Plotka okazała się prawdą, górka kryła ponad 120 macew. Nie wiadomo, kto i kiedy je tam tam zakopał

Źródło:
tvn24.pl, PAP
Białystok. Na górce obok cmentarza żydowskiego przy ulicy Wschodniej odkopano 150 macew (materiał z 23.08.2022)
Białystok. Na górce obok cmentarza żydowskiego przy ulicy Wschodniej odkopano 150 macew (materiał z 23.08.2022)Lucy Lisowska
wideo 2/6
Lucy Lisowska

Obok cmentarza żydowskiego przy ulicy Wschodniej w Białymstoku zlokalizowana była górka, wewnątrz której - jak mówiło się od lat - mogły leżeć macewy. Okazało się to prawdą. Z ziemi wydobyto ponad 120 nagrobków. Najstarszy pochodzi z 1809 roku, czyli jeszcze sprzed założenia tu nekropolii.

- Zaczęło się od tego, że w połowie lat 90. Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Izrael oraz Gmina Wyznaniowa Żydowska przystąpiły do porządkowania białostockiego cmentarza przy ulicy Wschodniej. Pomagali nam lokalni wolontariusze czy też uczestnicy wycieczek z Izraela i USA. Czyścili macewy, wycinali chwasty - mówi Lucy Lisowska, prezes Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Izrael oraz przedstawicielka Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie na Białystok i województwo podlaskie.

20 lat temu z CEO nawiązała współpracę niemiecka organizacja Aktion Sühnezeichen Friedensdienste (ASF). Dzięki temu na cmentarz przyjeżdżały grupy młodzieży z całej Europy i odbywały się tu dwutygodniowe obozy renowacyjne.

Czytaj też: Wymieniali schody. Gdy odwrócili kamienne płyty, okazało się, że to macewy 

Wydobyto ponad 120 kamiennych macewLucy Lisowska

Podnosili, ustawiali i oczyszczali macewy

Natomiast w 2015 roku o białostockim kirkucie dowiedziało się amerykańskie małżeństwo spod Bostonu: Amy i Josh Degen.

- Przyjechali najpierw do Sokółki, gdzie oprowadzałam ich po miejscach ważnych dla społeczności żydowskiej. Później udaliśmy się na cmentarz Białegostoku, gdzie grupa młodzieży pracowała akurat przy macewach. Josh, który jest z zawodu kamieniarzem, powiedział że w przyszłym roku przyjedzie tu z żoną ponownie i postara się skrzyknąć chętnych i pomóc w profesjonalny sposób. Tak też się stało. Josh obsługiwał koparkę, która podnosiła leżące na trawie macewy, a pozostali wolontariusze z USA ustawiali je i oczyszczali. Wtedy też powstała Fundacja Odnowy Żydowskiego Cmentarza w Białymstoku (Bialystok Cemetery Restoration Fund), której Josh jest prezesem, a Amy skarbnikiem - wspomina Lucy Lisowska.

Czytaj też: Macewy pod warstwą asfaltu. Podczas niemieckiej okupacji utwardzono nimi dziedziniec przed siedzibą Gestapo

Od lat mówiło się, że pod ziemią leżą macewy

Amerykańcy wolontariusze przyjeżdżali w latach 2016-19. Udało się podnieść i oczyścić wiele macew. Działania zostały przerwane przez pandemię.

Rozkopana została górka nieopodal cmentarnego ogrodzenia Lucy Lisowska

- W tym roku znów mogliśmy je wznowić. Dodatkowo postanowiliśmy - po wcześniejszym uzyskaniu zgody prezydenta Białegostoku i w porozumieniu z Naczelnym Rabinem Polski Michaelem Schudrichem - rozkopać niewielką górkę zlokalizowaną przy ulicy Boya-Żeleńskiego, nieopodal cmentarnego ogrodzenia. Od lat mówiło się, że pod ziemią leżą macewy. Okazało się to prawdą - opowiada nasza rozmówczyni.

