Ta planeta jest "puszysta" jak pianka marshmallow

Źródło:
NOIRLab, space.com, tvnmeteo.pl
Obserwatorium w Kitt Peak, gdzie zaobserwowano planetę
Obserwatorium w Kitt Peak, gdzie zaobserwowano planetęKPNO/NOIRLab/NSF/AURA/P. Marenfeld
wideo 2/14
Obserwatorium w Kitt Peak, gdzie zaobserwowano planetęKPNO/NOIRLab/NSF/AURA/P. Marenfeld

Planeta o gęstości pianki marshmallow została wykryta na orbicie chłodnej, karłowatej gwiazdy - donoszą badacze z National Optical-Infrared Astronomy Research Laboratory (NOIRLab). Chociaż TOI-3757 b wymiarami przypomina Jowisza, jej gęstość jest znacznie mniejsza niż jakiejkolwiek innej planety w Układzie Słonecznym. Naukowców zastanawia, w jaki sposób tak "puszysty" świat mógł powstać w tak niegościnnym dla gazowych olbrzymów środowisku.

Gęstość ciał niebieskich nie zawsze idzie w parze z ich wielkością. Saturn, druga największa planeta Układu Słonecznego, charakteryzuje się gęstością rzędu 0,687 grama na centymetr sześcienny. Oznacza to, że gdyby we Wszechświecie istniał wystarczająco duży zbiornik wodny, Saturn unosiłby się na jego powierzchni.

W głębiach kosmosu istnieją ciała niebieskie o jeszcze niższej gęstości. Na trop jednego z nich wpadli naukowcy z National Optical-Infrared Astronomy Research Laboratory (NOIRLab) - amerykańskiego rządowego centrum badawczego, które zajmuje się badaniami astronomicznymi w zakresie światła widzialnego i podczerwieni.

Gigant w ekstremalnym środowisku

W badaniu opublikowanym na łamach czasopisma "The Astronomical Journal" astronomowie przedstawili wyniki obserwacji, jakie przeprowadzili za pomocą teleskopu WIYN w amerykańskim Narodowym Obserwatorium Kitt Peak w Arizonie. Oko przyrządu zwróciło się w stronę gazowego olbrzyma TOI-3757 b, znajdującego się w gwiazdozbiorze Woźnicy, około 580 lat świetlnych od Ziemi.

Ciało niebieskie zwróciło uwagę naukowców swoimi wymiarami i gęstością. Planeta jest niewiele większa od Jowisza, ale jej gęstość wynosi zaledwie 0,27 grama na centymetr sześcienny - czyli mniej więcej tyle, co pianka marshmallow, wytwarzana z cukru, żelatyny i wody. Obiekty takie jak TOI-3757 b rzadko pojawiają się w towarzystwie chłodnych gwiazd, ale orbitują dookoła czerwonego karła. Gwiazdy te są stosunkowo zimne, ale aktywne - od czasu do czasu emitują one rozbłyski, na tyle silne, by zdzierać atmosfery z planet.

- Tradycyjnie uważano, że gazowe olbrzymy trudno formują się wokół czerwonych karłów - opowiada Shubham Kanodia z Carnegie Institution for Science, główny autor badania. - Do tej pory dysponowaliśmy jedynie niewielkimi próbkami z badań dopplerowskich, które znajdowały olbrzymie planety daleko od czerwonych karłów. Aż dotąd nie mieliśmy wystarczająco dużej próbki planet, by skutecznie szukać bliskich olbrzymów.

Gazowy olbrzym TOI-3757 b (z prawej) w towarzystwie czerwonego karła - wizja artystyNOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/Spaceengine/M. Zamani

Tajemnica "puszystości"

TOI-3757 b jest najbardziej "puszystą" planetą należącą do gazowych olbrzymów, jaką kiedykolwiek odkryto wokół czerwonego karła. Badaczy zastanawia, w jaki sposób tak duże ciało o małej gęstości mogło uformować się w tak nieprzyjaznym otoczeniu. Wstępne hipotezy zakładają, że potrzebne są do tego dwa czynniki.

Po pierwsze, na gęstość planety mogło wpłynąć tempo formowania się jej jądra. Badacze uważają, że gazowe olbrzymy zaczynają swój żywot jako skaliste rdzenie, które po osiągnięciu pewnej masy zaczynają gwałtownie zasysać duże ilości gazu z otoczenia. Czerwony karzeł, obiegany przez TOI-3757 b, ma stosunkowo niską obfitość ciężkich pierwiastków, a to mogło spowodować, że jądro planety formowało się wolniej, opóźniając proces wciągania gazu i wpływając na ogólną gęstość planety.

