"Nieodpowiednie prezenty", jednolite stroje. Ksiądz o "dobrej praktyce" komunijnej 

W maju w większości parafii w Polsce dzieci z klas trzecich szkół podstawowych przystępować będą do pierwszej komunii świętej. Zgodnie z nauką Kościoła katolickiego pierwsza komunia w życiu chrześcijanina stanowi jeden z elementów wtajemniczenia chrześcijańskiego.

- Pierwszym etapem jest chrzest, drugim według logiki katechizmowej, czyli nauczania Kościoła, bierzmowanie a trzecim eucharystia - mówi konsultor Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski ks. prof. Piotr Tomasik z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Jak wyjaśnia, przesunięcie przyjmowania pierwszej komunii przed sakramentem bierzmowania, było "wynikiem nauczania papieża Piusa X (1903-1914), który był zwolennikiem częstej i wcześniejszej komunii świętej. W 1910 roku wydał on dekret, na mocy którego do stołu Pańskiego mogą przystępować już kilkuletnie dzieci". Ks. prof. Tomasik zaznacza, że "warunkiem jest zrozumienie przez nie, że spożywają Ciało Pańskie, a nie zwykły chleb". - Tę kwestię reguluje obecnie Kodeks prawa kanonicznego - dodaje.

ZOBACZ TEŻ: Ile pieniędzy włożyć do koperty z okazji pierwszej komunii świętej?

W Polsce dolną granicą pierwszej komunii stał się wiek 9 lat. - Przesunięcie komunii z drugiej klasy szkoły podstawowej do trzeciej wynikało z tego, że Kościół katolicki uwzględniając planowaną przez ówczesny rząd reformę szkolną, zgodnie z którą do pierwszej klasy miały przychodzić sześciolatki, chciał zachować przepisy dotyczące wieku przystępowania przez dzieci do sakramentów - wyjaśnia konsultor Komisji Wychowania Katolickiego KEP. Przyznaje, że choć państwo wycofało się ze swoich planów reformy, to stworzone przez Kościół programy do lekcji religii zakładają, że dzieci przystąpią do pierwszej komunii w trzeciej klasie.

Ks. prof. Tomasik ocenia, że "biorąc pod uwagę postępującą w Polsce laicyzację, przesunięcie o rok wieku, w którym dzieci przystąpią do sakramentów oraz dłuższe przygotowanie wydaje się korzystne". - Nie chcemy, żeby akt pierwszej komunii był aktem ostatniej, tylko żeby to było pełne uczestnictwo w eucharystii i stało się trwałym i zasadniczym elementem życia wiarą - mówi.

Przyznaje, że w Kościele "istnieje możliwość wcześniejszej komunii świętej, jeżeli rodzice tego pragną a dziecko jest dojrzałe i odpowiednio przygotowane". - Tego rodzaju sytuacje zdarzały się do tej pory głównie w diecezjach na terenie Śląska, a obecnie pojawiają się także i w innych częściach Polski. Nie jest to oczywiście ruch masowy. Decyzja zawsze pozostaje w gestii proboszcza danej parafii. To on musi rozeznać i wziąć za zgodę odpowiedzialność - wyjaśnia duchowny.

ZOBACZ TEŻ: Dzieci czekały na lekcję katechizmu, przyszedł poprowadzić ją papież

Według ks. prof. Tomasika, "fakt, że niektóre dzieci czują się nieswojo, obco w świątyni i nudzą się podczas mszy świętej wynika często z atmosfery domu, w którym wzrastają". - Pewnych zachowań uczą się od najmłodszych lat przez przykład, jaki dają im rodzice. Jeśli oni są osobami, które nie praktykują wiary, to trudno, żeby dzieci czuły się dobrze w przestrzeni sakralnej - twierdzi duchowny.

Zwraca uwagę, że zgodnie z nauką Kościoła katolickiego "pierwszymi katechetami dzieci mają być ich rodzice i w związku z tym, to oni od starożytności byli głównymi adresatami katechezy, żeby wiedzieli jak ją przekazywać". - Zgodnie z dokumentami i praktyką duszpasterską w Kościele katolickim podstawową formą katechezy jest katecheza dorosłych. Katecheza dzieci i młodzieży pojawiła się dopiero w XVI wieku - mówi ks. prof. Tomasik. - Po drugim soborze watykańskim we Francji pojawiła się propozycja, aby dzieci przystępowały do pierwszej spowiedzi dużo później niż do pierwszej komunii św. Odpowiedź Stolicy Apostolskiej była wówczas jednoznaczna, że "jeżeli dziecko jest w wieku, w którym może odróżnić chleb eucharystyczny od zwykłego to jest jednocześnie w wieku, w którym ma możliwość rozeznawania tego, co jest dobre a co złe". Praktyka potwierdza słuszność tej odpowiedzi - mówi ks. prof. Tomasik, odnosząc się do zarzutów pojawiających się w przestrzeni medialnej, że spowiedź jest dla dziewięcioletniego dziecka zbyt trudnym doświadczeniem.

ZOBACZ TEŻ: Jaki prezent z okazji pierwszej komunii świętej?

Jak zaznacza, "jest daleki od krytyki rodziców, którzy w związku z pierwszą komunią dziecka organizują przyjęcie w restauracji". - Oczywiście, niepokojące jest, jeśli przywiązują oni większą wagę do uroczystości zewnętrznych, zamiast pomóc synowi czy córce świadomie przeżyć ten sakrament. Nie pomaga niekiedy niestosowne zachowanie dalszej rodziny podczas przyjęcia. Natomiast rodzice, zwłaszcza matki mają prawo towarzyszyć dziecku w tak ważnym wydarzeniu a nie martwić się głównie przygotowaniem przyjęcia - ocenia duchowny.

Przyznaje, że w dobrym przeżyciu pierwszej komunii świętej mogą przeszkodzić dziecku także "nieodpowiednie prezenty". - To sprawia, że koncertują się na tym, co otrzymają a nie na spotkaniu z Chrystusem - mówi ks. prof. Tomasik. - Drogi prezent można dać mu przy innej okazji, np. imienin czy urodzin - dodaje.

Zdaniem ks. prof. Tomasika, dobrą praktyką wprowadzoną w niektórych parafiach jest również zastąpienie strojów kupowanych indywidualnie przez rodziców jednakowymi, noszonymi przez wszystkie dzieci. - W grupie, w której dzieci przystępują do sakramentu są osoby o różnym statusie i zamożności. Jednolite ubranie niweluje te różnice i jest ważnym czynnikiem wychowawczym - ocenia.

Z szacunków Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski wynika, że w szkołach podstawowych najwyższa frekwencja uczniów uczestniczących w lekcjach religii sięga nawet 99 proc., zaś najniższa nie spada poniżej 70 proc.

Według danych Rocznika Statystycznego Kościoła katolickiego w Polsce "Auarium Statisticum Ecclesia in Polonia" Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC za rok 2022, w roku szkolnym 2022/2023 na lekcje religii w placówkach edukacyjnych uczęszczało 80,3 proc. uczniów.

W latach 2020 i 2021 z powodu pandemii pierwsze komunie w Kościele w Polsce odbywały się w małych grupach lub indywidualnie. W roku 2022 komunie w zdecydowanej większości parafii odbyły się już w tradycyjnej formie, przystąpiło do nich ok. 337 tys. osób.

ZOBACZ TEŻ: Religia w szkole. Dane Kościoła pokazują, jak ubywa uczniów