"Akt terroryzmu państwowego popełniony na rozkaz Łukaszenki", "szokujące", "całkowicie niedopuszczalne"

Samolot linii Ryanair, który leciał z Aten do Wilna, lądował w niedzielę na lotnisku w Mińsku z powodu informacji o znajdującej się bombie. W przestrzeni powietrznej Białorusi był eskortowany przez myśliwiec MiG-29. Jednym z pasażerów był opozycyjny aktywista i bloger na emigracji Raman Pratasiewicz, który został zatrzymany w stolicy Białorusi.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Zobacz także naszą relację z programu specjalnego >>>

Białoruska sekcja Radia Swoboda przekazała, że to "na rozkaz prezydenta Alaksandra Łukaszenki wojskowy myśliwiec został wysłany do eskorty pasażerskiego samolotu", który w chwili otrzymania wiadomości (o bombie) znajdował się w pobliżu granicy z Litwą.

Sytuację w mediach społecznościowych skomentował prezydent Andrzej Duda. "Wydarzenia na Białorusi związane z wymuszeniem lądowania samolotu pasażerskiego są kolejnym przykładem naruszania fundamentalnych zasad prawa międzynarodowego" - napisał.

"Społeczność międzynarodowa nie może pozostawać obojętna. Konieczne jest zdecydowane działanie wobec władz białoruskich" - dodał.

Premier Mateusz Morawiecki napisał na Twitterze, że "zwrócił się do przewodniczącego @eucopresident (Rady Europejskiej Charles'a Michela - red.) o rozszerzenie agendy jutrzejszej Rady Europejskiej o punkt dot. natychmiastowych sankcji wobec reżimu A. Łukaszenki". "Porwanie cywilnego samolotu to bezprecedensowy akt państwowego terroryzmu, który nie może pozostać bezkarny" - ocenił.

W poniedziałek Rada Europejska zajmie się w czasie poniedziałkowych obrad tematem przymusowego lądowania samolotu linii Ryanair w Mińsku. Program obrad został rozszerzony w niedzielę wieczorem, po informacji o zatrzymaniu lecącego tym samolotem białoruskiego opozycjonisty, Ramana Pratasiewicza.

Później w rozmowie z PAP szef rządu wyraził podobne stanowisko, nazywając sytuację "bezprecedensowym aktem państwowego terroryzmu".

"Nie da się tego nazwać inaczej. Nasuwają się porównania z podobnym atakiem sowieckich myśliwców na samolot koreańskich linii lotniczych w 1983 roku, zakończony jego zestrzeleniem i zamordowaniem wszystkich pasażerów. Dziś do tak tragicznych konsekwencji nie doszło, ale wyraźnie widać, że reżim Alaksandra Łukaszenki posuwa się coraz dalej" – ocenił.

Jak mówił, ogromny niepokój budzi fakt, że w wyniku porwania samolotu aresztowany został opozycjonista Raman Pratasiewicza. "Niepokój tym większy, że w ubiegłym tygodniu w białoruskim więzieniu w niewyjaśnionych okolicznościach zmarł inny przeciwnik reżimu, Witold Aszurak" – dodał Morawiecki.

"Niezwłocznie, gdy otrzymaliśmy od służb informację o porwaniu samolotu zwróciłem się do Ministra Spraw Zagranicznych, aby podjął zdecydowane działania w tej sprawie. Do MSZ w trybie natychmiastowym został wezwany ambasador Białorusi w Warszawie. Żądamy od władz Białorusi natychmiastowego zwolnienia Ramana Pratasiewicza, a także przetrzymywanych bezprawnie Andżeliki Borys, Andrzeja Poczobuta oraz innych polskich i białoruskich działaczy. Żądamy też zaprzestania represji wobec niezależnych mediów i społeczeństwa" - oświadczył Morawiecki.

Dodał, że zdecydowania i natychmiastowa musi być również reakcja Unii Europejskiej, dlatego zwrócił się do przewodniczącego Charles'a Michela o poszerzenie programu szczytu. "Będę z nim rozmawiał jeszcze dziś wieczorem" - zapowiedział.

