Walczą o ocalenie synagogi. Hitlerowcy zamienili ją w pływalnię dla żołnierzy, teraz niszczeje

Źródło:
TVN24 Poznań
Poznań. Manifestacja w obronie Nowej Synagogi
Poznań. Manifestacja w obronie Nowej SynagogiTVN24
wideo 2/2
Poznań. Manifestacja w obronie Nowej SynagogiTVN24

"To jest zabytek" - skandowało kilkadziesiąt osób pod Nową Synagogą w Poznaniu. Budynek, który podczas II wojny światowej Niemcy zamienili w pływalnię, od 2011 roku stoi pusty i niszczeje. Poznańscy społecznicy chcą, by został wpisany do rejestru zabytków i jego właściciel był zobligowany do jego właściwego zabezpieczenia.

Nowa Synagoga została otwarta 5 września 1907 roku. "Gmach, który kosztował przeszło 900 tysięcy marek, zbudowany jest przez żydowską firmę berlińską w stylu romańsko maurytańskim i uderza artystyczną harmonją form. Przed synagogą zgromadziło się kilka tysięcy ludzi" - pisał Kurier Poznański.

Na uroczystości pojawili się najważniejsi przedstawiciele niemieckich wtedy władz miasta. "Rabin dr. Feilchenfeld otworzył główną bramę, poczem wśród dźwięków kapeli wojskowej i śpiewów chóralnych przeniesiono torę do nowej synagogi. Rabin wygłosił kazanie i modlitwę za panującego. Około godziny 1. po południu zakończono uroczystość odśpiewaniem chorału" - opisywał dziennik.

Synagoga mogła pomieścić 1200 wiernych. Była jedną z najbardziej monumentalnych świątyń żydowskich w Europie Środkowej. Została zaprojektowana przez berlińską firmę Cremer & Wolfenstein, która wygrała konkurs na projekt budynku i wybudowała go w zaledwie półtora roku.

Była symbolem bogactwa poznańskich Żydów - koszt jej budowy wynosił milion marek. Dla porównania Zamek Cesarski, który otwarto w 1910 roku, kosztował 5 mln marek.

Kąpali się w basenach dla Wehrmachtu

Jako miejsce kultu religijnego Nowa Synagoga służyła do 9 września 1939 r. Hitlerowcy zniszczyli obiekt, usuwając z niego m.in. wszystkie gwiazdy Dawida. Ostatecznym aktem zbezczeszczenia świątyni było urządzenie w nim pływalni dla żołnierzy Wehrmachtu.

- Niemcy chwalili się w niemieckiej prasie tym, że z żydowskiego domu modlitwy synagogi zrobili pływalnię dla żołnierzy Wehrmachtu - mówi Maciej Krajewski ze stowarzyszenia Łazęga Poznańska.

Po wojnie budynek nie zmienił swojej funkcji. Dopiero w 2002 roku obiekt odzyskała poznańska gmina żydowska. Mimo to pływalnia funkcjonowała jeszcze kolejne dziewięć lat. - Niestety nasze miasto, my wszyscy korzystaliśmy przez kolejne 66 lat po wojnie z tego miejsca jako pływalni. Młodzież i dzieci uczyły się pływać po powierzchni, a cała historia gdzieś odeszła w głębinę zapomnienia - podkreśla Krajewski.

Niemieccy artyści z fragmentów poznańskiej synagogi zbudują gabinet Hitlera
Niemieccy artyści z fragmentów poznańskiej synagogi zbudują gabinet Hitlera (2014 r.)06.08| Niemieccy artyści H. Hoheisel i Andreas Knitz rozpoczęli demontaż części wyposażenia pływalni, założonej podczas II wojny światowej przez nazistów w budynku dawnej synagogi przy ulicy Wronieckiej w Poznaniu. Elementy te zostaną wypożyczone, by stać się częścią instalacji w ramach wystawy "Oko pamięci", której otwarcie nastąpi we wrześniu w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu. Artyści z fragmentów zbezczeszczonej przez nazistów świątyni zbudują gabinet Hitlera. - Artyści postanowili zbezcześcić tą siedzibę władzy, przygotowywaną dla Hitlera w Poznaniu - mówi Zofia Starikiewicz z CK Zamek. TVN24 Poznań

Miała zostać zamieniona w hotel

Jak przypomina, gmina żydowska apelowała między innymi do władz miasta, żeby tutaj stworzyć Centrum Dialogu i miejsce poświęcone Żydom poznańskim i polskim. - Niestety ta inicjatywa upadła – wyjaśnia Krajewski.