Nagrobki z 1820, 1831 czy też 1851 roku

Z ziemi wydobyto ponad 120 kamiennych macew. Obecna na miejscu członek zarządu Fundacji Odnowy Żydowskiego Cmentarza w Białymstoku, specjalistka od inskrypcji w języku jidysz i hebrajskim, prof. Heidi Szpek-Idzikowski odczytała, że najstarszy nagrobek pochodzi z 1809. Są też macewy m.in. z 1820, 1831 czy 1851 roku.

Macewy zostały tu przywiezione po II wojnie światowej Lucy Lisowska

- Tymczasem cmentarz przy ulicy Wschodniej został założony około 1890 roku. Oznacza to, że macewy zostały tu przewiezione z jakiejś innej nekropolii. Najprawdopodobniej z cmentarza rabinackiego, na terenie którego istnieje dziś Park Centralny przy ulicy Kalinowskiego - zaznacza Lucy Lisowska.

Cmentarz rabinacki został założony około 1760 roku. Ostatni pochówek odbył się w 1890 roku. Na starym cmentarzu rabinackim grzebano jeszcze zmarłych w czasie II wojny światowej. Były to ofiary z białostockiego getta. Po II wojnie światowej cmentarz zasypano i utworzono wspomniany Park Centralny.

Czytaj też: Byli uciekinierami z getta, zabili ich niemieccy żandarmi. W miejscu mordu stanęła teraz macewa

- Ktoś przywiózł więc tu te macewy po II wojnie światowej. Trudno powiedzieć, w jakich latach – zaznacza Lucy Lisowska.

Na razie macewy złożono na pobliskim kirkucie

Na razie macewy - tak jak i fragmenty ludzkich szczątków znalezionych wewnątrz górki - zostały złożone na kirkucie przy ulicy Wschodniej.

Macewy przeniesiono na cmentarz Marcin Jakowiak/ UM w Białymstoku

- Będziemy rozmawiali z władzami miasta, żeby macewy trafiły na swoje miejsce. Czyli na dawny cmentarz rabinacki - podkreśla nasza rozmówczyni.

Władze miasta również chcą, żeby nagrobki wróciły na swoje miejsce

Zastępca prezydenta Białegostoku Rafał Rudnicki powiedział we wtorek (23 sierpnia) podczas konferencji prasowej zorganizowanej obok kirkutu przy ulicy Wschodniej, że władze będą szukały rozwiązania, aby nagrobki wróciły na swoje miejsce.

Podał przykład miejsca pamięci po dawnym XVIII-wiecznym cmentarzu ewangelicko-augsburskim, znanym białostoczanom jako Sienny Rynek, gdzie od dwóch lat istnieje artystyczna instalacja z płaskorzeźbami, która pełni funkcję sarkofagu.

Wiceprezydent Rafał Rudnicki stwierdził, że władze miasta będą szukały rozwiązania, aby nagrobki wróciły na swoje miejsce.Marcin Jakowiak/ UM w Białymstoku

- Zależy nam teraz na tym, by ta przeszłość, o której wielu mieszkańców Białegostoku nie pamięta, albo nawet nie wie, została w odpowiedni sposób upamiętniona także w przypadku tych macew, które zostały tutaj odkopane - stwierdził Rudnicki.

Zapowiedział też, że w miejscu gdzie odpokano macewy - po zakończeniu wszelkich prac - ma powstać mały park osiedlowy, tzw. park kieszonkowy.

Macewy zostały znalezione w pobliżu cmentarza żydowskiego przy ulicy Wschodniej w Białymstoku

Autorka/Autor:tm/gp

Źródło: tvn24.pl, PAP

Źródło zdjęcia głównego: Lucy Lisowska

Pozostałe wiadomości

Świeżość jest zawsze atutem w kampaniach i na to też może liczyć kandydat Prawa i Sprawiedliwości - powiedziała w "Faktach po Faktach" politolożka dr Anna Materska-Sosnowska. PiS ma ogłosić kandydata w niedzielę, ale pojawiają się już głosy, że może nim być prezes IPN Karol Nawrocki. Politolog dr hab. Sławomir Sowiński wskazywał, że niedocenienie wartości małej rozpoznawalności Nawrockiego, "to jest pierwszy krok, którego powinien dzisiaj wystrzegać się sztab Rafała Trzaskowskiego".

