Artysta bułgarskiego pochodzenia Christo Jawaszew - który światową sławę zdobył jako Christo - zmarł w niedzielę wieczorem w wieku 84 lat. Wraz z żoną Jeanne-Claude zapisali się w historii sztuki jako autorzy spektakularnych realizacji opakowywania słynnych budynków i zasłaniania krajobrazów.
Christo, urodzony w 1935 roku w bułgarskim Gabrowie, ojczyznę opuścił w 1957 roku. Najpierw przebywał w Austrii i w Szwajcarii, w 1958 roku dotarł do Paryża. Tam poznał Jeanne-Claude Denat de Guillebon, z którą rok później wziął ślub. Łączyło ich życie prywatne, sztuka oraz data urodzin - 13 czerwca 1935 roku. Światową rozpoznawalność parze artystów przyniosły realizacje monumentalnych projektów w przestrzeni publicznej. W twórczości korzystali z elementów tzw. sztuki ziemi (land artu) oraz sztuki konceptualnej. Największy rozgłos przyniosły im ambalaże (z franc. emballage), czyli działania polegające na pokrywaniu olbrzymimi płachtami z materiału lub kolorowej folii elementów krajobrazu oraz słynnych budowli.
W niedzielę na oficjalnej stronie na Facebooku poinformowano, że "artysta Christo Wladimirow Jawaczew, znany jako Christo, odszedł dzisiaj, 31 maja 2020 roku z przyczyn naturalnych w swoim domu w Nowym Jorku. Miał 84 lata".
Od telefonu po paryski most
Na początku Christo wraz z żoną zajmowali się opakowywaniem niewielkich gabarytowo przedmiotów, takich jak maszyna do pisania czy telefon. Od 1969 roku zaczęli opakowywać elementy wielokrotnie większe. W tym właśnie roku małżonkowie pokryli kolorowymi płachtami dwa kilometry skalistego wybrzeża w Australii. Trzy lata później, w 1972 roku, Christo zrealizował projekt polegający na przedzieleniu słynnego wąwozu w stanie Kolorado poprowadzoną między skalnymi ścianami kurtyną o wysokości 60 metrów i długości 420 metrów. W 1985 roku Christo i Jeanne-Claude opakowali najstarszy z paryskich mostów - Pont Neuf.
Reichstag opakowany
W 1995 roku ich uwagę przyciągnął budynek Reichstagu w świeżo zjednoczonym Berlinie. Po tygodniach negocjacji Christo i Jeanne-Claude otrzymali od niemieckiego parlamentu zgodę na zasłonienie gmachu. Zajęło im to tydzień, od 17 do 24 czerwca. Do realizacji jednego z najbardziej spektakularnych projektów w sztuce współczesnej wykorzystano 100 tysięcy m kw. ognioodpornego materiału, pokrytego warstwą aluminium. Sam artysta stwierdził, że zasłonięty Reichstag "był jedną z najpiękniejszych rzeczy, jakie kiedykolwiek widział". W ciągu ponad dwóch tygodni instalację zobaczyło pięć milionów zwiedzających.
Wśród głośnych projektów Christo było też otoczenie różowym materiałem 11 wysp Surrounded w Zatoce Biscayne niedaleko Miami. Ostatnimi projektami zrealizowanymi za życia artystów były Pływające Keje w jeziorze Iseo we Włoszech oraz Mastaba w londyńskim Hyde Parku. Od 2009 roku, gdy zmarła Jeanne-Claude, Christo sam kontynuował zaplanowane wspólnie działania.
Artysta tłumaczył, że "wyrwanie" obiektu z dotychczasowej, codziennej funkcji - poprzez opakowanie go - pozwala ukazać "prawdziwy obraz przedmiotu". Uważał to za wyzwanie rzucone społeczeństwu konsumpcyjnemu i "wyjście ze sztuką do ludzi, którzy nigdy nie odwiedzają muzeów".
Jesienią bieżącego roku w paryskim Centrum Pompidou zostanie zorganizowana retrospektywa poświęcona twórczości Jeanne-Claude i Christo.
Łuk Triumfalny w Paryżu - ostatnia realizacja projektu Christo i Jeanne-Claude
Ostatnim projektem zrealizowanym zgodnie z wolą artysty będzie "L'Arc de Triomphe Wrapped" - opakowanie paryskiego Łuku Tryumfalnego. "Christo i Jeanne-Claude zawsze uważali, że ich sztuka powinna być kontynuowana, stąd projekt dotyczący Łuku na Placu Gwiazdy w Paryżu" - napisała rodzina w komunikacie. Realizację przedsięwzięcia potwierdził w poniedziałek dyrektor francuskiego Centrum Zabytków Narodowych (CMN) Philippe Belaval. Opakowanie Łuku powinno odbyć się między wrześniem a październikiem 2021 roku.
Opakowanie Łuku Triumfalnego miało być jednym z najbardziej spektakularnych wydarzeń kulturalnych tego roku we Francji, planowano je na wrzesień, zostało jednak przełożone na 2021 rok z powodu pandemii.
Źródło: PAP, BBC News, tvn24.pl