Gmina żydowska w 2013 roku starała się, by powstał w niej hotel jednej ze znanych sieci. Gdy te plany nie wyszły, w 2019 roku sprzedała budynek spółce Omers, która deklarowała, że budynek zaadaptuje na cele hotelowe. Do dzisiaj jednak tak się nie stało. Półtora roku temu portal architekturaibiznes.pl informował, że inwestor planuje ogłosić konkurs, który pomoże wypracować nową funkcję i formę tego obiektu. Mimo to budynek cały czas stoi pusty.

W czerwcu w Nowej Synagodze wybuchł pożar. - Pożarem objęty był hol wejściowy, gdzie paliły się głównie znajdujące się tam śmieci. Pożar został ugaszony, a pomieszczenia oddymione przy użyciu wentylatorów - informował kapitan Krzysztof Załęski z poznańskiej straży pożarnej.

Pożar wybuchł 11 czerwcamł. ogn. Szymon Hibner / KM PSP Poznań

Deszcz leje się do środka, odkrył oryginalne polichromie

Społecznicy obawiający się o jej przyszłe losy spotkali się we wtorek na Skwerze Rabina Akivy Egera przy wejściu do synagogi. Tłum skandował hasła: "to jest zabytek" i "nasze dziedzictwo". Rozdawano też kartki z ilustracją Maxa Skorwidera z synagogą z napisem "W sercu Poznania".

- Złożyliśmy oficjalny wniosek o wpis do rejestru zabytków - mówił do zgromadzonych Maciej Krajewski. Jak dodaje, wielu osobom zależy na ocaleniu synagogi, o czym świadczy fakt, że 2,5 tysiąca osób podpisało już apel internetowy do władz województwa i władz miasta.

"Wzywamy władze miejskie i wojewódzkie do kooperacji w tej sprawie oraz objęcia ochroną prawną i konserwatorską oraz nadzorem budowlanym niegdysiejszej SYNAGOGI. Liczymy na zobligowanie obecnego właściciela - inwestora do rzetelnego zabezpieczenia budynku celem zapobieżenia aktom wandalizmu, w tym ponownego podpalenia, aby zapobiec katastrofie budowlanej. Jeśli tego zbiorowego wysiłku nie podejmiemy, doprowadzimy tym samym do zniknięcia historycznego obiektu z panoramy wielokulturowego Poznania" - czytamy w apelu.

Krajewski podkreśla, że budynek jest niewłaściwie zabezpieczony. - Od strony torowiska należałoby zamurować piwniczne okna i na parterze, tak, by nikt nie mógł wejść - wskazywał Krajewski.

Kolejny problem to dach, który ma wiele ubytków i podczas deszczów woda dostaje się do budynku. - Woda, która ściekała po murach, pomogła odkryć coś, czym powinni się zająć konserwatorzy sztuki - spod odpadających tynków ze sklepień wyłoniły się oryginalne polichromie synagogi - zwraca uwagę.

"Naszym zdaniem historyczny budynek SYNAGOGI jako materialne świadectwo i miejsce pamięci powinien nie tylko ocaleć fizycznie, ale powinien otrzymać szansę, by stać się przestrzenią, którą wypełnią wydarzenia edukacyjne, społeczne i kulturalne na miarę współczesnego, europejskiego miasta" - czytamy w apelu, który przekazano władzom miasta i województwa.

Po odczytaniu apelu i pisma, które trafiło do władz, manifestujący przeszli ulicami Starego Miasta na Plac Kolegiacki.

Autorka/Autor:FC/tok

Źródło: TVN24 Poznań

Źródło zdjęcia głównego: TVN24 Poznań

Pozostałe wiadomości

Centymetr kwadratowy - tyle zostało wymierającego w Polsce gatunku mchu na torfowisku na Lubelszczyźnie. Samorządowcy wciąż wydają zgody na eksploatację torfu, nieraz mimo sprzeciwów regionalnych dyrekcji ochrony środowiska, bo wartość torfowisk w kontekście zmian klimatycznych i zapobieganiu powodziom jest nie do przecenienia. W Starym Stręczynie sprawą zajmuje się już prokuratura.