Drugim czynnikiem może być orbita planety, która wstępnie została określona jako lekko eliptyczna. W niektórych momentach obiegu zbliża się ona do gwiazdy bardziej niż w innych, co powoduje znaczne nadwyżki ciepła, które mogą powodować rozdęcie atmosfery. Co ciekawe, aby całkowicie okrążyć czerwonego karła, TOI-3757 b potrzebuje zaledwie 3,5 dnia.

W poszukiwaniu nowych światów

Naukowcy chcą kontynuować obserwacje TOI-3757 b oraz poszukiwać kolejnych gazowych olbrzymów zlokalizowanych w pobliżu czerwonych karłów. Jak wskazuje Kanodia, znalezienie większej ilości podobnych układów będzie krokiem do lepszego zrozumienia, jak tworzą się planety i z czego są zbudowane.

- Przyszłe obserwacje atmosfery tej planety przy użyciu Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba mogłyby również pomóc rzucić światło na jej "puchatą" naturę - dodaje Jessica Libby-Roberts z Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii, współautorka badania.

Teleskop Jamesa WebbaPAP/Reuters/Adam Ziemienowicz

Autorka/Autor:as/dd

Źródło: NOIRLab, space.com, tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/Spaceengine/M. Zamani

Pozostałe wiadomości

Niezwykle ciepła grudniowa aura właśnie dobiegła końca. Czego możemy się spodziewać w święta Bożego Narodzenia i w sylwestra? Sprawdź długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez prezentera i synoptyka tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: będzie zimniej niż ostatnio

Pogoda na 16 dni: będzie zimniej niż ostatnio

Źródło:
tvnmeteo.pl

Co najmniej 94 osoby zginęły w wyniku przejścia cyklonu Chido przez Mozambik. Do poważnych szkód doszło w targanej konfliktem wewnętrznym prowincji Cabo Delgado, gdzie żywioł dotknął ponad 90 tysięcy najmłodszych. W gruzy obróciły się tam całe miejscowości.

"Całe wsie obróciły się w gruzy". Zginęło prawie 100 osób

"Całe wsie obróciły się w gruzy". Zginęło prawie 100 osób

Źródło:
PAP, UNICEF

NASA opublikowała animację, na której największa góra lodowa świata wyrywa się z uwięzi i zaczyna dryfować dalej po oceanie. A23a przez wiele miesięcy wirowała w jednym miejscu, nie mogąc się stamtąd wydostać. Naukowcy wciąż do końca nie wiedzą, co sprawiło, że ogromna bryła lodu wyrwała się z pułapki.

Największa góra lodowa świata wyrywa się z pułapki. Nagranie

Największa góra lodowa świata wyrywa się z pułapki. Nagranie

Źródło:
NASA Earth Observatory, BAS, tvnmeteo.pl

IMGW wydał alarmy pierwszego stopnia przed intensywnymi opadami śniegu. Obowiązują też ostrzeżenia przed silny wiatrem, który w porywach może rozpędzać się do 70 kilometrów na godzinę. Sprawdź, gdzie należy uważać.

Obfite opady śniegu i porywisty wiatr. Uważajmy

Obfite opady śniegu i porywisty wiatr. Uważajmy

Źródło:
IMGW

Rozpoczęła się kalendarzowa zima, a wraz z nią miejscami spadł słaby śnieg. Biało zrobiło się w niedzielę na wschodzie Mazowsza. Zdjęcia lekko zaśnieżonego krajobrazu otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Trzeba przyznać, że dotrzymała terminu". Śnieg na Mazowszu

"Trzeba przyznać, że dotrzymała terminu". Śnieg na Mazowszu

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

W Nowym Jorku spadł śnieg i zrobiło się biało. Amerykańska Narodowa Służba Pogodowa (NWS) poinformowała, że są to pierwsze, mierzalne grudniowe opady w tym mieście od trzech lat.

Tutaj spadł pierwszy od lat śnieg w grudniu

Tutaj spadł pierwszy od lat śnieg w grudniu

Źródło:
Reuters, NBC New York

Sztuczne światło może powodować wyraźne zmiany w nocnym działaniu ekosystemu raf koralowych. Do takich wniosków doszli badacze z Uniwersytetu Brystolskiego. Jak przekazał jeden z autorów publikacji, sztuczne naświetlanie naraża morskie organizmy na "niespodziewane niebezpieczeństwo".

"Niespodziewane niebezpieczeństwo" w morskich głębinach

"Niespodziewane niebezpieczeństwo" w morskich głębinach

Źródło:
PAP, Uniwersytet Brystolski

Na portugalskiej Maderze wieje silny wiatr. Przez wichury odwołano ponad 30 połączeń lotniczych. Wstrzymano też połączenia morskie z wyspą Porto Santo, wchodzącą w skład tego położonego na Atlantyku archipelagu.

