To nie jest choroba napadowa. Nie warto przerywać leczenia

Według raportu "Leczenie astmy ciężkiej w Polsce", który ukazał się na początku 2024 roku, w Polsce około cztery miliony osób zgłaszają występowanie objawów astmy przynajmniej raz w roku, jednak tylko 2,5 mln ma rozpoznanie choroby i otrzymuje leczenie. Oznacza to, że 1,5 mln nie wie o swojej chorobie i nie leczy się.

Prezes Polskiego Towarzystwa Alergologicznego prof. Radosław Gawlik ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach zachęcał do pójścia do specjalisty i wyjaśnił, że astma jest chorobą stosunkowo łatwą do opanowania.

- Mówimy wtedy o kontroli choroby. Dla pacjenta oznacza to, że może normalnie funkcjonować: uprawiać sport, spotykać się ze znajomymi, prowadzić życie bez większych ograniczeń. Trzeba jednak systematyczne i regularne stosować się do zaleceń lekarskich oraz przyjmować odpowiednie leki - tłumaczył. - Jeśli pacjent tego nie robi albo choroba zostaje zaostrzona przez inne czynniki, takie jak infekcje, alergeny czy zanieczyszczenia, dochodzi do pogorszenia stanu zdrowia i rozwoju astmy ciężkiej.

Ekspert przekazał, że nie ma grupy osób szczególnie narażonej na wystąpienie astmy ciężkiej. Problem ten dotyczy głównie osób niewłaściwie leczonych, zazwyczaj dlatego, że nie stosują regularnie leków.

- Wiele osób postrzega astmę jako chorobę napadową, incydentalną i przerywa leczenie po ustąpieniu objawów. Statystyki są niepokojące: tylko około 10 procent pacjentów przyjmuje zalecone leki wziewne rok po wizycie u specjalisty. Po pewnym czasie dolegliwości wracają, stają się coraz częstsze i dopiero wtedy pacjent trafia do specjalisty - tłumaczył.

Do pogorszenia astmy przyczyniają się także przebyte infekcje, narażenie na zanieczyszczenia powietrza lub substancje drażniące w miejscu pracy, a także palenie papierosów oraz tzw. bierne palenie. Na dodatek choroba rozwija się przez wiele lat. Problemem jest również stosunkowo niski stopień rozpoznania schorzenia - w Europie i w Polsce czas od pierwszych objawów do diagnozy wynosi średnio aż siedem lat.

- W tym czasie toczy się nieleczony proces zapalny, który powoduje postępujące uszkodzenia. Nadużywanie popularnych w leczeniu objawowym leków rozkurczowych może dodatkowo pogarszać stan pacjenta. Te leki dają chwilową ulgę, ale nie leczą przyczyny. To tak, jakby przy złamaniu nogi wziąć tylko środek przeciwbólowy i liczyć na poprawę - dodał Gawlik.

Specjalista wyjaśnił, że do programów lekowych astmy ciężkiej kwalifikowani są chorzy, u których mimo stosowania standardowego leczenia objawy nadal się utrzymują. W takich przypadkach kluczowe znaczenie ma precyzyjna diagnostyka: czy mamy do czynienia z astmą alergiczną, eozynofilową czy z zapaleniem typu 2. Na tej podstawie lekarze mogą dobrać odpowiednią terapię biologiczną. To ważnie, ponieważ skuteczne leczenie astmy ciężkiej pozwala prowadzić aktywne życie.

- Znam przypadki osób z bardzo ciężką astmą, które po wdrożeniu leczenia biologicznego biegają półmaratony albo regularnie ćwiczą na siłowni. Aktywność fizyczna, jeśli prowadzona systematycznie, działa jak kolejny lek i pozwala często ograniczyć stosowanie innych preparatów, ale decyzja o redukcji leków zawsze musi być podejmowana indywidualnie przez leczącego - powiedział prezes Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

Przede wszystkim pacjent musi zaprzestać palenia papierosów, jeśli tego jeszcze nie zrobił - niektóre systemy ochrony zdrowia wykluczają z refundacji leków osoby palące.

- W programach lekowych wprowadzono tak zwane punkty kontrolne. Monitorujemy efekty leczenia, jakość życia, zużycie leków. Zdarza się, że pacjent deklaruje rzucenie palenia, a chwilę później wychodzi przed klinikę na papierosa. To bardzo utrudnia leczenie - tłumaczył Gawlik.

Czytaj też: Przez ten czynnik astma u dzieci może się nasilać

Astmę ciężką można leczyć w domu, nie trzeba przyjeżdżać do ośrodka, by otrzymać lek biologiczny. Według specjalisty program leczenia astmy ciężkiej ewoluuje i stale wprowadzane są nowe opcje, także te dotyczące leczenia domowego.

- Od zeszłego roku pacjenci mogą otrzymywać lek do domu i samodzielnie go podawać. To rozwiązanie nie wpływa negatywnie na finansowanie leczenia. Niestety, pozostają jeszcze pewne ograniczenia formalne, przede wszystkim związane z wyceną takiej formy terapii i wszechobecną biurokracją - przyznał.

Niektórzy pacjenci wolą jednak przyjechać do ośrodka i otrzymać lek od pielęgniarki, ale są też osoby, które mogłyby z powodzeniem kontynuować terapię w domu. Prezes Polskiego Towarzystwa Alergologicznego podkreślił, że leczenie to absolutnie nie różni się skutecznością - zmienia się jedynie miejsce podania leku.

Czytaj też: Zmniejszenie ryzyka astmy w miastach. Te badania powinny zainteresować urbanistów