Wymierający gatunek zniszczony, cenne torfowisko wyeksploatowane. Sprawę bada prokuratura

Wymierający gatunek zniszczony, cenne torfowisko wyeksploatowane. Sprawę bada prokuratura

Źródło:
tvn24.pl

W niedzielę na drogach będzie ślisko. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed gołoledzią i oblodzeniem w różnych częściach kraju. Na terenie kilku województw może również niebezpiecznie silnie wiać.

Ostrzeżenia w ośmiu województwach

Ostrzeżenia w ośmiu województwach

Źródło:
IMGW

Szefowa sztabu generalnego kanadyjskiej armii generał Jennie Carignan skrytykowała publicznie kandydata na sekretarza obrony USA Pete'a Hegsetha, wysuniętego przez prezydenta elekta USA Donalda Trumpa. Ten jest zdania, że kobiety i mężczyźni nie powinni razem służyć w jednostkach frontowych.

"Po 39 latach służby nie mogę w to uwierzyć". Ostry komentarz pierwszej żołnierz Kanady

"Po 39 latach służby nie mogę w to uwierzyć". Ostry komentarz pierwszej żołnierz Kanady

Źródło:
PAP

Kuba mierzy się z przerwami w dostawach energii elektrycznej. Dotyczą - jak podają tamtejsze media - nawet połowy terytorium kraju. W sobotę dopłynęły tam dwa tankowce z łącznym ładunkiem 126 tysięcy ton oleju napędowego - podały niezależne kubańskie media. Choć transport pochodzi z portów w Danii i Holandii, "przypuszcza się, że ten szacowany na 81 milionów dolarów transport został opłacony z kredytu udzielonego przez Rosję" - przekazał niezależny kubański portal 14ymedio.

Pół kraju bez prądu, mieszkańcy toną w ciemnościach. Przypłynęła pomoc

Pół kraju bez prądu, mieszkańcy toną w ciemnościach. Przypłynęła pomoc

Źródło:
PAP, tvn24.pl
"Tu jest taka rurka, a tu dziurka". Marek Raczkowski chciał sprzedać nerkę, by ratować pęcherz

"Tu jest taka rurka, a tu dziurka". Marek Raczkowski chciał sprzedać nerkę, by ratować pęcherz

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Policjanci z Warszawy poszukują 9-letniej Zosi i jej 31-letniej mamy. Dziewczynkę ostatni raz widziano w mieszkaniu przy ulicy Maltańskiej w Warszawie. Ojciec ostatni kontakt z dzieckiem miał 10 listopada.

Zaginięcie 9-latki i jej mamy. Policja prosi o pomoc

Zaginięcie 9-latki i jej mamy. Policja prosi o pomoc

Źródło:
tvn24.pl

W sobotę przy ulicy Inżynierskiej na warszawskiej Pradze Północ podczas interwencji wobec mężczyzny z maczetą został postrzelony policjant. Ranny mężczyzna zmarł w szpitalu. Jak podała Komenda Stołeczna Policji, broni użył jeden z interweniujących funkcjonariuszy.

Przyjechali do mężczyzny z maczetą. Zmarł postrzelony policjant

Przyjechali do mężczyzny z maczetą. Zmarł postrzelony policjant

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

1005 dni temu rozpoczęła się rosyjska inwazja na Ukrainę. W Kijowie nad ranem słychać było eksplozje. Według agencji Reutera, Ukraina straciła 40 procent zajętych terenów w rosyjskich obwodzie kurskim. Trwają rozmowy sprawie dostarczenia Ukrainie nowych systemów obrony powietrznej. Władimir Putin chce umarzać kredyty żołnierzom walczącym na froncie i ich żonom. Oto co wydarzyło się w Ukrainie i wokół niej w ciągu ostatniej doby.

Eksplozje w Kijowie, rozmowy o nowej broni, rosyjski dowódca zdymisjonowany

Eksplozje w Kijowie, rozmowy o nowej broni, rosyjski dowódca zdymisjonowany

Źródło:
tvn24.pl, PAP, Reuters

W niedzielę po południu odbędzie się konwencja PiS z udziałem prezesa Jarosława Kaczyńskiego. Według zapowiedzi, partia ma ogłosić decyzję dotyczącą poparcia bezpartyjnego kandydata na prezydenta. Według nieoficjalnych informacji będzie to szef IPN Karol Nawrocki.

