Sejm uchwalił ustawę w sprawie zachowania ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności

We wtorek w Sejmie odbyło się drugie czytanie poselskiego projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach w celu zachowania ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności.

Zawiera on przepisy umożliwiające zachowanie odpowiednich warunków czasowych pozwalających na bieżącą realizację wniosków przez właściwe zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności.

Zakłada on wydłużenie terminu ważności orzeczeń do 30 września 2024 r., których ważność upłynęłaby z dniem 30 czerwca 2024 r. Dodatkowo zachowują ważność karty parkingowe, jeżeli decyzja przyznająca świadczenie pomocy społecznej została wydana w związku z niepełnosprawnością potwierdzoną orzeczeniem osoby mają również wydłużone prawo do otrzymania świadczeń.

Analogicznie ma wyglądać sytuacja w przypadku prawa do świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, zasiłków dla opiekunów i świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, osoby pełnoletniej w pieczy zastępczej.

W czasie głosowania w Sejmie ustawa została poparta jednogłośnie. Zagłosowało 339 posłów. Nikt nie wstrzymał się od głosu.

Rzecznik Praw Obywatelskich i organizacje społeczne już w październiku 2023 r. zwracały uwagę na znaczne opóźnienia oraz zatory przy wydawaniu nowych orzeczeń w ramach zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności.

Sięgały one nawet 8 miesięcy i powodowały utratę świadczeń oraz form wsparcia, np. stypendiów na uczelni, kart parkingowych oraz świadczenia pielęgnacyjnego. W konsekwencji wiele osób pozostaje bez jakichkolwiek środków do życia.

W czasie drugiego czytania Iwona Hartwich (KO) oświadczyła, że jej klub będzie dążył do systemowego rozwiązania problemów, a nie naklejania kolejnych plastrów. Zaapelowała także do szefowej MRiPS o jak najszybsze procedowanie projektu ustawy "o rencie socjalnej". Zwróciła uwagę, że obecnie renta socjalna osoby niezdolnej do pracy wynosi 1445 zł.

Agnieszka Kłopotek (PSL) zwróciła uwagę, na "niedoszacowanie kosztów funkcjonowania Powiatowych Zespołów ds. Orzekania o Niepełnosprawności".

Szefowa MRiPS Agnieszka Dziemianowicz-Bąk stwierdziła, że po wejściu w życie projektu zyskamy czas na systemowe rozwiązania, które nie pozwolą na powtarzanie się tego rodzaju sytuacji.

- Już rozpoczynamy pracę nad dokonaniem zmian w rozporządzeniu ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności między innymi w zakresie zasad składania wniosków o wydanie kolejnych orzeczeń o niepełnosprawności. Chodzi między innymi o wydłużenie czasu na składanie takich wniosków, tak żeby można był z wyprzedzeniem planować termin – dodała.

W uzasadnieniu do projektu ustawy zwrócono uwagę, że "wydłużający się czas oczekiwania na wydanie orzeczeń przez zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności, a przedłużenia wprowadzone ustawą covidową i ustawą zmieniającą nie wyeliminują ryzyka utraty uprawnień uzależnionych od ważności tych orzeczeń".

Sytuacja ta w szczególny sposób dotyczy osób, których orzeczenia straciły ważność po dniu 5 sierpnia 2023 r., a zespoły orzecznicze nie zdołały na czas wyznaczyć terminu posiedzenia zespołu, bowiem osoby te straciły dostęp do świadczeń i często swojego jedynego źródła środków do życia.

Zwrócono uwagę, że w podobnie trudnej sytuacji znajdą się niebawem także osoby, których orzeczenia stracą ważność po 31 grudnia 2023 r. oraz po kolejnych, dalszych terminach wydłużeń.

W ocenie projektodawców, "liczba wniosków o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności ulegnie dodatkowemu znaczącemu zwiększeniu od momentu wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym, czyli od 1 stycznia 2024 r. Będzie to spowodowane faktem, że ubiegać się o świadczenie wspierające będą mogli seniorzy, a wymogiem ubiegania się o niej jest posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, o które wielu seniorów (pomimo spełniania warunków) dotychczas nie wnioskowało".

Zaznaczono, że wydłużenie ważności orzeczeń całościowo stworzy minimalną przestrzeń czasową niezbędną do likwidacji zatorów w ramach prac zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności i powrotu do orzekania w trybie bieżącym.

Projekt został 13 grudnia skierowany do sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. W trakcie pierwszego czytania zgłoszono pięć poprawek o charakterze doprecyzowującym, które zostały przyjęte jednogłośnie. Ustawa ma wejść w życie z dniem 30 grudnia 2023 r.

Zasiłek pielęgnacyjny przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Przysługuje on niepełnosprawnemu dziecku, osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Przysługuje również osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia, a także osobie, która ukończyła 75 lat.