65 lat temu, 17 stycznia 1945 r., do zniszczonej niemal doszczętnie Warszawy wkroczyły oddziały Armii Czerwonej i Wojska Polskiego. Zajęcie stolicy odbyło się bez bitwy, bo główne siły niemieckie już wcześniej opuściły miasto.
W operacji warszawskiej trwającej od 14 do 17 stycznia 1945 r. brały udział 1 Armia WP oraz 47 i 61 Armia 1 Frontu Białoruskiego. Była ona częścią wielkiej ofensywy rozpoczętej przez Armię Czerwoną 12 stycznia 1945 r., nazwanej operacją wiślańsko-odrzańską.
Decyzja o wejściu do Warszawy była - jak podkreślają historycy - wynikiem politycznych kalkulacji. Powstanie Warszawskie upadło, Niemcy mieli wystarczająco dużo czasu, by Warszawę niemal zrównać z ziemią, dopiero w stycznie wojska radzieckie rozpoczynały marsz na Berlin.
Świętowanie na gruzach
Walki o opanowanie miasta trwały zaledwie kilka godzin, gdyż dowództwo niemieckie, obawiając się okrążenia, wycofało większość swoich sił ze stolicy. 17 stycznia 1945 r. przed żołnierzami 1 Armii WP znajdowały się jedynie niemieckie siły osłonowe. Do poważniejszych starć z nieprzyjacielem dochodziło sporadycznie. Walczono m.in. w rejonie Lasku Bielańskiego, Dworca Głównego oraz na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu.
Miejscem intensywnego, choć krótkiego, boju była Cytadela. Około godz. 15 ruiny stolicy oczyszczono w wojsk niemieckich.
19 stycznia w Alejach Jerozolimskich, które specjalnie na tę okazję uprzątnięto z gruzu, przy dźwiękach "Warszawianki" defilowały wyznaczone oddziały 1 Armii WP. Defiladę na trybunie ustawionej naprzeciwko hotelu "Polonia" przyjmowali przedstawiciele władz komunistycznych i wojska, m.in. Bolesław Bierut, Władysław Gomułka, Edward Osóbka - Morawski, gen. Michał Rola - Żymierski, gen. Stanisław Popławski, płk Marian Spychalski oraz sowiecki marszałek Gieorgij Żukow.
W komunizmie dawali medale
W czasach PRL 17 stycznia był obchodzony jako Dzień Wyzwolenia Warszawy, a komunistyczna propaganda utrzymywała, że wojska radzieckie zasłużyły się miastu.
Ustanowiony przez Rosjan w 1945 r. medal za "Wyzwolenie Warszawy" otrzymało ponad 700 tys. osób, w tym żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego.
Dopiero po 1990 roku do głosu doszli historycy, którzy podkreślali, że żołnierze sowieccy mogli wyzwolić stolicę w 1944 r., gdy trwało Powstanie Warszawskie. W publicznej dyskusji zaczęto przyznawać, że 17 stycznia 1945 r. nastąpiła zamiana okupacji hitlerowskiej na radziecką.
Wieńce przy pomniku
Dziś w stolicy odbędą się uroczystości upamiętniające 65. rocznicę zakończenia walk o Warszawę. W ich trakcie zostaną złożone wieńce przed Pomnikiem Braterstwa Broni, na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza oraz przed pomnikiem na Cmentarzu-Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich.
W uroczystościach, których organizatorem jest Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, będą uczestniczyć przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych RP, kombatanci, przedstawiciele władz Warszawy oraz wojskowa asysta honorowa.
Źródło: PAP, IAR
Źródło zdjęcia głównego: TVN24