Prokurator nie zablokuje wydania listu żelaznego. Fiasko reformy Zbigniewa Ziobro

Policjanci tropią Grzegorza S. już od trzech lat: zarówno w kraju, jak i poprzez Europejski Nakaz Aresztowania, obowiązujący na terenie 27 państw unijnych. Jak dotąd bez skutku.

Śledczy chcą go postawić przed sądem w związku z jego działaniami w zorganizowanej grupie przestępczej, która kierowała jedną z najbardziej "zaawansowanych" sieci handlujących dopalaczami.

- Zamówienia składało się w sklepach online, a towar trafiał do paczkomatów. Grupa miała na swoich usługach właściciela wirtualnego kantoru, który zysk zmieniał w kryptowaluty i wypłacał członkom grupy - mówi nasz rozmówca z policji.

Kilku wspólników S. już zostało oskarżonych i bierze udział w procesie. Prokurator odebrał im milionowe kwoty, u jednego z podejrzanych zabezpieczył także luksusowego astona martina.

- To, w jaki sposób Grzegorz S. jeden z całej grupy wymknął się nam, nie daje mi spokoju. Do dziś jest duchem - mówi policjant, który pracował nad śledztwem pod nadzorem prokuratorów z pionu przestępczości zorganizowanej i korupcji.

Grzegorz S. chce jednak wrócić do kraju. Przez swoich mecenasów zaczął się starać o "list żelazny". Jego przyznanie w praktyce oznaczałoby dla niego, że po latach przestanie być ścigany. List da mu gwarancję, że nie trafi za kratki aresztu do końca procesu - o ile będzie się stawiał na wszystkie wezwania. Nie daje żadnych gwarancji, że po skazującym wyroku nie trafi za więzienny mur. 

Dla policji oznaczałoby to koniec kosztownych, dotąd bezskutecznych przecież poszukiwań.

- Prokurator, przed Sądem Okręgowym w Szczecinie, wyraził sprzeciw wobec decyzji o przyznaniu mojemu klientowi listu żelaznego. Zgodnie z nowelizacją Kodeksu postępowania karnego sąd odrzucił więc wniosek. Odwołaliśmy się od tej decyzji do Sądu Apelacyjnego w Szczecinie i wygraliśmy. Sądy odwracają reformę, przywracają w ten sposób równość stronom postępowania karnego - relacjonuje w rozmowie z tvn24.pl mecenas Janusz Kaczmarek, reprezentujący Grzegorza S.

Zmiana, o której mówi Kaczmarek, weszła w pakiecie nowelizacji kodeksów: karnego i postępowania karnego, którą posłowie Zjednoczonej Prawicy przegłosowali wiosną ubiegłego roku. Precyzyjnie: chodzi o artykuł 281 Kpk, który otrzymał nowe brzmienie paragrafu drugiego: "W postępowaniu przygotowawczym list żelazny może być wydany na wniosek prokuratora albo przy braku jego sprzeciwu". 

Już wtedy liczne autorytety prawne krytykowały ograniczenie roli sądu.

- To kolejne marginalizowanie sądów, które są sprowadzane do jakiegoś ciała przyklepującego decyzje prokuratury będącej z kolei na łańcuszku polityków - mówił sędzia Rafał Lisak z Sądu Okręgowego w Krakowie. 

Pod koniec maja - nieco w ponad rok od wejścia w życie nowelizacji Kodeksu postępowania karnego - Sąd Apelacyjny w Szczecinie odwrócił decyzję wydaną w pierwszej instancji. Przyznał Grzegorzowi S. list żelazny, uzależniając go od wpłacenia 50 tysięcy złotych poręczenia majątkowego na konto prokuratury.

- Jeszcze ważniejsze jest rozbudowane uzasadnienie, w którym cytowane jest o miesiąc wcześniejsze postanowienie wydane w takiej samej sprawie przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku. Ku ogromnej satysfakcji obydwa postanowienia odwracają reformę, odbierając nieuzasadnioną przewagę prokuraturze w postępowaniu karnym - mówi tvn24.pl mecenas Kaczmarek.

Z lektury pisemnych uzasadnień wynika, że obydwa sądy zwróciły uwagę na niekonsekwencję ustawodawcy. 

"Pomimo literalnej zmiany przepisu (...) ustawodawca nie zdecydował się na zmianę trybu procedowania w jego przedmiocie, w dalszym ciągu zaliczając kwestię wydania listu żelaznego do czynności sądowych. W postępowaniu przygotowawczym nie powierzył decyzji w tej materii prokuratorowi" - napisała sędzia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Małgorzata Janowska.

Obydwa sądy apelacyjne - i w Gdańsku, i w Szczecinie - zwróciły też uwagę na fakt, że skoro ustawa nadal oddaje sądowi rozstrzyganie w sprawie listu żelaznego, to sprzeciw prokuratora nie może krępować niezawisłej decyzji sądu.

"Rozumienie przepisu artykułu 281 paragraf 2 k.p.k w ten sposób, iż sprzeciw prokuratora miałby charakter wiążący dla sądu okręgowego, prowadziłby do niespójności systemowej, jednocześnie byłby wyrazem uprzywilejowania prokuratora względem podejrzanego" - tak z kolei brzmi fragment argumentacji sędziego Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Sławomira Steinborna. 

Wysłaliśmy pytania do Ministerstwa Sprawiedliwości, czy przygotowywana jest kolejna nowelizacja Kodeksu postępowania karnego dotycząca "listów żelaznych". Nie otrzymaliśmy odpowiedzi na zadane pytania.

Natomiast mecenas Radosław Baszuk poproszony o komentarz dotyczący postanowień dwóch sądów mówi: - W ten sposób zaczyna się tworzyć linia orzecznicza. Osobiście jestem bardzo usatysfakcjonowany postanowieniami sądów apelacyjnych, które odwołują się do siebie, i co ważniejsze - odwołują się wprost do Konstytucji.