"Sankcje powinny dotyczyć w pierwszym rzędzie kwestii ruchu lotniczego nad terytorium Białorusi oraz zakazu lotów dla białoruskich linii lotniczych. Konsekwencje muszą spotkać także osoby bezpośrednio odpowiedzialne za terrorystyczne działania" - ocenił premier.

"Dziś cywilny samolot Ryanair został porwany. To akt terroryzmu państwowego popełniony na rozkaz Łukaszenki" - oświadczył we wpisie na Twitterze minister spraw zagranicznych Zbigniew Rau.

Wezwał też do natychmiastowego uwolnienia Ramana Pratasiewicza. "Przypomnę, że wszelkiego rodzaju terroryści są wrogami ludzkości, muszą być potępieni i ścigani" - czytamy we wpisie szefa MSZ.

Chargé d'affaires ambasady Stanów Zjednoczonych w Polsce Bix Aliu napisał w mediach społecznościowych, że "dzisiejsze działania reżimu Łukaszenki są niebezpieczne i nie do przyjęcia". "Stany Zjednoczone stoją wraz z Polską po stronie Białorusi" - dodał na Twitterze.

Aliu udostępnił przy tym wpis Julie Fisher, ambasador USA na Białorusi, która napisała, że "Łukaszenka i jego reżim ponownie okazali dziś pogardę dla społeczności międzynarodowej i jej obywateli". "Udawanie zagrożenia bombą i wysyłanie MiG-29, by zmusić Ryanair (by leciał - przyp. red.) do Mińska, żeby aresztować dziennikarza Nexty w oparciu o zarzuty motywowane politycznie jest niebezpieczne i odrażające" - oceniła.

"Ściśle monitorujemy przymusowe lądowanie na Białorusi samolotu linii Ryanair lecącego z Aten do Wilna oraz doniesienia o zatrzymaniu opozycjonisty Ramana Pratasiewicza" - napisał zaś na Twitterze sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg.

Ocenił, że "to jest poważny i niebezpieczny incydent, który wymaga międzynarodowego śledztwa". "Białoruskie władze muszą zapewnić bezpieczny powrót załogi i wszystkich pasażerów" do Wilna - dodał sekretarz generalny Sojuszu Północnoatlantyckiego.

Prezydent Litwy Gitanas Nauseda na Twitterze nazwał sytuację "wydarzeniem bez precedensu" i zarzucił białoruskim władzom przymuszenie samolotu do lądowania w mińskim porcie.

"Na pokładzie był aktywista polityczny i założyciel kanału Nexta. Został on aresztowany. Za tymi obrzydliwymi działaniami stoi reżim białoruski" – napisał Nauseda, domagając się niezwłocznego uwolnienia Pratasiewicza.

"Wzywam sojuszników NATO i UE do natychmiastowej reakcji na zagrożenie, jakie reżim białoruski stanowi dla międzynarodowego lotnictwa cywilnego. Społeczność międzynarodowa musi podjąć pilne działania, aby zapobiec powtórzeniu się podobnych incydentów. Porozmawiam o tym jutro na posiedzeniu Rady Europejskiej w Brukseli" – napisał na Facebooku.

Premier Grecji Kiriakos Mitsotakis napisał zaś na Twitterze, że "przymusowe lądowanie komercyjnego samolotu w celu zatrzymania dziennikarza to bezprecedensowy, szokujący akt".

"Żądamy natychmiastowego zwolnienia wszystkich pasażerów. Jutro #EUCO (Rada Europejska - przyp. red.) musi zająć się potrzebą zwiększenia presji na Białoruś. Wystarczy" - dodał.

Premier Litwy Ingrida Szimonyte zażądała natychmiastowego uwolnienia pasażerów samolotu pasażerskiego linii Ryanair, lecącego z Aten do Wilna, który w niedzielę był zmuszony do lądowania w Mińsku.

"Stworzono zagrożenie dla bezpieczeństwa pasażerów i załogi samolotu. Żądam natychmiastowego zezwolenia na lot do Wilna" – czytamy w oświadczeniu premier.