Odwołane loty i rejsy na Maderę   

Odwołane loty i rejsy na Maderę   

Źródło:
PAP, madeira.rtp.pt

Pożar, który wybuchł w australijskim buszu, zmusił setki mieszkańców stanu Wiktoria do ewakuacji. Walka z żywiołem trwać może jeszcze co najmniej kilka dni - poinformowały w niedzielę lokalne władze.

Pożar buszu. Wydano nakaz natychmiastowej ewakuacji

Pożar buszu. Wydano nakaz natychmiastowej ewakuacji

Źródło:
PAP, The Guardian

Pogoda na dziś. W niedzielę 22.12 w miejscach kraju czekają nas opady deszczu, a wiatr w porywach mocno się rozpędzi. Termometry wskażą od 2 do 7 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela 22.12. Jesiennie w całym kraju

Pogoda na dziś - niedziela 22.12. Jesiennie w całym kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przez pół wieku przepisy chroniły wilki na naszym kontynencie, teraz znów będzie można do nich strzelać. Ale póki co - nie w Polsce. Komisja Europejska uchyliła wprawdzie furtkę do polowań na wilki, ale polski rząd deklaruje, że nie zamierza na razie z niej korzystać. Na ten moment więc wilk pozostaje w naszym kraju zwierzęciem pod ścisłą ochroną.

"Kraje zachodnie deklarowały ścisłą ochronę wilków, teraz chcą je zabijać. Nie powinniśmy im tego ułatwiać"

"Kraje zachodnie deklarowały ścisłą ochronę wilków, teraz chcą je zabijać. Nie powinniśmy im tego ułatwiać"

Źródło:
tvn24.pl

W niedzielę 22 grudnia rozpoczęła się kalendarzowa zima. Astronomiczną powitaliśmy dzień wcześniej - w sobotę. Zimowe niebo będzie pełne ciekawych zjawisk astronomicznych.

Rozpoczęła się kalendarzowa zima

Rozpoczęła się kalendarzowa zima

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Pierwszy dzień astronomicznej zimy nie jest w tym roku rekordowo ciepły, ale jak zaznaczyła synoptyczka IMGW Ewa Łapińska, widać tendencję do tego, że temperatura w tym okresie jest coraz wyższa. Po odwilży w tym tygodniu śnieg w górach zdążył już spaść, ale i tak jest go mało. W Zakopanem w sobotę leżały cztery centymetry białego puchu.

Cała Polska na czerwono. "Jest tendencja"

Cała Polska na czerwono. "Jest tendencja"

Źródło:
PAP, IMGW, tvnmeteo.pl

Do pewnej rodziny z amerykańskiego stanu Wirginia zawitał niespodziewany gość. Do domu przez komin wleciała sowa, która usiadła na szczycie choinki. Jej przegonienie nie było łatwe.

Wleciała do domu i usiadła na choince. "Zobaczyłam wielką sowę"

Wleciała do domu i usiadła na choince. "Zobaczyłam wielką sowę"

Źródło:
cbsnews.com, nbcwashington.com

Tysiące osób świętowały w sobotę o świcie przesilenie zimowe, czyli moment rozpoczęcia astronomicznej zimy i zarazem najkrótszy dzień roku na półkuli północnej, na stanowisku archeologicznym Stonehenge w Wielkiej Brytanii.

Najkrótszy dzień roku. Tłumy zebrały się w Stonehenge

Najkrótszy dzień roku. Tłumy zebrały się w Stonehenge

Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

W słynącym z charakterystycznych czerwonych skał parku stanowym w amerykańskim stanie Utah część z nich została zabarwiona na niebiesko. Według władz prawdopodobnie ktoś użył armaty prochowej. Żeby wyczyścić skały, trzeba było użyć 90 litrów wody.

"Co wolelibyście zobaczyć?". Incydent w parku narodowym

"Co wolelibyście zobaczyć?". Incydent w parku narodowym

Źródło:
Miami Herald, The Sacramento Bee

Smog spowił w sobotę Nowe Delhi, stolicę Indii. Spowodował, że widzialność była mocno ograniczona. Mieszkańcy skarżyli się na trudności z oddychaniem. Jakość powietrza była znacznie powyżej normy.

"Pieką mnie oczy i ciągle kaszlę, brakuje mi tchu"

"Pieką mnie oczy i ciągle kaszlę, brakuje mi tchu"

Źródło:
Reuters

Tydzień temu w Majottę uderzył potężny cyklon Chido. Sytuacja we francuskim terytorium zamorskim jest trudna - wiele domów nie ma prądu, brakuje wody i jedzenia. - Wieczorami, po zachodzie słońca na ulicach robi się dość niebezpiecznie - powiedziała pani Anna, która wysłała nam swoją relację na Kontakt24. Polka mieszka tam od kilku lat.