"Pierwszy krok, którego powinien wystrzegać się sztab Rafała Trzaskowskiego"

"Pierwszy krok, którego powinien wystrzegać się sztab Rafała Trzaskowskiego"

Źródło:
TVN24

Policjanci z Warszawy poszukują 9-letniej Zosi i jej 31-letniej mamy. Dziewczynkę ostatni raz widziano w mieszkaniu przy ulicy Maltańskiej w Warszawie. Ojciec ostatni kontakt z dzieckiem miał 10 listopada.

Zaginięcie 9-latki i jej mamy. Policja prosi o pomoc

Zaginięcie 9-latki i jej mamy. Policja prosi o pomoc

Źródło:
tvn24.pl

"Tak po ludzku wam powiem, że za śmierć policjanta odpowiada nie jego interweniujący kolega, tylko bandzior z maczetą" - napisał w mediach społecznościowych Donald Tusk, odnosząc się do tragicznej w skutkach interwencji służb w Warszawie. Premier zastrzegł przy tym, że "nie jest sędzią" i nie on "wyda wyrok". Rzecznik MSWiA Jacek Dobrzyński przekazał natomiast, że szef tego resortu Tomasz Siemoniak rozmawiał z Komendantem Głównym Policji "na temat dzisiejszego tragicznego zdarzenia z udziałem funkcjonariuszy".

Premier Donald Tusk o tragedii na warszawskiej Pradze Północ

Premier Donald Tusk o tragedii na warszawskiej Pradze Północ

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

W sobotę przy ulicy Inżynierskiej na warszawskiej Pradze Północ podczas interwencji wobec mężczyzny z maczetą został postrzelony policjant. Ranny mężczyzna zmarł w szpitalu. Jak podała Komenda Stołeczna Policji, broni użył jeden z interweniujących funkcjonariuszy.

Przyjechali do mężczyzny z maczetą. Zmarł postrzelony policjant

Przyjechali do mężczyzny z maczetą. Zmarł postrzelony policjant

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Teraz przyjdzie nam się bić o każdy głos, być w każdej nawet najmniejszej miejscowości. Nic tutaj nie jest rozdane, nawet dobre sondaże nie mogą uśpić czujności - mówił w "Faktach po Faktach" pełnomocnik rządu ds. odbudowy po powodzi, sekretarz generalny PO Marcin Kierwiński o przyszłych wyborach prezydenckich. Zapewniał też, że kandydat KO Rafał Trzaskowski "będzie miał za sobą armię ludzi".

"PiS będzie walczył o życie". Kierwiński o kampanii prezydenckiej

"PiS będzie walczył o życie". Kierwiński o kampanii prezydenckiej

Źródło:
TVN24

Burmistrz Kłodzka przeprasza za zachowanie strażników miejskich. W sieci pojawiły się nagrania, które oburzyły mieszkańców. Widać i słychać obrażanie, upokarzanie - tamtejsza straż już dawno chciała odzyskać swoje dobre imię. Jakoś jej nie wychodzi.

Mieszkańcy Kłodzka oburzeni wulgarnym zachowaniem strażników miejskich. Jest nagranie z interwencji

Mieszkańcy Kłodzka oburzeni wulgarnym zachowaniem strażników miejskich. Jest nagranie z interwencji

Źródło:
Fakty TVN

Dowódca zgrupowania wojsk rosyjskich "Południe" generał Giennadij Anaszkin został zdymisjonowany z powodu nieprawdziwych doniesień o zajęciu kilku miejscowości na wschodzie Ukrainy - podały w sobotę niezależne portale rosyjskie, powołując się na rosyjskich blogerów wojskowych.

