Cmentarze w Warszawie, Wrocławiu i Częstochowie (nagrania z kwietnia 2021 roku)

Źródło: TVN24

Projekt ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych został skierowany do opiniowania. Wśród zapisanych tam rozwiązań znalazło się między innymi wprowadzenie instytucji koronera, uregulowanie zasad międzynarodowego przewozu zwłok oraz wprowadzenie działalności regulowanej w odniesieniu do branży pogrzebowej. Obowiązująca w Polsce ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych ma już 62 lata.

Do kluczowych rozwiązań, które znajdują się w projekcie, należy jednoznaczne określenie odpowiedzialności i zakresu czynności związanych ze stwierdzaniem i dokumentowaniem zgonów. W zamyśle projektodawcy osoba wezwana przez obywatela lub inny uprawniony podmiot powinna podjąć się stwierdzenia i udokumentowania zgonu.

Przewidziano wprowadzenie instytucji koronera oraz elektronicznej karty zgonu i elektronicznej karty urodzenia z adnotacją o martwym urodzeniu.

Projekt wprowadza jednoznaczne definicje zakresu podmiotowego i przedmiotowego prawa do organizacji pochówku, prawa rezerwacji miejsca pochówku oraz prawa do grobu. Uregulowano w nim zasady postępowania ze zwłokami, szczątkami ludzkimi i popiołami ludzkimi, w tym w szczególności możliwości dokonywania pochówków poza cmentarzami, zasad postępowania na cmentarzach i w krematoriach, a także pogrzebów na morzu.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO

Zapisy regulują też między innymi zasady międzynarodowego przewozu zwłok, szczątków ludzkich i popiołów ludzkich, zasady zakładania, rozszerzania, utrzymywania i likwidacji cmentarzy oraz umożliwia zakładania cmentarzy poza terenem danej gminy.

Projekt ustawy określa też minimalne wymogi w zakresie wyposażenia cmentarza. Modyfikuje zasady związane z odległościami cmentarzy od zabudowy i wprowadza jednoznaczne zasady likwidacji grobów.

W projekcie przewidziano również wprowadzenie elektronicznych ksiąg cmentarnych, rejestru grobów i miejsc spoczynku oraz rejestru cmentarzy oraz włączenie do elektronicznej ewidencji cmentarnej informacji pochodzącej z Systemu Odznaczeń Państwowych, rejestru zabytków, ewidencji zabytków, ewidencji grobów i cmentarzy wojennych oraz ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.

Projekt przewiduje też wprowadzenie działalności regulowanej w odniesieniu do branży pogrzebowej, w tym wprowadzenie rejestru przedsiębiorców i zakazu prowadzenia działalności dla przedsiębiorców niezarejestrowanych.

Wśród przewidywanych efektów regulacji jest między innymi zmniejszenie liczby przypadków, w których występuje trudność w znalezieniu osoby, która stwierdzi zgon oraz odciążenie lekarzy, szczególnie lekarzy POZ, z obowiązku stwierdzania zgonów gwałtownych.

Skutkiem ma być także odciążenie pracowników podmiotów leczniczych, lekarzy i kierowników zespołów ratownictwa medycznego, urzędników urzędów stanu cywilnego, przedsiębiorców prowadzących działalność w branży pogrzebowej, właścicieli cmentarzy oraz obywateli z realizacji części lub całości obowiązków biurokratycznych, związanych z dokumentowaniem zdarzeń demograficznych oraz ich rejestracją.

Zmiany zapewnić mają też lepszą ochronę cmentarzy i miejsc spoczynku przed zniszczeniem, nieuprawnioną likwidacją lub zbezczeszczeniem zwłok.

Regulacja ma zapewnić możliwość łatwego uzyskania informacji o statusie danego grobu, obowiązującym prawie do grobu oraz zmniejszyć liczbę sporów dotyczących prawa do grobu, prawa do rezerwacji miejsca pochówku czy też związanych z likwidacją grobów.

Ustawa z lat 50. ma zostać zmieniona

Nowe przepisy mają zastąpić obowiązujące, zawarte w akcie prawnym z 1959 roku. Dotychczasowe brzmienie przepisów ustawy i jej aktów wykonawczych, między innymi z 1961 roku, budziły - jak wskazano w ocenie skutków regulacji - liczne problemy wykonawcze i wątpliwości interpretacyjne, na co wskazywały jednostki samorządu terytorialnego oraz samorząd lekarski.

Autorzy projektu zwracają uwagę, że ustawa z 1959 roku jest napisana zgodnie z zasadami techniki legislacyjnej lat 50-tych XX wieku i próby tworzenia bądź aktualizowania przepisów wykonawczych na podstawie upoważnień ustawowych w niej zawartych napotykają zarzut niekonstytucyjności. Ustawa ta powiela - jak zauważyli - rozwiązania oraz, w znacznej mierze, język ustawy z 1932 roku.

Projekt – jak zaznaczono w ocenie skutków regulacji - ma odpowiedzieć na szereg zidentyfikowanych problemów oraz w sposób kompleksowy uregulować sferę tak zwanego prawa pośmiertnego, obejmującego zagadnienia takie jak stwierdzanie, dokumentowanie i rejestracja zgonów, chowanie zmarłych, prawo do grobu, funkcjonowanie cmentarzy i tak zwanej branży firm pogrzebowych.