W Kunowicach pod Słubicami w 1759 roku starło się ponad 100 tysięcy żołnierzy. Zginęło w niej ponad siedem tysięcy Prusaków, którzy ponieśli tu klęskę. Gdzie pochowano poległych żołnierzy? Nad tym od lat głowili się badacze. W marcu przy budowie bloków przypadkiem odkryto jeden z masowych grobów.
- Pola bitwy badaliśmy od 2007 roku. Trzy lata później natknęliśmy się na szczątki pierwszej ofiary – mówi Grzegorz Podruczny z Collegium Polonicum UAM w Słubicach.
Od kilku lat badacze szukali grobu masowego ofiar bitwy pod Kunowicami. Bezskutecznie.
W tym miejscu nie szukali
Przełom nastąpił niespodziewanie. 7 marca Grzegorz Podruczny odebrał telefon od słubickich policjantów. Okazało się, że w trakcie inwestycji odkryto ludzkie szczątki. I poproszono go - jako specjalistę od bitwy kunowickiej - o konsultacje.
- Inwestor wezwał policję, a funkcjonariusz oszacował, że kości mają około 300 lat. Wtedy wezwano mnie na miejsce. Po guzikach od razu widziałem, że to żołnierze pruscy - mówi.
Zaskoczeniem jest dla nich miejsce, w którym grób znaleziono - osiedle Zielone Wzgórza w Słubicach.
Kunowice graniczą ze Słubicami. Tam zaczęły się walki, które potem objęły też teren obecnych Słubic. - Równie dobrze moglibyśmy więc to starcie nazywać bitwą pod Słubicami - mówi Podruczny.
- Od 10 lat badamy ten obszar, a dane nanosimy na mapy, ale tak daleko nic jeszcze nie znaleźliśmy - przyznaje.
W porozumieniu z inwestorem złożono wniosek do konserwatora zabytków i przeprowadzono badania archeologiczne. W sumie w pracach, którymi kierował Krzysztof Socha z Muzeum Twierdzy Kostrzyn, brało udział 21 osób. Wzięli w nich udział przedstawiciele Katedry Antropologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Zakładu Genetyki Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, czasopisma "Archeologia Żywa" oraz wolontariusze z Tempelburg Stowarzyszenia Historyczno–Kulturalnego, Stowarzyszenia Eksploracyjno - Historycznego Warta, Sulęcińskiego Stowarzyszenia Przyjaciół Historii "Denar", Lubuskiego Towarzystwa Rekonstrukcji Historycznej, Izby Pamięci Regionu i Oręża Polskiego - Jasień Żarski a także niezrzeszeni.
W grobie 15 żołnierzy
- Początkowo myśleliśmy, że będą tam pochowane 2-3 osoby. Teraz szacujemy, że w grobie spoczywa około 15 żołnierzy. Z uwagi na zły stan zachowania szczątków ludzkich i przecięcie części jamy grobowej wykopem fundamentowym trudno jednoznacznie określić liczbę złożonych tam żołnierzy. Szkielety były splatane ze sobą. Trudno było w niektórych przypadkach ustalić, który krąg czy miednica są czyje - wyjaśnia Podruczny.
Wiadomo, że przynajmniej jeden z żołnierzy był Austriakiem. W grobie odnaleziono również rosyjskie guziki mundurowe. Na razie jednak nie wiadomo czy znalazły się tam przypadkiem, czy też jeden z poległych był Rosjaninem.
Guzików odnaleziono w sumie 292, większość pruskich, w różnym stanie zachowania. Znaleziono też inne przedmioty: tłok pieczętny i trzy monety. - Zidentyfikować udało się na razie tylko dwie. Jedna to złoty dukat holenderski z 1742 roku. Odnaleziono ją w okolicach miednicy jednego z żołnierzy, co może świadczyć o tym, że został… połknięty i zalegał w jelitach poległego żołnierza. Ostatnia ze znalezionych monet – 3 krajcary bawarskie z 1752 roku – odnaleziona została w trakcie przeszukiwania hałdy na którą zrzucono ziemię z wykopu fundamentowego - wyjaśnia Podruczny.
