Polscy archeolodzy odkopują kościelny kompleks zapomnianego królestwa


Pierwszy sezon wykopalisk w Sudanie okazał się niesamowicie owocny. Polscy archeolodzy dokonali niezwykłego odkrycia w al-Ghazali (Północny Sudan). Odkopali ruiny unikatowego kościoła w bizantyńskiej architekturze monastycznej, dużą liczbę fragmentów steli grobowych i inskrybowanych naczyń. Dzięki badaniom, zweryfikowali również dotychczasową wiedzę o tym średniowiecznym centrum pielgrzymkowy.

Zespół naukowców wykonał solidną dokumentację klasztoru, osady i przyległego cmentarza, która pozwoliła przygotować ortofotomapę (zdjęcia lotnicze dopasowane do skali i współrzędnych mapy).

- Okazało się, że dotychczas publikowane plany zarówno klasztoru jak i głównego kościoła różnią się znacznie od rzeczywistości. Ponadto już dzisiaj można obalić tezę o tym, że klasztor był centrum produkcji ceramiki, jak twierdzono dotychczas. W pobliżu klasztoru było natomiast wytapiane żelazo, ale sama produkcja nie musiała być związana z obecnością mnichów - wyjaśnił dr Artur Obłuski, kierownik prac.

Ogromna inwestycja

Zwraca też uwagę na skalę inwestycji, jaką był klasztor. Jego zdaniem była to budowla dorównująca wielkością bizantyńskim fundacjom cesarskim, takim jak słynny klasztor Św. Katarzyny na Synaju, według historyków jedna z inwestycji cesarza Justyniana, która miała zrujnować skarbiec w Konstantynopolu.

- To daje nam skalę porównawczą dla potęgi i zasobności Makurii, zapomnianego najpotężniejszego królestwa średniowiecznej Afryki. A Ghazali to tylko jedno z kilkudziesięciu spektakularnych przedsięwzięć królów nubijskich, którzy oprócz tego zbudowali także sieć silnie obwarowanych osiedli wzdłuż całej doliny Nilu od Asuanu po Chartum, z perłą w koronie jaką była stolica królestwa - Stara Dongola - dodaje dr Artur Obłuski.

Główną budowlą kompleksu klasztornego jest kościół wykonany z perfekcyjnie obrobionych bloków piaskowca (tzw. Kościół Północny), który zdaniem Szymona Maślaka z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW można stawiać w jednym rzędzie z architekturą bizantyńską zarówno pod względem koncepcji, jak i jakości wykonania, ale przeprowadzone w tym roku wykopaliska przyniosły jeszcze jedną niespodziankę w postaci niespotykanego w założeniach klasztornych drugiego kościoła, tzw. Kościoła Południowego, niewielkiej konstrukcji z cegły suszonej, posiadającej wszystkie cechy charakterystyczne dla kościołów nubijskich.

Trudno odczytać napisy

Nad inskrypcjami z "Kościoła Północnego" pracuje dr Grzegorz Ochała z Zakładu Papirologii Uniwersytetu Warszawskiego. - To trudna praca. Inskrypcje są zachowane znacznie gorzej niż rysunki. Czasami nad kilkoma literami spędzam wiele godzin bez żadnego rezultatu. A niekiedy wystarczy promień światła, który padnie na kilka sekund w odpowiedni sposób i wtedy mogę odczytać cały tekst, który był wcześniej nieczytelny - opowiada naukowiec. Jedną z ciekawszych inskrypcji, jego zdaniem, jest modlitwa "Baranku Boży" zapisana po grecku, dając świadectwo, że język ten był używany w średniowiecznej Nubii znacznie dłużej niż na terenach Bizancjum podbitych przez Arabów. Oprócz tego na ścianach wyryte są imiona osób odwiedzających lub przebywających w klasztorze.

- Nasz pierwszy sezon wykopalisk w al-Ghazali zakończył się nadspodziewanie pozytywnymi rezultatami i sprawił, że Ghazali stało się drugim pod względem obfitości źródłem stel nagrobnych w całej Nubii - podsumował dr Artur Obłuski.

Badania prowadzi ekspedycja Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego i sudańskiego National Corporation for Antiquities and Museums pod kierownictwem dr. Artura Obłuskiego z the Oriental Institute of the University of Chicago.

Autor: kt/rs / Źródło: PAP

Pozostałe wiadomości

W najbliższym czasie w Polsce nie zabraknie opadów deszczu. Najbardziej intensywnych spodziewamy się w niedzielę, kiedy to pojawią się pierwsze letnie burze. Z każdym dniem będzie coraz cieplej.

