Milosz Zeman, prezydent Czech, mianował w niedzielę Petra Fialę premierem czeskiego rządu. Ceremonia odbyła się na Zamku w Lanach przy zachowaniu nadzwyczajnych środków bezpieczeństwa epidemicznego - prezydent był odizolowany z powodu zakażenia koronawirusem.
W sobotę prezydent Czech Milosz Zeman opuścił Centralny Szpital Wojskowy (CVN) w Pradze. Obecnie przebywa w rezydencji w pobliskich Lanach. W czwartek Zeman miał pozytywny wynik testu na koronawirusa.
Prezydent oddzielony od pozostałych uczestników
Sytuacja epidemiczna i obowiązujące w Czechach przepisy sanitarne spowodowały, że prezydent był od pozostałych uczestników ceremonii oddzielony specjalną szklaną zasłoną. Po odczytaniu roty przysięgi przez szefa prezydenckiej kancelarii Vratislava Mynarza Fiala złożył ślubowanie i podpisał dekret, na którym już wczoraj złożył podpis Zeman.
Dokument został później zdezynfekowany i przygotowany do podpisu przez premiera. Zeman, który już wiosną zaczął pojawiać się publicznie na wózku inwalidzkim w związku z neuropatią nóg, został przywieziony przez dwie osoby ubrane w kompletne skafandry ochronne. Osoby oddzielone szklanym przepierzeniem musiały mieć maski ochronne klasy FFP3.
Pierwotnie planowano, że ceremonia mianowania Fiali odbędzie się w piątek, ale w czwartek u Zemana stwierdzono pozytywny test na koronawirusa. W czwartek po południu prezydent wrócił do Centralnego Szpitala Wojskowego, z którego został wypisany na własną prośbę rano tego samego dnia, po 46-dniowej hospitalizacji.
Fiala będzie kierować centro-prawicowym rządem pięciu partii
Zeman mianował Fialę siedem tygodni po wyborach do Izby Poselskiej. Nowy premier będzie kierować centroprawicowym rządem pięciu partii, które w 200-osobowej Izbie Poselskiej mają większość 108 mandatów. Po ślubowaniu Fiala powiedział, że jest przekonany, iż wkrótce powstanie silny i stabilny rząd, który będzie miał zaufanie obywateli.
Prezydent zadeklarował, że chce szybko mianować nowy gabinet, ale jednocześnie zapowiedział, że będzie chciał rozmawiać ze wszystkimi kandydatami na ministrów. Te spotkania, zdaniem prezydenta, powinny zakończyć się 13 grudnia tego roku.
Obecnie wiadomo, że Zeman nie zgadza się na jedną z nominacji. Nazwiska nie wymieniają ani prezydent, ani premier, ale media spekulują, że chodzi o kandydata Czeskiej Partii Piratów na stanowisko szefa dyplomacji Jana Lipavskiego. Punktem sporu może być jego podejście do sytuacji na Bliskim Wschodzie. Lipavsky między innymi odrzuca pomysł przeniesienia ambasady do Jerozolimy. Ewentualny sprzeciw prezydenta do tej nominacji może wydłużyć proces powstawania gabinetu Fiali.
Petr Fiala - kim jest nowy premier Czech?
Petr Fiala to 13. szef rządu w historii niezależnej Republiki Czeskiej. Jest pierwszym profesorem politologii w Republice Czeskiej. Bohemista i historyk z wykształcenia, kierował wydziałem politologii na Uniwersytecie Tomasza G. Masaryka w Brnie, skąd pochodzi. Ma za sobą doświadczenia dziennikarza i propagatora Międzynarodowej Unii Paneuropejskiej. W 2004 roku zwyciężył w wyborach na rektora Uniwersytetu TGM w Brnie i piastował tę funkcję przez dwie kadencje.
57-letni politolog, któremu powiodło się w polityce - piszą o nowym premierze dziennikarze. Zaczynał od funkcji doradcy naukowego cieszącego się małą popularnością, prawicowego rządu Petra Neczasa (w latach 2010-2013). Przez rok był w nim szefem resortu szkolnictwa (2012-2013). Wstąpił do Obywatelskiej Partii Demokratycznej (ODS) i został jej przewodniczącym w 2014 r., po tym, jak uzyskała najgorszy w historii wynik w wyborach parlamentarnych.
ODS wspólnie z Unią Chrześcijańską i Demokratyczną – Czechosłowacką Partią Ludową (KDU-CzSL) oraz ruchem Tradycja Odpowiedzialność Prosperity 09 (TOP 09) stworzyły przed tegorocznymi wyborami koalicję wyborczą SPOLU. Dwa kolejne ugrupowania - Burmistrzowie i Niezależni (STAN) oraz Czeska Partia Piratów - stworzyły koalicję centrową. Po wyborach do Izby Poselskiej 8 i 9 października te dwa przedwyborcze sojusze zdobyły 108 mandatów w 200-osobowej Izbie. O możliwości utworzenia przez nie gabinetu lider ODS mówił tuż po opublikowaniu wstępnych wyników. 8 listopada liderzy pięciu partii podpisali umowę koalicyjną i potwierdzili, że lider ODS będzie premierem, a jego gabinet łącznie z nim samym będzie liczył 18 członków. Odchodzący rząd Andreja Babisza ma o trzech szefów resortów mniej.
Komentatorzy zgodnie oceniają, że Fiala nie jest przykładem charyzmatycznego przywódcy i polityka. Zachowuje rezerwę wobec dziennikarzy i woli mieć sprawnie działającą służbę prasową niż podtrzymywać własną obecność w mediach. Podkreślają też, że Fiala krytykował Europejski Zielony Ład, ale przyznał, że jest on rzeczywistością. Dystansuje się od małżeństw osób tej samej płci, nie zgadzał się z rosyjskim i chińskim udziałem w planach rozbudowy elektrowni atomowej w Dukovanach, wspiera politykę Izraela - także wobec Zachodniego Brzegu Jordanu. Nie zgadzał się z wprowadzeniem kwot na przyjmowanie migrantów, a kierowana przez niego partia, należąca do tej samej grupy politycznej w Parlamencie Europejskim co Prawo i Sprawiedliwość, wyraziła poparcie dla Polski w czasie obecnego kryzysu migracyjnego na granicy polsko-białoruskiej.
Dwóch premierów
Z chwilą nominacji Fiali na premiera w kraju są dwaj premierzy. Andrej Babisz nadal kieruje odchodzącym gabinetem, który zakończy swoją misję z chwilą mianowania przez prezydenta nowego rządu.
Sytuacji takiej nie regulują postanowienia konstytucji, ale nie jest ona w Czechach rzeczą nadzwyczajną. W 2006 roku przez miesiąc odchodzącym premierem był Jirzi Paroubek, a Mirek Topolanek tworzył swój gabinet. Sam Topolanek podał się do dymisji 26 marca 2009 roku, a jego rząd zakończył działalność 8 maja. Nowy premier Jan Fischer został mianowany 9 kwietnia.
Źródło: PAP