"Ekologiczna katastrofa, ogień jest poza kontrolą"

Tysiące hektarów w strefie wykluczenia wokół nieczynnej elektrowni jądrowej już spłonęły lub wciąż płoną, a ogień kieruje się w stronę Białorusi - podkreślił Jemelianenko. W pożarze spłonęły tysiące małych zwierząt, przedstawiciele większych gatunków, w tym konie Przewalskiego, uciekły. Niektóre zwierzęta wracają na spalone terytoria, jednak nie mają tam teraz pożywienia.

- Nawet jeśli na terytorium strefy czarnobylskiej każdego roku dochodziło do niewielkich pożarów, bo ktoś na przykład rzucił niedopałek, ogień był szybko gaszony. Od utworzenia strefy, od 34 lat, nie było takich ogromnych pożarów - oświadczył Jemelianenko, który jest też prezesem Stowarzyszenia Czarnobylskich Touroperatorów. Jak dodał, w trzech miejscach na terytorium "zony" trwają podziemne pożary torfowisk, które mogą ciągnąć się tygodniami albo i miesiącami. W każdej chwili mogą przekształcić się w pożary leśne.

Państwowa służba do spraw sytuacji nadzwyczajnych przekazała w sobotę, że trwa gaszenie tlących się traw, torfowisk, pni, drewna i ściółki na terenie sześciu leśnictw w strefie wykluczenia. W akcji biorą udział trzy samoloty gaśnicze An-32P i trzy śmigłowce. Z ogniem walczy ponad 1000 osób - dodano.

- Strażacy nie mogą ugasić tego pożaru przy wykorzystaniu dostępnych sił i sprzętu - podkreślił Jemelianenko. Powiedział, że w akcji gaśniczej wykorzystywane są 30-letnie ziły, strażacy nie są w odpowiedni sposób wyposażeni. - Mówią, że nie dają sobie rady z pożarem, a władze zapewniają, że wszystko jest dobrze - dodał. Według strażaków jedynie deszcz lub wykorzystanie dużej liczby samolotów gaśniczych może zwalczyć trwający pożar. Jemelianenko zaznaczył, że pomoc lotnictwa zaoferowała już Białoruś, jednak strona ukraińska nie skierowała jeszcze prośby w tej sprawie.

Jak poinformował, walczący z ogniem mogą liczyć na pomoc wolontariuszy, którzy przywożą do "zony" wodę, jedzenie, maski ochronne, radia, generatory. Zaznaczył, że w pierwszych dniach walki z pożarem za wyżywienie strażaków odpowiadała służba do spraw sytuacji nadzwyczajnych, później obowiązek ten spoczął na władzach lokalnych, w budżetach, których nie zaplanowano jednak karmienia kilku tysięcy ludzi.

Pytany o kwestię promieniowania, Jemelianenko zauważył, że eksperci, z którymi się konsultował, mówią, iż izotopy promieniotwórcze są pochłanianie z ziemi przez korzenie roślin, rośliny płoną, izotopy unoszą się, jednak nie przedostają się daleko od pożaru. - Praktycznie nie ma zagrożenia, że niebezpieczna ilość promieniotwórczych izotopów przedostanie się poza strefę wykluczenia - wyjaśnił.

Zwrócił jednak uwagę na inne niebezpieczeństwo: pożary zmieniają lokalizację izotopów w środowisku, uwalniają je z ziemi. Przy pierwszych znacznych opadach izotopy przedostaną się do wód gruntowych. W strefie wieje także bardzo silny wiatr, zwiewający izotopy do rzeki Prypeć, która wpływa do Dniepru, a ten z kolei do Morza Czarnego. Laboratoria pracują nad tym, by przewidzieć, jakie szkody światowej ekologii wyrządzi ten pożar - dodał. Podkreślił, że dopiero za kilka miesięcy poznamy prawdziwą skalę obecnej katastrofy ekologicznej.

Jako "niedostateczną i spóźnioną" Jemelianenko ocenił reakcję ukraińskich władz na sytuację w strefie. Według niego w pierwszych dniach pożar był niedoszacowany, walczyły z nim jednostki lokalne. Strażacy z innych obwodów przybyli na miejsce dopiero, gdy pożar się rozprzestrzenił. - Dopiero kiedy w mediach społecznościowych wywołaliśmy burzę informacyjną w sprawie tego, że pożar jest niedaleko Prypeci i elektrowni, na sprawę zareagowały państwowe władze, a był to 10. dzień pożaru - dodał.

Zaznaczył, że nie sądzi, by leśne pożary mogły uszkodzić składowiska odpadów promieniotwórczych czy elektrownię, ani by w ich wyniku mogły z tych betonowych konstrukcji wydostać się izotopy promieniotwórcze. - Ale sam fakt tego, że terytorium maksymalnej ochrony obiektu jądrowego płonie, samo przez się stanowi całkowitą sytuację nadzwyczajną - powiedział. - Terytorium obiektu jądrowego nie może być ochraniane w taki sposób, by mógł tam dotrzeć leśny pożar, jest to nieadekwatne podejście - dodał.

Ogień strawił już 15 wiosek, w których były ponad 200-letnie budynki. Spłonęło około 40 procent obiektów pokazywanych turystom - przekazał. Jemelianenko, który jest dyrektorem firmy Chernobyl Tour, zaznaczył, że "turystyka czarnobylska" w minionych kilku latach była najszybciej rozwijającą się dziedziną turystyki w Europie. W ubiegłym roku "zonę" odwiedziło około 120 tysięcy turystów, w tym 80 procent obcokrajowców. Pod względem liczby zagranicznych turystów Polacy znajdują się na drugim miejscu, po Brytyjczykach. Z Polski w zeszłym roku przyjechało około 18,5 tysiąca gości.

Do katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu doszło 26 kwietnia 1986 roku. Wybuch czwartego reaktora siłowni doprowadził do skażenia części terytoriów Ukrainy i Białorusi. Substancje radioaktywne dotarły też nad Skandynawię, Europę Środkową, w tym Polskę, a także na południe kontynentu - do Grecji i Włoch.

W strefie wokół Czarnobyla wciąż obowiązuje zakaz osiedlania się ludzi.