Stroje "wyjęte" z obrazów, czyli z Janem Zamoyskim spacer po mieście

- Jeśli chodzi o szycie, to jestem samoukiem. Wszystko zaczęło się jakieś jedenaście lat temu, gdy pomagałam mamie, która jest krawcową-amatorką, w przygotowaniu strojów na jedną z edycji Lubelskiego Festiwalu Nauki. Próbowałam coś uszyć, ale jeszcze wtedy mi się to nie udało – uśmiecha się Dominika Lipska, historyk i prezes Stowarzyszenia Turystyka z Pasją.

W ramach stypendium artystycznego prezydenta Zamościa uszyła cztery kostiumy inspirowane postaciami związanymi z historią miasta. Korzystała przy tym z wykrojów z epoki i wzorowała się na dawnych portretach. Stroje wyglądają zresztą jakby zostały "wyjęte" z obrazów.

- Uszyłam dwa kostiumy kobiece i dwa męskie. W sezonie turystycznym będę w takim ubiorze - wraz z koleżanką i dwoma kolegami ze stowarzyszenia - oprowadzała zwiedzających po Zamościu – zaznacza nasza rozmówczyni.

Dodaje, że starając się odwzorować stroje z epoki, korzystała nie tylko z portretów postaci, ale też chociażby z publikacji londyńskich muzeów specjalizujących się w modzie.

- Można tam znaleźć bardzo istotne wskazówki dla krawcowych. Stroje uszyte są natomiast przede wszystkim z bawełny i jedwabiu. Czyli materiałów, z których korzystano w XVII i XVIII wieku – zaznacza Dominika Lipska.

Ona wcieliła się w Annę z Gnińskich Zamoyską, koleżanka Sylwia Jagoda – w Teresę Anielę z Michowskich Zamoyską, Jacek Bełz w Jana Sobiepana Zamoyskiego, a Grzegorz Łapiński – w Jana Zamoyskiego.

- Najbardziej znaną postacią z tej czwórki jest oczywiście, żyjący w latach 1542-1605, Jan Zamoyski - założyciel Zamościa, od 1578 roku kanclerz a od 1581 roku hetman wielki koronny, który - jak byśmy dziś powiedzieli - zrobił karierę od zera do milionera. Gdy wrócił do Polski po studiach, jego ród należał do średnio zamożnej szlachty. Gdy umierał, po tym jak pełnił ważne funkcje przy czterech królach, był jednym z najbardziej znanych magnatów Rzeczypospolitej. Został zapamiętany jako człowiek o niezwykłych horyzontach i o wielu talentach – opowiada nasza rozmówczyni.

Jan Sobiepan Zamoyski (1627-1665) był zaś wnukiem Jana Zamoyskiego i pierwszym mężem Marii Kazimiery de la Grange d’Arquien "Marysieńki" – późniejszej żony króla Jana III Sobieskiego.

– Trzeba wiedzieć, że Jan Sobiepan znalazł się podczas potopu szwedzkiego w gronie magnatów, którzy pozostali wierni królowi. Zasłynął tym, że nie wpuścił Szwedów do Zamościa, z czym wiąże się legenda opowiadająca o genezie szwedzkiego stołu – uśmiecha się historyczka.

Otóż w 1656 roku, kiedy wojska króla szwedzkiego Karola Gustawa stanęły przed murami Zamościa, twierdza – mimo ciągłego ostrzału – nie poddawała się.

- Karol Gustaw, który przybył na miejsce nieco później niż jego wojska, uciekł się wtedy do podstępu. Przekazał Zamoyskiemu wiadomość, że wcale nie chce zdobyć miasta, bo jest tu tylko przejazdem, niemniej chciałby w murach twierdzy zjeść – wraz z orszakiem - pożegnalne śniadanie. Sobiepan nie dał się nabrać, jednak gościnność nakazywała mu przyjąć króla. Nakazał więc wynieść poza mury twierdzy stoły i rozstawić na nich wykwintne jedzenie. Jednak aby król się, wraz z orszakiem, nie zasiedział, przy stołach nie postawiono żadnych ław ani krzeseł. Stąd też goście musieli jeść na stojąco, trzymając talerze w dłoniach, skąd miało się wziąć określenie "szwedzki stół" – opowiada nasza rozmówczyni.

Kolejną postacią, której odwzorowany strój będzie można oglądać na ulicach Zamościa jest Anna z Gnińskich Zamoyska (ok. 1655–1704), która była żoną czwartego ordynata miasta - Marcina Zamoyskiego.

- Mówiono o niej, że miała męską odwagę i silny charakter. Po śmierci męża obroniła, wraz z synem Tomaszem Józefem, Zamość przed szwedzkim najazdem w czasie III wojny północnej – mówi Dominika Lipska.

Żoną ordynata - tym razem siódmego Tomasza Zamoyskiego, była też Teresa Aniela z Michowskich Zamoyska (ok. 1720-1771).

OGLĄDAJ TELEWIZJĘ NA ŻYWO W TVN24 GO >>>

- Teresa czuwała nad budową pałacu w Klemensowie, który kilka lat temu został zresztą zwrócony rodzinie Zamoyskich. Ciekawostką jest, że w tamtejszych wnętrzach kręcona była oscarowa "Ida". Teresa ufundowała również bardzo interesującą, bo zbudowaną na planie trójkąta, kaplicę w Stróży pod Kraśnikiem – opowiada historyczka.

Oprócz tego, że stroje będą służyły przewodnikom, można je oglądać w kazamatach Bastionu II zamojskiej twierdzy, gdzie znajduje się wystawa "Modny Zamość – 440 lat zamojskiej mody".