"Nie ma prądu, dochodzi do kradzieży, słychać wystrzały z broni gazowej"

"Nie ma prądu, dochodzi do kradzieży, słychać wystrzały z broni gazowej"

Źródło:
BBC, Reuters, Kontakt24

Naukowcy z organizacji Conservation International odkryli w peruwiańskiej Amazonii 27 nieznanych dotąd gatunków zwierząt. Najbardziej dziwacznymi są ryby z głowami przypominającymi "wielki, napuchnięty nos", a także wodno-lądowe myszy.

Ryby z "kluchowatymi głowami", pływające myszy

Ryby z "kluchowatymi głowami", pływające myszy

Źródło:
PAP, CNN

Położna z Majotty opowiedziała historię porodu, do którego doszło w noc po uderzeniu cyklonu Chido w wyspy. Jak wspominała, aby dotrzeć do rodzącej, musiała wspinać się i czołgać przez połamane drzewa. Na zdewastowanym przez żywioł terytorium nie ma wody i prądu, co utrudnia pracę szpitalom położniczym.

Czołgała się pod połamanymi drzewami, by odebrać poród. W szpitalu nie ma wody i prądu

Źródło:
Reuters, BBC

Naukowcy z Koreańskiego Instytutu Nauki i Technologii opracowali pływające drony. Wyposażone są one w "hydrofilowe zęby", dzięki którym mogą wychwytywać unoszący się w wodzie mikroplastik.

Pływające drony z "zębami". Nowy sposób walki z mikroplastikiem

Pływające drony z "zębami". Nowy sposób walki z mikroplastikiem

Źródło:
PAP, onlinelibrary.wiley.com

Silny wiatr szalał w piątek nad Włochami. W Como na północy kraju podmuchy przewróciły stojącą na placu choinkę. Trudna sytuacja panowała także na wybrzeżu Ostii, gdzie wiatr uszkodził kilka konstrukcji w porcie i na plaży.

Wiatr przewracał świąteczne dekoracje i budynki na nabrzeżu

Wiatr przewracał świąteczne dekoracje i budynki na nabrzeżu

Źródło:
ANSA, Fiumicino Online

Z raportu opublikowanego przez brytyjską Agencję Ochrony Środowiska wynika, że 6,3 miliona domów i budynków przedsiębiorstw w Anglii może znaleźć się pod wodą na skutek powodzi. W związku ze zmianami klimatu, które zostały po raz pierwszy uwzględnione w takiej analizie, do 2050 roku liczba ta może wzrosnąć nawet do ośmiu milionów.

Ponad sześć milionów nieruchomości w Anglii zagrożonych powodziami. Alarmujący raport

Ponad sześć milionów nieruchomości w Anglii zagrożonych powodziami. Alarmujący raport

Źródło:
The Guardian, gov.uk, independent.co.uk

Kotik południowy odpoczywał na plaży w Rio de Janeiro. Pojawienie się zwierzęcia o tej porze roku jest rzadkością w tych rejonach Brazylii - zazwyczaj są one częstszymi gośćmi na zimę, nie na początku lata. Obecność ssaka wzbudziła spore zainteresowanie ze strony plażowiczów.

Kotik na kultowej plaży. To rzadki widok o tej porze roku

Kotik na kultowej plaży. To rzadki widok o tej porze roku

Źródło:
G1 Globo, Folha do Leste

Najstarsze na świecie szczątki praprzodka ssaków zostały odnalezione na Majorce. Skamieniałość gorgonopsa, szablozębnego drapieżnika, zachowała się w zaskakująco dobrym stanie. Naukowców zdziwiła jeszcze jedna kwestia - szczątki tych zwierząt znajdowano znacznie dalej od równika.

Na Majorce znaleziono szczątki gorgonopsa

Na Majorce znaleziono szczątki gorgonopsa

Źródło:
CNN, ICP

Gdy my szykujemy się do zimy, na półkuli południowej zaczyna się lato. Mieszkańcy Chile mierzą się już z falą upałów. Temperatura znacząco przekracza 30 stopni Celsjusza.

34 stopnie w cieniu. Wydano pierwsze ostrzeżenie

34 stopnie w cieniu. Wydano pierwsze ostrzeżenie

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Naukowcy z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew w Wielkiej Brytanii opisali w tym roku łącznie 172 nowych gatunków roślin i grzybów i wybrali z nich 10 najciekawszych. Części nowo odkrytych gatunków już nadano status zagrożonych. Jak podkreślają badacze, "trzeba się ścigać z czasem, aby zdążyć je wszystkie odnaleźć".

"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

Źródło:
PAP, kew.org