Powierzchnia Księżyca pełna kraterów. Wiemy, kiedy powstał najstarszy z nich

Źródło:
livescience.com, nature.com
Europa Clipper - misja w stronę księżyca Jowisza
Europa Clipper - misja w stronę księżyca Jowisza
NASA
Europa Clipper - misja w stronę księżyca JowiszaNASA

Nie potrzeba teleskopu, aby zobaczyć, że powierzchnia Księżyca jest pełna kraterów. Nasz naturalny satelita przez miliardy lat był "bombardowany" przez asteroidy i komety. Dzięki nowym badaniom międzynarodowy zespół naukowcy ustalił, że najstarszy i największy krater Basen Biegun Południowy - Aitken powstał wcześniej niż sądzono.

Największym, a zarazem najstarszym znanym kraterem na Księżycu jest Basen Biegun Południowy - Aitken (SPA). Jego średnica wynosi aż 2500 kilometrów, a głębokość 13 km. Nazwa pochodzi od dwóch punktów znajdujących się po jego przeciwległych stronach: krateru Aitken i księżycowego bieguna południowego.

Dzięki nowym badaniom międzynarodowy zespół naukowcy ustalił, że basen SPA powstał między 4,32 a 4,33 miliarda lat temu, czyli wcześniej niż sądzono. Artykuł na ten temat został opublikowany w połowie października na łamach "Nature Astronomy".

Kratery na Księżycu

Zespół badawczy kierowany przez naukowców z Uniwersytetu w Manchesterze określił wiek basenu, analizując meteoryt księżycowy znany jako Northwest Africa 2995. Został on znaleziony w Algierii w 2005 roku, zawierał uran i ołów, które zostały datowane na ten okres. Skład chemiczny księżycowego meteorytu jest zgodny z litologią odsłoniętą w południowym regionie basenu SPA.

Dlaczego wiek basenu SPA jest tak istotny? Ponieważ jest on o około 120 milionów lat starszy niż sądzono do tej pory.

"Do tej pory uważano, że najbardziej intensywny okres bombardowania powierzchni Księżyca przez ciała niebieskie był skoncentrowany między 4,2-3,8 miliarda lat temu" - napisał w oświadczeniu Joshua Snape, jeden z autorów publikacji, pracownik naukowy Royal Society University Research Fellow na Uniwersytecie w Manchesterze. "Ale teraz okazuje się, że najstarszy krater powstał około 120 milionów lat wcześniej. To podważa teorie na temat tego, że kratery na Księżycu powstały w tym wąskim okresie między 4,2-3,8 miliarda lat temu. Może się okazać, że powstawały stopniowo, w znacznie dłuższym czasie" - dodał.

Basen Biegun Południowy - AitkenNASA/GSFC/Arizona State University

Zdaniem badaczy to odkrycie może mieć wpływ na historię Ziemi. - Wiemy, że prawdopodobnie Ziemia i Księżyc doświadczyły podobnych uderzeń ciał niebieskich we wczesnej historii, ale zapisy skalne z Ziemi zostały utracone - powiedział Romain Tartese, autor badania, starszy wykładowca na Uniwersytecie w Manchesterze. - Możemy wykorzystać to, czego dowiedzieliśmy się o Księżycu i uzyskać nowe informacje na temat warunków panujących na Ziemi w tym samym okresie - dodał.

Datowanie meteorytu Northwest Africa 2995 dostarczyło nowych, cennych wskazówek, co do wieku basenu SPA, ale zespół chce w przyszłości potwierdzić te dane za pomocą próbki pobranej z samego krateru. - Dobrze, że wznawiamy misje na Księżyc - zauważył Tartese.

Basen Biegun Południowy - AitkenNASA/GSFC/University of Arizona

Autorka/Autor:anw

Źródło: livescience.com, nature.com

Źródło zdjęcia głównego: NASA/GSFC/University of Arizona

Pozostałe wiadomości

Ostatnie dni października to jednocześnie ostatnie chwile przed dużym ochłodzeniem. Sprawdź długoterminową prognozę pogody, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: początek listopada zmieni wszystko

Pogoda na 16 dni: początek listopada zmieni wszystko

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wydał prognozę zagrożeń. Wynika z niej, że w połowie tygodnia będzie wiał silny wiatr. Sprawdź, gdzie aura może być groźna.

