiają, iż Neptun ma niebieski, wręcz lazurowy kolor. Metan odbija światło niebieskie i pochłania światło czerwone, stąd ta wyjątkowa barwa.

Ze względu na dużą różnicę odległości, Ziemia i Neptun mają wiele różniących je cech. Gazowy olbrzym ma jednak zbliżoną do naszej planety siłę grawitacji. Przedmiot, który waży na Ziemi 45 kg, na Neptunie miałby wagę 50 kg.

Neptun to niezwykle intrygująca planeta. Naukowcy wciąż ją badają, a prowadzone obserwacje z pewnością przyczynią się do poznania nowych, ciekawych zjawisk. Jako ciekawostkę warto dodać, iż osobliwą atrakcją turystyczną Neptuna byłaby perspektywa obejrzenia diamentowego oceanu i deszczów, czyli zjawiska przekształcenia się metanu w mieszaninę pyłu diamentowego i węglowodorów. Być może kiedyś ta fantazja okaże się możliwa do spełnienia.