Przed nami pierwsze letnie burze. Mogą być gwałtowne

Przed nami pierwsze letnie burze. Mogą być gwałtowne

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gdzie jest burza? W środę 28.05 nad Polską przechodzi front atmosferyczny niosący burze oraz opady. Śledź aktualną sytuację pogodową w kraju na tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Grzmi, pada, mocno wieje

Gdzie jest burza? Grzmi, pada, mocno wieje

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia przed burzami i silnym deszczem, który spadnie podczas wyładowań. Alarmy pojawiły się 11 województwach. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Burze i ulewy. Alarmy w 11 województwach

Burze i ulewy. Alarmy w 11 województwach

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Polski pasjonat astronomii, Mateusz Kalisz, nagrał moment ponownego wejścia drugiego stopnia Starshipa w ziemską atmosferę. W nocy z wtorku na środę polskiego czasu odbył się dziewiąty lot testowy megarakiety firmy SpaceX. Maszyna poleciała dalej niż podczas poprzednich prób, ale inżynierowie stracili nad nią kontrolę po kilkudziesięciu minutach od startu.

Na własne oczy widział, jak Starship wpada w atmosferę. "Szok"

Na własne oczy widział, jak Starship wpada w atmosferę. "Szok"

Źródło:
AstroLife, Reuters, PAP

Początek czerwca może przynieść wyczekiwany przełom w pogodzie. Według obecnych prognoz w niedzielę na termometrach możemy zobaczyć nawet 27-28 stopni Celsjusza. Jednak zanim to nastąpi, w czwartek i piątek czeka nas lekkie ochłodzenie. O szczegółach opowiadał na antenie TVN24 synoptyk i prezenter pogody Tomasz Wasilewski.

Szansa na przełom. "To już będzie gorąca pogoda"

Szansa na przełom. "To już będzie gorąca pogoda"

Źródło:
tvnmeteo.pl

W pogodzie nareszcie widać zmiany. Dominująca pod koniec maja cyrkulacja zachodnia, przynosząca fronty atmosferyczne i opady deszczu, powoli zmieni się w południową. Co to oznacza dla naszego zakątka Europy?

Upał w prognozach. Już wkrótce może być nawet 30 stopni

Upał w prognozach. Już wkrótce może być nawet 30 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Mieszkańcy argentyńskiego miasta Vera walczą ze skutkami potężnej powodzi. Kataklizm wywołały ekstremalne opady deszczu, które doprowadziły do uszkodzenia systemu kanalizacyjnego. Z powodu kryzysu lokalne władze odwołały zajęcia w szkołach.

Małe miasto zalane przez wielką wodę. "Najsmutniejsza noc w historii"

Małe miasto zalane przez wielką wodę. "Najsmutniejsza noc w historii"

Źródło:
La Nacion, Reuters, Cadena3

Starship, statek kosmiczny firmy SpaceX, odbył dziewiątą bezzałogową próbę. Choć megarakieta poleciała dalej niż podczas poprzednich lotów, inżynierowie stracili kontrolę nad statkiem, który "doświadczył nieplanowanego demontażu" podczas ponownego wejścia w atmosferę.

Starship "doświadczył nieplanowanego demontażu"

Starship "doświadczył nieplanowanego demontażu"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

Władze amerykańskiego hrabstwa Clark ostrzegają ludzi i właścicieli czworonogów przed toksycznym zakwitem glonów bentonicznych, które pojawiły się w rzece Kolumbia oraz innych lokalnych ciekach wodnych. Przez nie w październiku ubiegłego roku zmarł pies.

Pies zmarł po kontakcie z toksycznymi glonami

Pies zmarł po kontakcie z toksycznymi glonami

Źródło:
CNN, katu.com, 1011now.com

Pogoda na dziś. Środa 28.05 przyniesie przelotne opady deszczu, które będą przemieszczać się z zachodu w głąb kraju. Mogą tego dnia pojawić się też burze. Termometry pokażą od 17 do 23 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - środa 28.05. Wędrówka strefy opadów, możliwe burze

Pogoda na dziś - środa 28.05. Wędrówka strefy opadów, możliwe burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Mirunga, potocznie nazywana słoniem morskim pojawiła się we wtorek w mieście portowym Gordon's Bay w Republice Południowej Afryki. Niespodziewanego gościa uchwycono na nagraniu.

Słoń morski pojawił się w centrum miasta

Słoń morski pojawił się w centrum miasta

Źródło:
Reuters, Independent Online, news24.com

Brazylijscy terapeuci nauczyli półrocznego jaguara instynktu drapieżnika. Młode zwierzę zostało wykradzione matce przez jednego z mieszkańców stanu Roraima na północy kraju. Zdaniem ekspertów, całkowita terapia będzie czasochłonna i może potrwać nawet dwa lata.