Porywisty wiatr. Mogą zostać wydane alarmy nawet drugiego stopnia

Porywisty wiatr. Mogą zostać wydane alarmy nawet drugiego stopnia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Od 1 listopada większość wysokogórskich szlaków w Tatrach Wysokich zostanie zamknięta na Słowacji na okres zimowy. Turyści będą mogli na nie wrócić 1 maja 2025 roku.

W słowackich Tatrach część szlaków będzie od listopada zamknięta

W słowackich Tatrach część szlaków będzie od listopada zamknięta

Źródło:
PAP

Początek tygodnia przynosi zmianę pogody. Na niebie w poniedziałek będą przeważać chmury, a w części kraju popada deszcz. Zrobi się nieco chłodniej niż w ostatnich dniach.

Pogoda na dziś - poniedziałek 28.10. Aura pogorszy się w całym kraju

Pogoda na dziś - poniedziałek 28.10. Aura pogorszy się w całym kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Po osunięciu się ziemi część autostrady w mieście Bellingham w amerykańskim stanie Waszyngton została zablokowana. Dwa samochody utknęły na jezdni, ale nikomu nic się nie stało - poinformowały służby.

Osunęła się ziemia, fragment autostrady zablokowany

Osunęła się ziemia, fragment autostrady zablokowany

Źródło:
The Bellingham Herald, tvnmeteo.pl

W 13 gminach we włoskim regionie Trydent-Górna Adyga niedziela jest dniem referendum na temat niedźwiedzi. Mieszkańcy terenów, gdzie występuje ich wyjątkowo dużo, odpowiadają na pytanie, czy uważają ich obecność za zagrożenie dla bezpieczeństwa i lokalnego biznesu. Jak przekonują organizatorzy, głosowanie "służy temu, by ludzie wyrazili swój niepokój i by sygnał ten dotarł do rządzących".

Niedźwiedź pierwszy raz od stu lat śmiertelnie ranił tam człowieka. Mieszkańcy głosują w referendum

Niedźwiedź pierwszy raz od stu lat śmiertelnie ranił tam człowieka. Mieszkańcy głosują w referendum

Źródło:
PAP

Od kilku dni przez południową Francję przechodzą intensywne opady deszczu. W sobotę częściowo zalana została popularna turystyczna miejscowość Saint-Tropez. Strażacy mieli pełne ręce roboty.

Kolejny dzień ulew. Zalało Saint-Tropez

Kolejny dzień ulew. Zalało Saint-Tropez

Źródło:
ENEX, tvnmeteo.pl

Liczba ofiar śmiertelnych i zaginionych burzy tropikalnej Trami, która uderzyła w Filipiny, wzrosła do co najmniej 126 - podała agencja Associated Press. Gwałtowne powodzie i osunięcia ziemi zniszczyły całkowicie niektóre miejscowości położone na północy kraju.

Wiele regionów nadal odciętych od świata. Trwa akcja ratunkowa

Wiele regionów nadal odciętych od świata. Trwa akcja ratunkowa

Źródło:
Reuters, PAP, AP

Jesienny poranek w Sudetach Zachodnich, a dokładniej w Rudawach Janowickich, może być naprawdę zachwycający. Skąpane we mgle wzniesienia tworzą malowniczą scenerię. Zdjęcia i nagranie unoszącej się mgły otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Te barwy, to światło, ten moment". Bajkowy poranek w Sudetach Zachodnich

"Te barwy, to światło, ten moment". Bajkowy poranek w Sudetach Zachodnich

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Intensywne opady deszczu przeszły w nocy z piątku na sobotę przez włoską prowincję Piza, doprowadzając do licznych zalań i podtopień. Kilkanaście osób uratowano z zalanych aut.

Samochody pływały, kierowcy wdrapywali się na dachy

Samochody pływały, kierowcy wdrapywali się na dachy

Źródło:
ilcuoioindiretta.it

Gruba warstwa smogu spowiła w niedzielę rano stolicę Indii. Stężenie zanieczyszczeń w powietrzu w Nowym Delhi było tak duże, że ludzie skarżyli się na problemy z oddychaniem.

