"Tak długo, jak żyjemy, jest nadzieja. Jest to prawdą, bo jeśli nie, ja sam nie byłbym żywy"

Marian Turski
"Patrz na swoją przeszłość, jeśli chcesz uniknąć czegoś, co przydarzyło się mnie"
Źródło: AJC

Bardzo często ludzie powtarzają błędy, pomyłki, nieporozumienia, które miały miejsce w przeszłości. Zawsze mówię ludziom: patrz na swoją przeszłość, jeśli chcesz uniknąć czegoś, co przydarzyło się mnie - powiedział były więzień obozu Auschwitz-Birkenau Marian Turski w 78. rocznicę powstania w getcie warszawskim.

Marian Turski, który przeżył obóz zagłady Auschwitz, rozmawiał w 78. rocznicę powstania w getcie warszawskim z doktorem Sebastianem Rejakiem, pełniącym obowiązki dyrektora American Jewish Committee (AJC) Central Europe.

ZOBACZ CAŁĄ ROZMOWĘ Z MARIANEM TURSKIM W TVN24 GO

Pytany, czy z jego rozmów z tymi, którzy przeżyli powstanie, rzeczywiście wynika, że nigdy nie było żadnej nadziei na zwycięstwo, Turski przytoczył wspomnienia zatytułowane "Nadzieja umiera ostatnia" (autorką książki jest Halina Birenbaum, polsko-izraelska pisarka, tłumaczka, poetka, ocalona z Holokaustu - red.).

- To prawda. Tak długo, jak żyjemy, jest nadzieja. Jest to prawdą, bo jeśli nie, ja sam nie byłbym żywy - podkreślił.

Mówił, że ci wszyscy ludzie - idący do powstania - wiedzieli, że "olbrzymia większość z nich zostanie zabita, umrze". Dodał, że na początku zakładali, iż będzie to ostatnia bitwa, ale ich sposób myślenia zmienił się w czasie powstania. Jak opowiadał, zrozumieli, że ten opór jest o wiele bardziej możliwy, niż się spodziewano.

"Patrz na swoją przeszłość, jeśli chcesz uniknąć czegoś, co przydarzyło się mnie"

Prowadzący rozmowę zauważył, że co roku z różnych okazji powtarzamy: nigdy więcej. Turski, zapytany, czy nie sądzi, że ten slogan jest nadużywany, odparł, iż "jest przysłowie łacińskie: historia jest nauczycielką życia, pomaga nam rozumieć". - Tak i nie, powiedziałbym jako historyk. Ponieważ bardzo często ludzie powtarzają błędy, pomyłki, nieporozumienia, które miały miejsce w przeszłości - wyjaśnił.

- Powiem wam jako osoba, która przeżyła Holokaust: nie jest moim wielkim żądaniem, kiedy mówię o przeszłości, aby szukać jakiegoś współczucia czy miłosierdzia, ale zawsze mówię ludziom: patrz na swoją przeszłość, jeśli chcesz uniknąć czegoś, co przydarzyło się mnie - powiedział.

Zaznaczył, że te okoliczności, te warunki, które prowadziły do Holokaustu, kończą się na Auschwitz.

1904N012V POWSTANIE
78. rocznica powstania w getcie warszawskim
Źródło: TVN24

78. rocznica powstania w getcie warszawskim

Powstanie w getcie warszawskim rozpoczęło się 19 kwietnia 1943 r. Było pierwszym w okupowanej Europie miejskim zrywem przeciw Niemcom, aktem o charakterze symbolicznym, zważywszy na nikłe szanse powodzenia.

W nierównej, trwającej prawie miesiąc walce, słabo uzbrojeni bojownicy Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego stawili opór oddziałom SS, Wehrmachtu, policji bezpieczeństwa i formacjom pomocniczym. W tym czasie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu. 8 maja 1943 r. w schronie przy ul. Miłej 18 samobójstwo popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz wraz z grupą kilkudziesięciu bojowników. Nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać z płonącego getta.

Czytaj także: