W Muzeum Okręgowym w Suwałkach (woj. podlaskie) można do końca sierpnia oglądać, odnaleziony niedawno, wczesny obraz Jana Matejki z 1859 roku, przedstawiający młodą kobietę. Dzięki analizie innych prac mistrza udało się ustalić, że modelką była jego starsza siostra Maria – jak się okazuje - jedna z najważniejszych osobowości w życiu artysty.
- Odkrycie portretu należy do najbardziej spektakularnych wydarzeń ostatnich lat związanych z twórczością Jana Matejki. Specjalistyczne analizy dzieła wykazały, że należy ono do najwybitniejszych portretów młodego wówczas artysty – mówi Barbara Ciciora z Muzeum Narodowego w Krakowie.
Chodzi o portret młodej kobiety, który do końca sierpnia można oglądać w Muzeum Okręgowym w Suwałkach. Jak ustalili badacze ze wspomnianego muzeum w Krakowie, obraz przedstawia starszą siostrę Jana Matejki - postać do tej pory całkowicie zapomnianą w życiorysie artysty.
Prezentowany był w 1910 roku w krakowskich sukiennicach
- Zaczęło się od tego, że historyk sztuki i marszand Sylwester Rudnik oraz antykwariusz Jerzy Kuriata odkryli ten obraz w prywatnej kolekcji Danuty Piontek (zmarłej w 2021 roku mecenaski sztuki i jednej z najbardziej wpływowych kobiet biznesu lat 90.) – zaznacza Ciciora.
ZOBACZ TEŻ: Kraków pierwszym polskim miastem do zwiedzania w domu. Google otwiera wirtualne wycieczki
Obraz ma wymiary 62 na 46,8 cm. W lewym dolnym narożniku widnieje monogram JM 1859. Zanim trafił do Suwałk, obraz był w listopadzie 2022 roku pokazywany w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach. To 112 lat od poprzedniej publicznej prezentacji, która miała miejsce w 1910 roku na terenie krakowskich sukiennic w ramach wystawy portretów kobiecych.
Maria widoczna jest też na innych obrazach mistrza
- O tym, że widzimy na nim portret siostry malarza dowiedzieliśmy się dzięki analizie porównawczej z wizerunkami postaci kobiecych na innych jego szkicach i obrazach, do których pozowała ona przez wiele lat. Jej rysy, a nawet pewne cechy charakteru, jak spokój i subtelność, noszą Barbara Radziwiłłówna z obrazu ''Zygmunt August i Barbara Radziwiłłówna'' czy też dwórka na obrazie "Otrucie królowej Bony" – podkreśla nasza rozmówczyni.
Dodaje, że dzięki studiom nad relacjami rodzeństwa oraz nad biografią Marii Matejko, udało się odkryć postać odgrywającą kluczową rolę w młodzieńczym dorastaniu malarza.
- Maria, pełna melancholii, ciepła i miłości była oparciem dla młodszego o dwa lata brata, jego towarzyszką i muzą – mówi Ciciora.
Barbara Ciciora: domeną Marii były sprawy ducha
Marianna Waleria, nazywana w domu Marią, urodziła się 24 grudnia 1836 roku jako ósme z jedenaściorga dzieci rodziny Matejków. Wyszła za mąż w 1867 roku w Krakowie za magistra farmacji Józefa Golichowskiego. Młodzi małżonkowie wyjechali do Stanów Zjednoczonych, gdzie Golichowski dorobił się majątku, dzięki któremu w 1872 roku otworzył w Czerniowcach aptekę. Maria wychowywała z mężem trójkę dzieci: Marię, Janinę i Adama. Zmarła w 1917 roku.
- Domeną Marii były sprawy ducha. Najwięcej mówią o tym jej szczególne oczy ukazane na odnalezionym portrecie - piękne, czarne, o spojrzeniu pełnym melancholii, który to nastrój jest wyczuwalny mimo opuszczonych powiek. Nawet gdyby nie zachowały się przekazy pisane, to z oczu i układu ust wnioskować można o delikatności tej dziewczyny, o głębokich uczuciach, które wypełniały jej wnętrze, subtelne i spokojne, pełne łagodności i miłości – zaznacza Barbara Ciciora.
Marię zastąpiła na obrazach Matejki jego żona
Dodaje, że najlepszym świadectwem trafności powyższej charakterystyki jest studium jej twarzy, które widzimy w szkicowniku Jana Matejki z początku lat 60. XIX wieku, które służyć miało do namalowania postaci Polonii na obrazie "Polonia. Z psalmów przyszłości Z. Krasińskiego".
ZOBACZ TEŻ: Ten szkic oglądał cesarz Franciszek Józef I. Po 149 latach po raz pierwszy trafił na wystawę
- Był to jeden z ostatnich portretów młodzieńczej siostry, świadectwo wzajemnego oddania dwojga młodych ludzi spragnionych rodzinnej miłości. Wkrótce miejsce Marii na obrazach zastąpiła piękna Teodora, ukochana żona mistrza – uśmiecha się nasza rozmówczyni.
Autorka/Autor: tm
Źródło: tvn24.pl, PAP
Źródło zdjęcia głównego: Muzeum Okręgowe w Suwałkach