Więc ci ambitni zmieniali otoczenie, wyzwalali się spod wpływów - nazywało się to oczywiście inaczej - ale istota pozostaje zawsze ta sama - urwanie się ze sznurka tym, którzy uważają się za mądrzejszych, lepiej znających świat niż ich podopieczni. Tak zrobił Mazowiecki, kiedy przyjął posadę pierwszego niekomunistycznego premiera z rąk, grających wówczas w duecie z Wałęsą, braci Kaczyńskich. Dla nich zresztą był to sojusz chwilowy, bo wszyscy razem i - Kaczyńscy, i związani z Geremkiem lewicujący inteligenci - sądzili, że uda się im przechytrzyć "chłopka-roztropka" Wałęsę.

Jak pokazał czas, nikomu się to dotąd nie udało i gdański robotnik - wbrew zamachom z różnych stron - przejdzie do historii, jako najważniejszy polityk, wręcz symbol całego ruchu Solidarności.

Zostawmy jednak na inną okazję dywagacje o skomplikowanych motywacjach polityków. Pozostańmy przy tym, co widać gołym okiem. Zaś gołym okiem widać, że motywacje mogą być szlachetne, lecz skutki opłakane. I na odwrót - skutki wspaniałe, ale motywacje okropne. Historia zna w tej sprawie przykładów bez liku. Najczęściej przytaczany przykład to przygody szlachetnej idei socjalistycznej. Miała ulżyć prześladowanym i wyklętym - dziś powiedzielibyśmy "wykluczonym", a skończyło się gułagiem.

To taniocha! Wymyśl Pan coś lepszego - wołają zwolennicy realnego socjalizmu. Odpowiedzią na takie dictum są dwie Koree. Północna i Południowa. Obie zniszczone przez wojnę. Ale ta Północna gorzej trafiła, bo zaopiekował się nią Józef Stalin.

Wpadła mi niedawno w ręce książka nie byle jakiego znawcy polityki i polityków – Henry’ego Kissingera. Tytuł brzmi "Leadership" i jest to opis karier, stylu działania, natchnień ideowych wybitnych polityków współczesnych: Adenauera, de Gaulle’a, Nixona, Sadata, Lee Kuan Yew’a, i Thatcher. Tym, co tych polityków wyróżniało, była niezależność myślenia.

W tym momencie swoją listę wybitnych polskich polityków uzupełniam o nazwiska Leszka Balcerowicza i Adama Michnika. Robię to właśnie dlatego, że potrafili myśleć z pożytkiem dla ogółu, ale nieco inaczej niż wszyscy, czyli właśnie niezależnie. Dzisiaj Michnik walczy o swoją pozycję w "Gazecie" z młodą załogą, a o Balcerowiczu słuch w Polsce niemal zaginął, między innymi dlatego, że kiedy tzw. autorytety krzyczały "szybko do euro", on uparcie kręcił nosem, bo miał w tej sprawie swoje zdanie.

Przypuszczać można, że niejeden dzisiejszy zwolennik swobodnej wymiany poglądów, kiedy zacznie rządzić, szybko zorientuje się, co dla niego wygodniejsze i lepsze: chaos, czy jednomyślność ? Pewnie dlatego Kissinger pisze, że prawdziwy przywódca nie tylko potrafi mądrze sprzeciwić się otoczeniu, ale też ciągnąć słabych do góry. Niestety nasi przywódcy – i nie tylko nasi - wolą otaczać się ludźmi głupszymi od siebie. Wolą głupich, bo głupi wydaje się niegroźny. Doświadczenie mówi mi, że najlepsi są mądrzy, lojalni i niesprawiający kłopotów. Święta prawda! Tyle, że tych mądrych, lojalnych i niesprawiających kłopotów ze świecą trzeba szukać.

Pytam: kogo stać dziś na skuteczne prowadzenie polityki pozwalającej na niezależność myślenia? Historia uczy, że stać na to przywódców krajów dysponujących odpowiednim potencjałem. Krajów wielkich i zasobnych. Polska do nich wciąż jeszcze nie należy. Wprawdzie kiedyś należała i w odrodzenie tej dawnej potęgi wierzy, jak pokazały ostatnie wybory prezydenckie, większość Polaków. Tych niewierzących, do których należę, z pogardą nazywają zdrajcami sprawy narodowej.

Ale którzy z nas myślą dziś niezależnie?

INNE FELIETONY MACIEJA WIERZYŃSKIEGO

Opinie wyrażane w felietonach dla tvn24.pl nie są stanowiskiem redakcji.

Maciej Wierzyński - dziennikarz telewizyjny, publicysta. Po wprowadzeniu stanu wojennego zwolniony z TVP. W 1984 roku wyemigrował do USA. Był stypendystą Uniwersytetu Stanforda i uniwersytetu w Penn State. Założył pierwszy wielogodzinny polskojęzyczny kanał Polvision w telewizji kablowej "Group W" w USA. W latach 1992-2000 był szefem Polskiej Sekcji Głosu Ameryki w Waszyngtonie. Od 2000 roku redaktor naczelny nowojorskiego "Nowego Dziennika". Od 2005 roku związany z TVN24.