PiS poprze "bezpartyjnego kandydata". Dziś konwencja i wystąpienie Kaczyńskiego

PiS poprze "bezpartyjnego kandydata". Dziś konwencja i wystąpienie Kaczyńskiego

Źródło:
PAP

Łącząc ich najlepsze cechy, byliby pewnie idealnym kandydatem prezesa PiS w najbliższych wyborach prezydenckich. Zaufanie i lojalność, prezencja, młodość i świeżość, doświadczenie w politycznej walce, siła... - To są cztery dobre kandydatury - oceniał w czwartek w "Rozmowie Piaseckiego" w TVN24 Jacek Sasin. Ale... - Musimy wybrać jedną - dodał. Ten wybór zostanie zaprezentowany w niedzielę.

Cztery asy prezesa PiS. Kogo wystawi w wyborach

Cztery asy prezesa PiS. Kogo wystawi w wyborach

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Świeżość jest zawsze atutem w kampaniach i na to też może liczyć kandydat Prawa i Sprawiedliwości - powiedziała w "Faktach po Faktach" politolożka dr Anna Materska-Sosnowska. PiS ma ogłosić kandydata w niedzielę, ale pojawiają się już głosy, że może nim być prezes IPN Karol Nawrocki. Politolog dr hab. Sławomir Sowiński wskazywał, że niedocenienie wartości małej rozpoznawalności Nawrockiego, "to jest pierwszy krok, którego powinien dzisiaj wystrzegać się sztab Rafała Trzaskowskiego".

"Pierwszy krok, którego powinien wystrzegać się sztab Rafała Trzaskowskiego"

"Pierwszy krok, którego powinien wystrzegać się sztab Rafała Trzaskowskiego"

Źródło:
TVN24

Burmistrz Kłodzka przeprasza za zachowanie strażników miejskich. W sieci pojawiły się nagrania, które oburzyły mieszkańców. Widać i słychać obrażanie, upokarzanie - tamtejsza straż już dawno chciała odzyskać swoje dobre imię. Jakoś jej nie wychodzi.

Mieszkańcy Kłodzka oburzeni wulgarnym zachowaniem strażników miejskich. Jest nagranie z interwencji

Mieszkańcy Kłodzka oburzeni wulgarnym zachowaniem strażników miejskich. Jest nagranie z interwencji

Źródło:
Fakty TVN

W pobliżu izraelskiej ambasady w stolicy Jordanii doszło do strzelaniny. Napastnik został zabity, a trzech policjantów zostało rannych - podała w niedzielę agencja Reutera, powołując się na źródło w jordańskich służbach bezpieczeństwa.

Strzelanina przy ambasadzie Izraela. Trzech policjantów rannych

Strzelanina przy ambasadzie Izraela. Trzech policjantów rannych

Źródło:
PAP

Prezydent-elekt Donald Trump wybrał Brooke Rollins, prezes America First Policy Institute, na stanowisko sekretarza rolnictwa. To jego wieloletnia bliska współpracowniczka. Jeśli jej kandydaturę zatwierdzi kontrolowany przez republikanów Senat, 52-latka stanie na czele departamentu zatrudniającego w całym kraju 100 tysięcy osób.

To ona zadba o "prawdziwy kręgosłup" Ameryki. Kolejna nominacja Trumpa

To ona zadba o "prawdziwy kręgosłup" Ameryki. Kolejna nominacja Trumpa

Źródło:
PAP

W niedzielę w Rumunii odbywa się pierwsza tura wyborów prezydenckich. W kraju utworzono blisko 19 tysięcy lokali wyborczych, a za granicą - rekordową liczbę 950. Faworytem głosowania jest obecny premier Marcel Ciolacu, jednak przebieg drugiej tury wydaje się trudny do przewidzenia na podstawie sondaży. W wyborach startuje 14 kandydatów.

Rumunia wybiera prezydenta. 14 kandydatów, pięcioro z szansami na drugą turę

Rumunia wybiera prezydenta. 14 kandydatów, pięcioro z szansami na drugą turę

Źródło:
PAP

"Tak po ludzku wam powiem, że za śmierć policjanta odpowiada nie jego interweniujący kolega, tylko bandzior z maczetą" - napisał w mediach społecznościowych Donald Tusk, odnosząc się do tragicznej w skutkach interwencji służb w Warszawie. Premier zastrzegł przy tym, że "nie jest sędzią" i nie on "wyda wyrok". Rzecznik MSWiA Jacek Dobrzyński przekazał natomiast, że szef tego resortu Tomasz Siemoniak rozmawiał z Komendantem Głównym Policji "na temat dzisiejszego tragicznego zdarzenia z udziałem funkcjonariuszy".

