Zbliża się zaćmienie Słońca. Sprawdź, czy pogoda będzie nam sprzyjać w obserwacjach

Zaćmienie Słońca to jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk astronomicznych. Występuje, gdy Księżyc znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem i przesłoni całkowicie lub częściowo tarczę słoneczną. W takiej konfiguracji Księżyc znajduje się w nowiu, ale nie przy każdym nowiu zachodzi zaćmienie, orbita naturalnego satelity Ziemi nie jest bowiem idealnie kołowa, a dodatkowo ma nieco nachylenia względem płaszczyzny orbity naszej planety. W najbliższy wtorek Księżyc przysłoni fragment tarczy naszej dziennej gwiazdy, a więc będziemy mieli do czynienia z częściowym zaćmieniem Słońca.

Zjawisko będzie widoczne na półkuli północnej w większości Europy, poza Portugalią, a także w północno-wschodniej Afryce, na Bliskim Wschodzie i w zachodniej połowie Azji. W zależności od miejsca na świecie, podczas maksimum zjawiska cień Księżyca może zasłonić nawet do 82 procent tarczy słonecznej.

Zaćmienie będzie widoczne we wtorek od godziny 11 do 15 naszego czasu. Najlepsze warunki do jego obserwacji wystąpią w północno-wschodniej części kraju, a najsłabsze będą w południowo-zachodniej Polsce. W Suwałkach Księżyc przysłoni 45,9 tarczy Słońca, a w Jeleniej Górze - 32,9 proc.

W Warszawie, gdzie zaćmienie rozpocznie się o godz. 11.13 i potrwa do 13.32, nasza gwiazda będzie przykryta w 41,4 proc. Do maksymalnej fazy zjawiska dojdzie o godz. 12.23, czyli prawie w samo południe, kiedy Słońce będzie najwyżej nad horyzontem.

Wtorkowe zaćmienie będzie najgłębszym zaćmieniem widocznym z naszego kraju od ponad siedmiu lat.

We wtorek Polska będzie prawdopodobnie w zasięgu układu niskiego ciśnienia, a przez kraj powinien przemieszczać się z zachodu na wschód chłodny front atmosferyczny - informuje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Jak podaje IMGW, "według drugiego scenariusza, południowy rejon kraju pozostanie w zasięgu frontu zokludowanego", czyli połączonego frontu ciepłego z chłodnym. 

Co to oznacza? Jak pisze IMGW, "według najnowszych numerycznych prognoz pola zachmurzenia wynika, że w czasie trwania zaćmienia Słońca na przeważającym obszarze kraju zalegać będzie zachmurzenie piętra niskiego". Jest to niestety najmniej korzystna sytuacja dla obserwatorów.

W lepszym położeniu znajdą się prawdopodobnie osoby przebywające w pasie centralnym oraz zachodnim i południowo-zachodnim. W tych miejscach, zgodnie z ostatnią prognozą, należy spodziewać się niewielkiego zachmurzenia chmurami piętra średniego - podano na stronie Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW.

Obserwując zaćmienie Słońca należy pamiętać o tym, aby nie patrzeć na nie bezpośrednio, grozi to bowiem trwałym uszkodzeniem wzroku, a nawet jego utratą. Jeżeli mamy do dyspozycji zwykły teleskop, a nie instrument zbudowany specjalnie do obserwacji Słońca, najbezpieczniejszym sposobem obserwacji zaćmienia jest rzutowanie obrazu Słońca z teleskopu na ekran. Ekranem może być ściana albo biała kartka. Patrzymy wtedy na rzutowany obraz, a nie w okular teleskopu.

Na rynku dostępne są również specjalne okulary do obserwacji zaćmień Słońca, można stosować folię mylarową (do kupienia na przykład w sklepach z przyrządami optycznymi). Nie należy oglądać zaćmienia przez płytę CD, przydymione szkło czy kliszę rentgenowską. Nie stanowią one wystarczającej ochrony dla oczu.

Wyróżnia się kilka rodzajów zaćmień Słońca: częściowe, całkowite i obrączkowe. Zaćmienia całkowite są najbardziej widowiskowe, ale niestety są widoczne tylko w dość wąskim pasie, a dalej od niego widzimy już tylko zaćmienie częściowe. Dla danego punktu na Ziemi zaćmienia całkowite są bardzo rzadkie. W Polsce ostatnie zaćmienie całkowite było widoczne w 1954 roku (Suwałki, Sejny), a następne będzie w 2135 roku.

Gdy tarcza Księżyca nie zakrywa całej tarczy słonecznej, mamy do czynienia z zaćmieniem częściowym, które widoczne będzie w najbliższy wtorek. Ten rodzaj zaćmienia możemy z danego miejsca obserwować częściej. Poprzednie zaćmienie częściowe było widoczne z Polski 10 czerwca 2021 roku. Z kolei przy zaćmieniu obrączkowym cała tarcza Księżyca przesłania Słońce, jednak następuje sytuacja, w której Srebrny Glob znajduje się zbyt daleko od naszej planety i widoczny na niebie kątowy rozmiar jego tarczy jest mniejszy niż kątowy rozmiar tarczy Słońca. Wokół ciemnej tarczy Księżyca widać wtedy jasny pierścień. Momenty następowania zaćmień Słońca ludzie potrafili przewidywać już w starożytności. Współcześnie zaćmienia całkowite są wielką atrakcją turystyczną i gromadzą bardzo wiele osób, które przyjeżdżają w pas zaćmienia całkowitego nawet z dalekich zakątków świata, aby obejrzeć to zjawisko.