Smog spowił kultowy zabytek. "Czuję, że się duszę"

Smog spowił kultowy zabytek. "Czuję, że się duszę"

Źródło:
Reuters

W dystrykcie Castelo Branco we wschodniej Portugalii spadł pierwszy śnieg. Nietypowe o tej porze roku opady pojawiły się kilka dni po równie rzadkiej w październiku fali blisko 30-stopniowych upałów.

Najpierw nietypowy upał, teraz sypnęło śniegiem

Najpierw nietypowy upał, teraz sypnęło śniegiem

Źródło:
PAP

Jeden z astronautów, którzy w piątek zakończyli misję na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i wrócili na Ziemię, trafił do szpitala. NASA nie podała, o którego członka załogi chodziło i co było powodem podjęcia decyzji o hospitalizacji.

Astronauta wrócił na Ziemię i natychmiast trafił do szpitala

Astronauta wrócił na Ziemię i natychmiast trafił do szpitala

Źródło:
Reuters, CNN, NASA

Bóbr, który jesienią zadomowił się w Morskim Oku w Tatrach, ścina gałęzie, szykując się do zimy. Według leśniczego z Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN), tych gryzoni w słynnym tatrzańskim jeziorze jest już więcej.

"Wydaje się, że jest ich więcej". Do niedawna w Tatrach nie można było ich spotkać

"Wydaje się, że jest ich więcej". Do niedawna w Tatrach nie można było ich spotkać

Źródło:
PAP

Pierwsza miejscowość we Włoszech została oficjalnie uznana za przygotowaną na wypadek tsunami. Miasteczko Minturno w stołecznym regionie Lacjum otrzymało ten certyfikat od UNESCO po czterech latach prac.

Włoska miejscowość gotowa na tsunami

Włoska miejscowość gotowa na tsunami

Źródło:
PAP, ANSA, tvnmeteo.pl

Powierzchnia Morza Kaspijskiego zmniejsza się w drastycznie szybkim tempie. Według naukowców, do 2100 roku poziom wody w tym akwenie może spaść nawet o 30 metrów.

Powierzchnia największego jeziora świata się zmniejsza. "Może się już nigdy nie odbudować"

Powierzchnia największego jeziora świata się zmniejsza. "Może się już nigdy nie odbudować"

Źródło:
CNN, earthobservatory.nasa.gov

Działanie środków chemicznych, takich jak pestycydy, herbicydy, fumicydy, nie tylko zmniejsza liczebność populacji owadów, ale też ogranicza ich różnorodność, zwłaszcza w wyższej temperaturze - informują naukowcy na łamach "Science".

Szkodliwość pestycydów nasila się przy wyższej temperaturze

Szkodliwość pestycydów nasila się przy wyższej temperaturze

Źródło:
PAP, science.org

Pracownicy Nadleśnictwa Kutno (woj. łódzkie) uratowali skrajnie wycieńczonego bielika. Ptak został prawdopodobnie otruty i gdyby nie pomoc ludzi, nie przeżyłby. - W związku z tym, iż bielik był bardzo osłabiony i sam nie przyjmował pokarmu, przez trzy dni był karmiony ręcznie - opisuje w mediach społecznościowych nadleśnictwo.

Bielik był podtruty, wycieńczony i nie jadł. Uratowali go leśnicy

Bielik był podtruty, wycieńczony i nie jadł. Uratowali go leśnicy

Źródło:
tvn24.pl

Jedzenie keczupu w stanie nieważkości - taką rzadką umiejętność zaprezentował astronauta NASA Matthew Dominick. To niełatwe zadanie, ponieważ w przełykaniu pomidorowego przysmaku nie pomaga mu grawitacja.

"Tak się je keczup"

"Tak się je keczup"

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Ekstremalne ulewy nawiedziły Maroko. W południowej części kraju miejscami Sahara zamieniła się w jezioro. To kolejne niebezpiecznie wydarzenie pogodowe, do jakiego doszło w tej części świata w ostatnich tygodniach.

Wydmy na Saharze zamieniły się w jezioro

Wydmy na Saharze zamieniły się w jezioro

Źródło:
Reuters, lematin.ma

W Danii odnaleziono fragment skamieniałości pterodaktyla. Chociaż ma on zaledwie kilka milimetrów długości, jest wyjątkowy - prawdopodobnie pochodzi od osobnika żyjącego stosunkowo niedługo przed zagładą tych prastarych gadów.