Uwolnienia pasażerów zażądał też szef MSZ Litwy Gabrielius Landsbergis. Poinformował on, że na pokładzie samolotu jest 171 osób - 94 obywateli Litwy, 11 Greków, dziewięciu Francuzów, pięciu Rosjan, czterech Polaków, czterech Białorusinów, poza tym obywatele Rumunii, Niemiec, Łotwy, Rosji, Gruzji i innych państw.

Przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel napisał na Twitterze, że jest "bardzo zaniepokojony doniesieniami o przymusowym lądowaniu samolotu linii Ryanair w Mińsku".

"Wzywamy władze Białorusi do natychmiastowego zwolnienia samolotu i wszystkich jego pasażerów" – oświadczył.

Dodał, że niezbędne będzie wyjaśnienie incydentu przez Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego.

Wysoki przedstawiciel Unii Europejskiej ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Josep Borell napisał na Twitterze, że śledzi wydarzenia dotyczące samolotu lecącego z Aten do Wilna, który "został zmuszony do lądowania w Mińsku z powodu rzekomego zagrożenia bezpieczeństwa".

"To całkowicie niedopuszczalne" – oświadczył.

Borell napisał, że białoruski rząd ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo wszystkich pasażerów. "Wszyscy pasażerowie muszą mieć możliwość natychmiastowej kontynuacji podróży" – podkreślił.

"Zmuszenie (...) do lądowania samolotu w Mińsku jest nie do zaakceptowania. Wszyscy pasażerowie muszą mieć możliwość natychmiastowej kontynuacji podróży do Wilna i mieć zapewnione bezpieczeństwo. Każde naruszenie zasad międzynarodowego transportu lotniczego musi pociągać za sobą konsekwencje" - podkreśliła szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen w opublikowanym wpisie na Twitterze.

Europoseł PO Andrzej Halicki nazwał działania władz Białorusi "terroryzmem i bandytyzmem w najczystszej postaci".

"Trzeba go ukarać i nie można dłużej zwlekać" - przekonywał wiceprzewodniczący Komisji Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) Parlamentu Europejskiego.

Do sprawy odniósł się również marszałek Senatu Tomasz Grodzki. "Polska i UE mają obowiązek potępić porwanie samolotu i uwięzienie białoruskiego opozycjonisty. Odpowiedzią na ten akt bezprecedensowego terroryzmu muszą być stanowcze działania wobec białoruskiego reżimu - sankcje, zakazy wjazdu i inne rozwiązania, przewidziane prawem międzynarodowym" - napisał na Twitterze.

"Zmiana kierunku lotu dokonana przez Białoruś i wymuszenie lądowania samolotu Ryanair w Mińsku oraz aresztowanie dziennikarza Romana Pratasewicza są poważnym naruszeniem zasad lotnictwa cywilnego i ewidentnym atakiem na wolność prasy. Kanada wzywa Białoruś do uwolnienia pana Pratasewicza" - napisał w niedzielę minister spraw zagranicznych Kanady Marc Garneau na Twitterze.

W połowie października ubiegłego roku Kanada nałożyła kolejne sankcje w reakcji na naruszanie praw człowieka na Białorusi. Sankcje wprowadzono w koordynacji z Unią Europejską i USA, a 31 osób, które znalazły się na liście nie może wjechać na teren Kanady, ich potencjalne kanadyjskie aktywa zostały zamrożone, zaś Kanadyjczycy na terenie Kanady i poza krajem nie mogą brać udziału w żadnych transakcjach powiązanych z tymi osobami i ich aktywami. Pierwsza część kanadyjskich sankcji, nałożona 29 września ub.r., dotyczyła 11 białoruskich polityków i urzędników.

Zmuszenie samolotu linii lotniczych Ryanair do lądowania w Mińsku jest absolutnie nie do przyjęcia i stanowi bardzo poważne naruszenie norm międzynarodowego prawa - stwierdziło w oświadczeniu MSZ Bułgarii. Resort dyplomacji zaapelował do władz Białorusi o zwolnienie Ramana Pratasiewicza i zagwarantowanie mu możliwości kontynuowania podróży do Wilna, stwierdza się w oświadczeniu. Ministerstwo zwróciło też uwagę, że na pokładzie samolotu był obywatel Bułgarii. Media krajowe wyraziły oburzenie działaniami władz Białorusi, nazywając je „państwowym terroryzmem".