Projekt zmian definicji gwałtu odrzucony w Sejmie

W zaproponowanym przez Lewicę projekcie chodziło o zmianę jednego artykuły. Zgodnie z obecną definicją, zgwałcenie jest definiowane jako stosunek z użyciem przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu. Według projektu Lewicy gwałtem miałoby być doprowadzenie do obcowania płciowego bez wcześniejszej świadomej i dobrowolnej zgody. Projekt zakładał też podwyższenie minimalnej kary z dwóch do trzech lat pozbawienia wolności, a maksymalnej - z 12 do 15 lat.

Zdaniem posłanki Lewicy Anity Kucharskiej-Dziedzic artykuł Kodeksu karnego w nowym brzmieniu "nie będzie pozostawiał wątpliwości dla rozstrzygających, czy gwałt miał miejsce w tych wszystkich sytuacjach, w których w tej chwili deliberujemy".

Minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro, który w czwartek sprzeciwił się wprowadzeniu projektu pod obrady Sejmu, w piątek zarzucił opozycji, że ta "wielokrotnie głosowała przeciwko propozycjom Solidarnej Polski zaostrzenia kar za gwałty wobec kobiet, gwałty ze szczególnym okrucieństwem".

W projekcie nie chodzi jednak o zaostrzanie kar, lecz o to, by sprawcy w ogóle zostali uznani za gwałcicieli. Obecnie to osoba, która padła ofiarą gwałtu, musi udowodnić, że się sprzeciwiała, krzyczała czy biła ze sprawcą. - Skoro nie ma śladów, to nie ma dowodów, więc może pani sama chciała. Wiadomo, że sprawca przemocy będzie się w ten sposób bronił - oceniła Urszula Nowakowska z Fundacji Centrum Praw Kobiet.

Ludzie w sytuacji zagrożenia życia wybierają jedną z trzech instynktownych reakcji - walkę, ucieczkę lub zastygnięcie. - Bardzo często w sytuacji gwałtu zastygnięcie w lęku, wejście w tryb "nie ruszam się", jest najsensowniejszym trybem, dlatego że nie zostaniemy zamordowane - powiedziała psycholożka i psychoterapeutka Agnieszka Czapczyńska z Ośrodka Rozwoju Osobistego i Psychoterapii "Radość Bycia".

Do definiowania zgwałcenia jako doprowadzenia do obcowania płciowego bez zgody pokrzywdzonej strony Polskę zobowiązuje konwencja stambulska. Choć w marcu 2021 roku minister Zbigniew Ziobro deklarował, że "podpisuje się obiema rękoma pod konwencją stambulską w takim zakresie i treści, która apeluje o przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet", to w lipcu 2020 roku skierował do resortu rodziny wniosek o podjęcie prac nad jej wypowiedzeniem. Jak tłumaczył, w konwencji znajdują się zapisy "o charakterze ideologicznym", z którymi jego resort się nie zgadza.

Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (nazywana konwencją antyprzemocową lub konwencją stambulską) ma chronić kobiety przed wszelkimi formami przemocy oraz dyskryminacji. Dokument zakłada między innymi, że istnieje związek między przemocą z nierównym traktowaniem oraz że przemoc nie może być usprawiedliwiana tradycją ani religią. Polska podpisała konwencję w grudniu 2012 roku, a ratyfikowała w 2015 roku.

- Teraz często niestety tak jest, że to kobieta czuje się winna, odpowiedzialna, że gdyby może poszła inną drogą, nie wyszła z tym mężczyzną, albo nie uśmiechnęła się, to może nic złego by ją nie spotkało - mówi Urszula Nowakowska.

Na niekorzyść kobiet, które doświadczyły gwałtu, działa także zwlekanie z jego zgłoszeniem w obawie przed tym, jak zostaną potraktowane. - Wtedy słyszą: dlaczego pani tak długo nie zgłaszała. Dopiero po miesiącu się pani przypomniało? - przytacza Nowakowska.

Przedstawiciele Lewicy zapowiadają, że będą nadal walczyć o to, by projekt trafił pod obrady Sejmu.