Znalazł fragment pterodaktyla na nadbałtyckim klifie. "Był jednym z ostatnich na Ziemi"

Znalazł fragment pterodaktyla na nadbałtyckim klifie. "Był jednym z ostatnich na Ziemi"

Źródło:
DR, Videnskab

Działalność człowieka ma bezpośredni wpływ na ewolucję owadów. Naukowcy z Nowej Zelandii opisali przypadek zmiany koloru ciała u widelnic zamieszkujących wylesione tereny. Jak wyjaśnili badacze, tendencje do rozjaśniania obserwowano w niezależnych populacjach.

Ludzie podjęli decyzję, owad zmienił kolor

Ludzie podjęli decyzję, owad zmienił kolor

Źródło:
University of Otago, The Conversation, University of Cambridge

Ogromny diabełek pyłowy został zaobserwowany w środę w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Na nagraniu widać ogromną kolumnę pyłu, jaka unosiła się nad drogą do Szardży. Zjawisko towarzyszyło przechodzącej nad krajem burzy.

Wirująca kolumna piachu i trzaskające pioruny. Niezwykłe nagranie

Wirująca kolumna piachu i trzaskające pioruny. Niezwykłe nagranie

Źródło:
Reuters, Khaleej Times

Na łapach niedźwiedzi polarnych, pochodzących z dwóch odrębnych populacji zamieszkujących rejony Arktyki, pojawiły się tajemnicze rany. Nigdy wcześniej takie urazy nie były u tego gatunku obserwowane. Skąd się wzięły? Naukowcy z University of Washington znaleźli ich źródło.

Niedźwiedzie polarne z ranami na łapach. Lód staje się dla nich zagrożeniem

Niedźwiedzie polarne z ranami na łapach. Lód staje się dla nich zagrożeniem

Źródło:
phys.org

Greccy rolnicy z przerażeniem patrzą na swoje kasztanowce. O tej porze roku zwykle orzechy są już dojrzałe i gotowe do zbiorów, jednak z powodu wyjątkowo gorącego lata i długiej suszy kasztany wciąż wiszą na drzewach. Według szacunków zbiory w tym roku mogą być aż o połowę mniejsze.

Kryzys kasztanowy w Grecji. "Nie pamiętam, by zdarzyło się to wcześniej"

Kryzys kasztanowy w Grecji. "Nie pamiętam, by zdarzyło się to wcześniej"

Źródło:
Reuters

Samochód wpadł do leja krasowego w argentyńskiej Cordobie. Do zdarzenia doszło podczas ulewnych opadów deszczu, które poważnie ograniczyły widzialność. Kierowca pojazdu został ranny.

W jezdni otworzyła się dziura, wpadło w nią auto. Nagranie

W jezdni otworzyła się dziura, wpadło w nią auto. Nagranie

Źródło:
Reuters, La Nacion

Jeśli nie powstrzymamy globalnego ocieplenia, nawet 30 procent siedlisk żab i ropuch wyschnie do końca XXI wieku - alarmują naukowcy. Jak wynika z najnowszych badań płazy bezogonowe są jedną z najbardziej narażonych na zmiany klimatyczne grup zwierząt.

Jedna trzecia siedlisk żab i ropuch może zniknąć do końca XXI wieku

Jedna trzecia siedlisk żab i ropuch może zniknąć do końca XXI wieku

Źródło:
Phys.org, Cosmos

Niewidziany od prawie dwóch dekad olbrzymi endemiczny karp został zauważony w rzece Mekong w Kambodży. Zdaniem naukowców powrót "Ducha Mekongu" daje nadzieję na przetrwanie tego niezwykle rzadkiego gatunku ryby, ale jest też sygnałem do podjęcia działań chroniących rzekę, która jest nazywana rybią "superautostradą".

"Duch Mekongu" powrócił po prawie 20 latach. "Nie jest za późno"

"Duch Mekongu" powrócił po prawie 20 latach. "Nie jest za późno"

Źródło:
Nevada Today, phys.org, CNN