Jak mówi Podruczny, dzięki tym odkryciom można wyciągnąć nowe wnioski dotyczące umundurowania. - Zachowały się fragmenty tkanin, guziki. Te pozornie małe i niewiele warte dają razem zebrane cenne informacje do analizy na najbliższe miesiące - tłumaczy.
Jak podkreśla, odkrycie jest wyjątkowe, bo rzadko zdarza się odkryć tak starą mogiłę wojenną - Zwykle znajdowane są pochówki z okresu II wojny światowej.
Bitwa ponad 100 tysięcy żołnierzy
Bitwa pod Kunowicami była jedną z wielu batalii stoczonych w czasie konfliktu nazwanego wojną siedmioletnią (1756–1763). Wojna ta była w dużej mierze starciem Austrii sprzymierzonej z Rosją i Francją, przeciwko Prusom sprzymierzonym z Anglią. Wiele walk toczyło się na obszarze należących obecnie do Polski, tj. na Dolnym Śląsku, Opolszczyźnie i Ziemi Lubuskiej.
W obrębie obecnego woj. lubuskiego stoczono trzy bitwy - pod Sarbinowem (25 sierpnia 1758), Kijami (23 lipca 1759) i pod Kunowicami. Do tej ostatniej, drugiej co do wielkości podczas całej wojny, doszło 12 sierpnia 1759 roku na polach pomiędzy obecnym Drzecinem, Nowymi Biskupicami i Słubicami.
Po stronie pruskiej pod Kunowicami walczyło ok. 50 tys. żołnierzy mających przeciwko sobie 60 tys. Rosjan i ok. 20 tys. Austriaków. W sumie starło się ponad 130 tys. ludzi. Bitwa należała też do najbardziej krwawych spośród wszystkich stoczonych w czasie tej wojny, łączne straty trzech walczących tu armii wynosiły ponad 42 tys. żołnierzy, z czego ponad 10 tys. zginęło, pozostali zostali ranni (23 tys.), wzięci do niewoli bądź też zdezerterowali.
Pruska klęska
Armia pruska, która opuściła pole bitwy jako przegrana, straciła ponad połowę swojej siły wyjściowej - aż 25 tys. żołnierzy, z czego 7,6 tys. zabitych, 11 tys. rannych 4,5 tys. wziętych do niewoli i 2 tys. dezerterów. Wśród ofiar bitwy byli nie tylko Niemcy, Rosjanie czy Austriacy, ale również przedstawiciele innych nacji - bałkańscy Słowianie, Kozacy, Węgrzy.
Strona rosyjsko-austriacka była dobrze przygotowana do walki. Rosjanie od początku sierpnia stacjonowali między Kunowicami a obecnym Słubicami i zdołali wybudować wokół swojego obozu rozległe fortyfikacje. Ciągnęły się od wzniesienia zwanego Mhl Berg (Młyńskie Wzgórze - obecnie bezimienne) aż po teren obecnych Słubic, sięgały granicy doliny odrzańskiej. Nie bez znaczenia dla losów bitwy była liczebna przewaga sprzymierzonych wojsk Rosji i Austrii.
Bitwa ta nie była rozstrzygająca dla losów całej wojny siedmioletniej, gdyż trwała ona jeszcze przez cztery lata. Konflikt zakończył w 1763 roku traktat pokojowy podpisany na zamku Hubertusburg w Wermsdorf w Saksonii. Zwycięzcami wojny zostały Prusy i Wielka Brytania.
Badania od lat
Badania pola bitwy pod Kunowicami są prowadzone od 2007 roku. W ich trakcie udało się ustalić wiele nowych faktów na temat tego wydarzenia historycznego. Odnaleziono i przebadano relikty fortyfikacji polowych, odkryto pojedynczy pochówek rosyjskiego grenadiera z Korpusu Obserwacyjnego, a także ponad 11 000 różnego rodzaju zabytków – pocisków do broni strzeleckiej, pocisków artyleryjskich i ich fragmentów, guzików mundurowych, elementów broni i wyposażenia żołnierskiego. Udało się również rzucić nowe światło na przebieg bitwy. Między innymi okazało się, że bitwa swym zasięgiem objęła znacznie większy obszar, niż wcześniej sądzono.
Autor: FC/gp / Źródło: TVN 24 Poznań
Źródło zdjęcia głównego: Facebook / Bitwa pod Kunowicami 1759