Jaguar na łańcuchu. Powrót do pełni zdrowia może trwać lata

Jaguar na łańcuchu. Powrót do pełni zdrowia może trwać lata

Źródło:
PAP

Bombaj nawiedziły obfite opady deszczu związane z nadejściem monsunu. Doprowadziły do powstania gwałtownej powodzi w ponad 12-milionowym mieście. Ulice zmieniły się w rwące potoki. Zdaniem ekspertów, tak mocno nie padało w tym rejonie od ponad wieku.

Ulice jak rwące potoki, ludzie brodzący w wodzie

Ulice jak rwące potoki, ludzie brodzący w wodzie

Źródło:
CNN, Times of India, Hindustan Times

Start misji Axiom-4 zaplanowany jest na 8 czerwca. Na pokładzie kapsuły Crew Dragon, która poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną, znajdzie się doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski. Polski astronauta opowiedział TVN24+ o tym, jak wyglądają ostatnie przygotowania do lotu na orbitę, jakie momenty najbardziej zapadły mu w pamięć podczas szkolenia, i tym, co usłyszał od legendy amerykańskiej astronautyki.

"Moment, gdy pod moimi stopami będzie właśnie Polska"

"Moment, gdy pod moimi stopami będzie właśnie Polska"

Źródło:
TVN24+

Doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski odbywa kwarantannę przed zbliżającym się lotem na Międzynarodową Stację Kosmiczną. To oznacza, że nie będzie mógł oddać głosu w nadchodzącej drugiej turze wyborów prezydenckich. W rozmowie z Hubertem Kijkiem z TVN24 BiS polski astronauta zachęcił jednak wszystkich do wzięcia udziału w niedzielnym głosowaniu.

Leci w kosmos i mówi, co warto zrobić w tę niedzielę

Leci w kosmos i mówi, co warto zrobić w tę niedzielę

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Mieszkańcy południowo-wschodnich regionów Australii liczą straty po powodzi, jaka nawiedziła ten region w ubiegłym tygodniu. Zdaniem premiera Anthony'ego Albanese, całkowita odbudowa po katastrofie może zająć wiele miesięcy. Wielka woda zalała tysiące posiadłości i odebrała życie co najmniej pięciu osobom.

"To nie jest coś, co zniknie po kilku dniach czy miesiącach"

"To nie jest coś, co zniknie po kilku dniach czy miesiącach"

Źródło:
Reuters

Gwałtowne burze przeszły nad stanem Oklahoma. Jak opisywały lokalne media, zjawiskom towarzyszyły opady gradu o średnicy piłek baseballowych. Miejscami doprowadzały one do wypadków drogowych.

"Grad jak mgła", auta ześlizgiwały się z jezdni

"Grad jak mgła", auta ześlizgiwały się z jezdni

Źródło:
Reuters, News9

Narażenie ciężarnej matki na zanieczyszczone powietrze zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych objawów astmy u jej dzieci - uważają naukowcy. Najnowsze badania przeprowadzone na myszach wykazało, że przebywanie w smogu w trakcie ciąży wpływa na kondycję płuc i układu odpornościowego potomstwa.

Przez ten czynnik astma u dzieci może się nasilać

Przez ten czynnik astma u dzieci może się nasilać

Źródło:
News Medical, Airqualitynews

Po dużo chłodniejszym niż zwykle maju w końcu na dłużej zrobi się ciepło. Jakie jeszcze niespodzianki przyniosą nam nadchodzące dni? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni. Początek czerwca przyniesie zmianę

Pogoda na 16 dni. Początek czerwca przyniesie zmianę

Źródło:
tvnmeteo.pl

Odchody pingwinów mogą hamować proces ocieplania klimatu - uważają naukowcy. Najnowsze badanie wykazało, że zawarty w nich amoniak przyczynia się do powstawania chmur odbijających światło słoneczne. Szczegóły przedstawiono na łamach czasopisma "Communications Earth & Environment".

Odchody pingwinów sojusznikiem w walce z ociepleniem klimatu

Odchody pingwinów sojusznikiem w walce z ociepleniem klimatu

Źródło:
Phys.org

Pomimo stopniowego ocieplenia w części kraju w górach nadal dominują zimowe warunki. Pod koniec maja śnieg zalega nie tylko w wysokich partiach gór. Ratownicy apelują o ostrożność przy wybieraniu się na szlaki.

Zima w Tatrach trzyma się mocno

Zima w Tatrach trzyma się mocno

Źródło:
tvnmeteo.pl

Mrówki kojarzą nam się z pracowitością. Jak się okazało, te małe bezkręgowce są też bardzo pomocne. Naukowcy z Polski zaobserwowali, że skłonność do ratowania u mrówek zależy od ich wieku. Starsze robotnice robią to chętniej niż młodsze - przekazali eksperci.