Premier Donald Tusk o tragedii na warszawskiej Pradze Północ

Premier Donald Tusk o tragedii na warszawskiej Pradze Północ

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Co najmniej jedna osoba zginęła w wyniku trudnych warunków atmosferycznych, jakie przyniosła burza Bert na Wyspy Brytyjskie. W Wielkiej Brytanii obowiązuje sto alertów przed powodziami i podtopieniami, dziesiątki tysięcy domów nie ma dostępu do prądu. Lokalne służby informują o utrudnieniach w ruchu kolejowym i autobusowym.

Bert szaleje na Wyspach Brytyjskich. Ludzie uwięzieni na lotniskach, ofiara śmiertelna

Bert szaleje na Wyspach Brytyjskich. Ludzie uwięzieni na lotniskach, ofiara śmiertelna

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP, Met Office, BBC, The Guardian

Teraz przyjdzie nam się bić o każdy głos, być w każdej nawet najmniejszej miejscowości. Nic tutaj nie jest rozdane, nawet dobre sondaże nie mogą uśpić czujności - mówił w "Faktach po Faktach" pełnomocnik rządu ds. odbudowy po powodzi, sekretarz generalny PO Marcin Kierwiński o przyszłych wyborach prezydenckich. Zapewniał też, że kandydat KO Rafał Trzaskowski "będzie miał za sobą armię ludzi".

"PiS będzie walczył o życie". Kierwiński o kampanii prezydenckiej

"PiS będzie walczył o życie". Kierwiński o kampanii prezydenckiej

Źródło:
TVN24

Poznaliśmy kandydata Koalicji Obywatelskiej na prezydenta. Prawo i Sprawiedliwość ogłosi, kto powalczy o schedę po Andrzeju Dudzie. Policjant zastrzelony podczas interwencji. Oto pięć rzeczy, które warto wiedzieć w niedzielę 24 listopada.

Decyzja koalicji, tragiczna interwencja policjantów, pierwszy konkurs skoków

Decyzja koalicji, tragiczna interwencja policjantów, pierwszy konkurs skoków

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Burza śnieżna nawiedziła w piątek północno-wschodnie Stany Zjednoczone. Przyniosła ze sobą obfity śnieg. Miejscami w stanie New Jersey spadło ponad 50 centymetrów tego opadu.

Zamknięte szkoły, paraliż na drogach. Miejscami spadło pół metra śniegu

Zamknięte szkoły, paraliż na drogach. Miejscami spadło pół metra śniegu

Źródło:
Reuters, FOX Weather

"Unia chce zakazać napraw samochodów starszych niż 15 lat" - taki przekaz pojawił się w sieci i wywołał oburzenie części internautów. Informacje mają pochodzić z unijnego rozporządzenia dotyczącego samochodów, które zostały wycofane z użytku. To jest fałszywa informacja. Komisja Europejska dementuje.

"To koniec naprawiania samochodów. Unia wprowadza zakaz"? Wrócił fake news

"To koniec naprawiania samochodów. Unia wprowadza zakaz"? Wrócił fake news

Źródło:
Konkret24
Zagadka wyjaśniona po 24 latach. Już wiemy, kto zmarł pod Matragoną

Zagadka wyjaśniona po 24 latach. Już wiemy, kto zmarł pod Matragoną

Źródło:
tvn24.pl
Premium
Odkąd pamięta, towarzyszyła mu presja. "Bo tak skoczył, gdy miał 10 lat", "bo następca Małysza"

Odkąd pamięta, towarzyszyła mu presja. "Bo tak skoczył, gdy miał 10 lat", "bo następca Małysza"

Źródło:
tvn24.pl
Premium

W najnowszym "Kadrze na kino" Ewelina Witenberg opowiedziała o najważniejszych wydarzeniach ze świata filmu i muzyki. W programie między innymi o długo wyczekiwanej premierze filmu "Gladiator 2" Ridley'a Scotta, nowym gospodarzu Oscarów oraz przyszłorocznym line up'ie festiwalu Open'er.

Powrót "Gladiatora", nowy gospodarz Oscarów i line up festiwalu Open'er. Co w świecie filmu i muzyki?

Powrót "Gladiatora", nowy gospodarz Oscarów i line up festiwalu Open'er. Co w świecie filmu i muzyki?

Źródło:
tvn24.pl