W wieku 91 lat zmarła Xymena Zaniewska. Zasłynęła setkami scenografii teatralnych i filmowych. Znana była również jako projektantka mody i twórczyni wystaw.
Xymena Zaniewska, a właściwie Xymena Zaniewska-Chwedczuk, w 1952 roku ukończyła Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej, w 1956 roku - Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Według wielu historyków i krytyków sztuki Zaniewska była twórczynią "polskiej szkoły scenografii", która wytworzyła charakterystyczną dla siebie estetykę.
Urodziła się 4 czerwca 1924 r. w Poznaniu. Jej rodzina ze strony ojca pochodziła z Kresów. Najmłodsze lata życia spędziła pod Poznaniem, a podczas okupacji mieszkała w Częstochowie, gdzie została wysiedlona jej rodzina. Była sanitariuszką w Armii Krajowej, a równolegle pobierała lekcje rysunku.
Już podczas ich trwania podjęła pracę w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego, później w "Miastoprojekcie". Była także m.in. kierownikiem Pracowni Urbanistycznej Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej.
Autorka kilkuset scenografii
Stworzyła scenografię do kilkuset spektakli Teatru Telewizji (m.in. "Makbet", "Szkoła żon", "Wizyta starszej pani") i programów telewizyjnych. W swoim dorobku miała również scenografię do pięciu filmów baletowych, 35 klasycznych spektakli teatralnych oraz 15 oper.
Wielokrotnie współpracowała m.in. z Adamem Hanuszkiewiczem. Po raz pierwszy scenografię dla Teatru Telewizji przygotowała w 1958 r. do spektaklu "Apollo z Bellac" w reżyserii Hanuszkiewicza.
- Oboje, i ja i Adam, byliśmy jak z tego wynika pionierami teatru telewizyjnego. "Apollo z Bellac" był realizowany w Pałacu Kultury i Nauki. Zastosowałam tam specjalne plansze fotograficzne, które zastąpiły typową scenografię. Chodziło bowiem o osiągnięcie efektu głębi, a ówczesne kamery nie dawały takiej możliwości. One dawały tylko jaką taką ostrość osobom czy przedmiotom położonym najbliżej. Wszystko co było dalej, zacierało się. I na tle tych plansz grali aktorzy - wspominała w jednym z wywiadów.
Z telewizji odeszła w okresie stanu wojennego. Wróciła do niej na pewien czas w latach 90., kiedy była prowadzącą powstałego na podstawie jej pomysłu programu "Stawka większa niż szycie".
Ceniona projektantka mody i przestrzeni wystawienniczych
Darzona wielkim szacunkiem, za przygotowywane projekty aranżacji wystaw, w tym 20 ekspozycji Międzynarodowych Targów Poznańskich oraz tyle samo zagranicznych. W 1972 r. uhonorowana została I Nagrodą Związku Architektów Szwajcarskich za projekt pawilonu wystawowego.
W drugiej połowie XX wieku współpracowała z Modą Polską. Jej kolekcje były doceniane w Polsce, ale również zagranicą. Pierwszy duży pokaz mody na Zachodzie zorganizowała w 1981 r. w Berlinie. 10 lat później podpisała intratny kontakt z niemieckim "OTTO". W 1995 r. przygotowała pokaz w Duesseldorfie.
Wykładała w łódzkiej szkole filmowej. Zaangażowana w działalność na rzecz zwierząt, była przez wiele lat prezesem Fundacji Rozwoju Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego "Panda". W ubiegłym roku wydano jej wspomnieniową książkę "Xymena. Zapiski i rysunki
Xymena Zaniewska jest jedną z postaci w cyklu dokumentalnym Twentieth Century, gdzie prezentowane są sylwetki polskich twórców sztuki XX wieku, odcinek z jej osobą zatytułowany jest "Twentieth Century Television - Xymena".
Autor: tmw/kk / Źródło: IAR, tvn24.pl, PAP