Podczas badań prowadzonych na terenie krateru uderzeniowego w Wisconsin, naukowcy odkryli niezwykle rzadką odmianę krzemianu cyrkonu. Minerał oznaczony wzorem ZrSiO4 wyróżnia się gęstością większą od innych minerałów o około 10 procent, wynikającą z poddania go ogromnemu ciśnieniu i wysokiej temperaturze. Występuje tylko na terenie trzech innych kraterów, powstałych w wyniku uderzenia w planetę meteorytu.
Minerał cyrkonu kwalifikowany jest jako umiarkowanie twardy kamień szlachetny i bez trudu odtwarzany przez naukowców posługujących się w tym celu wysokim ciśnieniem.
Przez blisko 30 lat uważano go za jedyny minerał możliwy do uformowania jedynie w warunkach laboratoryjnych. Dopiero odkrycie cyrkonu w naturze w 2001 roku zmieniło sposób postrzegania minerału.
Drobiny w kraterach
W warunkach naturalnych krzemiany cyrkonu o wzorze ZrSiO4 są znajdywane jedynie na terenie innych kraterów uderzeniowych - Chesapeake Bay w stanie Wirginia, kraterze Reis w Niemczech i w kraterze Xiuyan w Chinach.
Od innych krzemian cyrkonu [oznaczony wzorem ZrSiO4 - red.] różni się większą gęstością. Wynika ona z poddania minerału wysokiej temperaturze i oddziaływaniu ciśnienia, co powoduje zmiany na poziomie strukturalnym minerału. Poddany gorącu i naprężeniu minerał "przebudowuje się", zwiększając swoją gęstość o około 10 proc.
Efekt starcia z ziemią
Gęstsza i strukturalnie bardziej zbita odmiana krzemianu cyrkonu oznaczonego wzorem ZrSiO4 została znaleziona na terenie Rock Elm, mierzącego 6,5 km średnicy krateru uderzeniowego w amerykańskim stanie Wisconsin. Ten powstał w wyniku uderzenia meteorytu w drugim okresie ery paleozoicznej, czyli trwającym przez 42 mln lat ordowiku. Pochodzący z krateru krzemian o wzorze ZrSiO4 (nazywany po ang. reidite - red.) datuje się na okres ordowiku środkowego.
Tylko tam, w wyniku uderzenia w powierzchnię planety mierzącego około 170 m średnicy meteorytu, uważanego za szczątkowe pozostałości 100-kilometrowej asteroidy, panowały odpowiednie warunki do jego uformowania się.
Okruch wiedzy
Odkrycie na terenie krateru Rock Elm tego typu krzemianu cyrkonu podważa dotychczasowe założenia odnośnie procesów, jakie zaszły w wyniku uderzenia kosmicznej skały.
Wcześniej sądzono, że działające na obszar ciśnienie było znacznie niższe. Odkrycie dokonane w piachu wypełniającym krater może sugerować, że krzemianu cyrkonu w tej postaci jest na powierzchni planety więcej, niż dotychczas zakładano.
Autor: mb/mk / Źródło: Live Science