To jedyne bezkręgowce, które sobie pomagają

To jedyne bezkręgowce, które sobie pomagają

Źródło:
PAP

Reporter24 uchwycił na zdjęciu białego łosia, który wyglądem przypominał mu ducha. - Pierwszy raz widziałem takiego osobnika - powiedział pan Jacek, autor fotografii.

"Wyglądał jak duch". Reporter24 zobaczył białego łosia

"Wyglądał jak duch". Reporter24 zobaczył białego łosia

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Załoga misji Axiom-4 (Ax-4), w tym Polak Sławosz Uznański-Wiśniewski, rozpoczęła na Florydzie kwarantannę przed lotem na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) - podała firma Axiom Space. Odosobnienie ma zapewnić zdrowie załodze misji i astronautom, którzy już przebywają na orbicie.

Sławosz Uznański-Wiśniewski na kwarantannie przed lotem w kosmos

Sławosz Uznański-Wiśniewski na kwarantannie przed lotem w kosmos

Źródło:
PAP

Trwa erupcja hawajskiego wulkanu Kilauea. Na tle wypływającej z krateru lawy zapozował Konrad Piasecki, dziennikarz TVN24. - Spektakularnie wygląda jego erupcja - powiedział Radosław Mróz, prezenter TVN24, który robił zdjęcie.

Zdjęcie w studiu na tle wulkanu. Trwa erupcja

Zdjęcie w studiu na tle wulkanu. Trwa erupcja

Źródło:
Reuters, TVN24, USGS

Trąba powietrzna pojawiła się w niedzielę w chilijskim mieście Puerto Varas. Towarzyszący żywiołowi wiatr osiągał w porywach prawie 180 kilometrów na godzinę. W wyniku przejścia żywiołu kilkadziesiąt domów zostało uszkodzonych. Jak podały lokalne media, osiem osób zostało rannych.

Zniszczone domy, ranni. "Nigdy nie doświadczyliśmy czegoś takiego"

Zniszczone domy, ranni. "Nigdy nie doświadczyliśmy czegoś takiego"

Źródło:
Reuters, infobae.com, lanacion.com

Populacja rysia iberyjskiego, który do niedawna należał do zagrożonych wyginięciem gatunków, jest rekordowa - poinformował portugalski Instytut Ochrony Przyrody i Lasów (ICNF).

Rekordowa populacja rysia. Niedawno był zagrożony wyginięciem

Rekordowa populacja rysia. Niedawno był zagrożony wyginięciem

Źródło:
PAP

Alergia to choroba XXI wieku. Według Światowej Organizacji Alergii (WOA) u 30-40 proc. populacji świata występuje co najmniej jedno ze schorzeń alergicznych. Z kolei Polskie Towarzystwo Alergologiczne (PTA) szacuje, że z alergią zmaga się blisko połowa Polaków. Najczęstszym czynnikiem, który ją wywołuje, są pyłki roślin. Jak radzić sobie z uciążliwymi objawami? 

Kalendarz pylenia - sprawdź, co i kiedy pyli w Polsce. Praktyczne porady dla alergików 

Źródło:
Otrivin

Majowy rekord temperatury padł w niedzielę w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. W Sweihan w centrum kraju termometry pokazały 51,6 stopnia Celsjusza. Skwarnie było w stolicy kraju, Abu Zabi, gdzie w piątek temperatura także wzrosła powyżej 50 stopni.

Padł rekord. Termometry pokazały ponad 51 stopni

Padł rekord. Termometry pokazały ponad 51 stopni

Źródło:
AFP, Gulf Today

Malowniczy wschód Księżyca nad Śnieżką został uchwycony przez Reportera24. Jak opowiadał autor zdjęcia, wykonanie takiej fotografii wymaga odpowiednich przygotowań i sporo umiejętności. Materiał otrzymaliśmy na Kontakt24.

Królowa Karkonoszy w doborowym towarzystwie. Zobacz zdjęcie

Królowa Karkonoszy w doborowym towarzystwie. Zobacz zdjęcie

Źródło:
Kontakt24

Młody daniel samotnie błąkał się w sobotę po ulicach Ustki (woj. pomorskie). Zwierzę poruszało się blisko ruchliwej drogi, co stanowiło zagrożenie dla jego bezpieczeństwa. Ostatecznie młody osobnik trafił do lecznicy weterynaryjnej. Materiał otrzymaliśmy na Kontakt24.

Młody daniel błąkał się przy ruchliwej drodze. Pomogli mu spacerowicze

Młody daniel błąkał się przy ruchliwej drodze. Pomogli mu spacerowicze

Źródło:
Kontakt24, Encyklopedia Leśna