Media: dymisja rosyjskiego dowódcy zgrupowania wojsk "Południe"

Media: dymisja rosyjskiego dowódcy zgrupowania wojsk "Południe"

Źródło:
PAP

Co najmniej jedna osoba zginęła w wyniku trudnych warunków atmosferycznych, jakie przyniosła burza Bert na Wyspy Brytyjskie. W Wielkiej Brytanii obowiązuje sto alertów przed powodziami i podtopieniami, dziesiątki tysięcy domów nie ma dostępu do prądu. Lokalne służby informują o utrudnieniach w ruchu kolejowym i autobusowym.

Bert szaleje na Wyspach Brytyjskich. Ludzie uwięzieni na lotniskach, ofiara śmiertelna

Bert szaleje na Wyspach Brytyjskich. Ludzie uwięzieni na lotniskach, ofiara śmiertelna

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP, Met Office, BBC, The Guardian

Na farmie wiatrowej w okolicach miejscowości Sulechówko (woj. zachodniopomorskie) spaliły się trzy łopaty stumetrowego wiatraka. Wcześniej miejsce pożaru przez prawie siedem godzin zabezpieczali strażacy, bo tylko do tego mogły ograniczać się ich działania. - Ze wstępnych oględzin wynikało, że mogło dojść do wyładowania atmosferycznego - poinformował rzecznik PSP w Sławnie mł. kpt. Mariusz Sieciński.

Spaliły się trzy łopaty stumetrowego wiatraka

Spaliły się trzy łopaty stumetrowego wiatraka

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24

Według włoskiego ministra obrony Guido Crosetto Władimir Putin nie chce rozszerzać wojny z Ukrainą na inne kraje. Tak skomentował w sobotę groźby przywódcy Rosji kierowane wobec Zachodu. W poniedziałek we Włoszech rozpocznie się spotkanie szefów dyplomacji państw G7. Wojna w Ukrainie ma być jednym z głównym tematów.

"Putin nie ma żadnego interesu ani woli, by rozszerzyć wojnę na inne kraje"

"Putin nie ma żadnego interesu ani woli, by rozszerzyć wojnę na inne kraje"

Źródło:
PAP

Ludzki błąd doprowadził do śmierci młodego goryla nizinnego w ogrodzie zoologicznym Calgary Zoo w kanadyjskim stanie Alberta. Dwuletnia samiczka o imieniu Eyare zmarła w wyniku urazów głowy.

"Ta tragedia dotknęła nas wszystkich". Przez ludzki błąd zginął goryl

"Ta tragedia dotknęła nas wszystkich". Przez ludzki błąd zginął goryl

Źródło:
CNN

Odchodzący prezydent Stanów Zjednoczonych nie krył wzruszenia, kiedy w czasie pożegnalnej kolacji dla pracowników Białego Domu jego małżonka Jill wymieniała jego osiągnięcia. Oceniła, że cztery lata jego prezydentury były czymś, co "zapiera dech w piersiach".

Joe Biden nie potrafił ukryć łez

Joe Biden nie potrafił ukryć łez

Źródło:
tvn24.pl

Burza śnieżna nawiedziła w piątek północno-wschodnie Stany Zjednoczone. Przyniosła ze sobą obfity śnieg. Miejscami w stanie New Jersey spadło ponad 50 centymetrów tego opadu.

Zamknięte szkoły, paraliż na drogach. Miejscami spadło pół metra śniegu

Zamknięte szkoły, paraliż na drogach. Miejscami spadło pół metra śniegu

Źródło:
Reuters, FOX Weather

Olek urodził się zupełnie zdrowy. Kiedy miał sześć lat w jego życiu wydarzała się ogromna tragedia, która sprawiła, że do końca życia będzie wymagał kosztownej rehabilitacji. "Uwaga!" TVN oraz Fundacja TVN prowadzą wspólną akcję pomocy chorym dzieciom.

"Zobaczyłem wtopione części jego ubranka w ciało". Dziewięcioletni Olek potrzebuje pomocy

"Zobaczyłem wtopione części jego ubranka w ciało". Dziewięcioletni Olek potrzebuje pomocy

Źródło:
Uwaga! TVN

"Unia chce zakazać napraw samochodów starszych niż 15 lat" - taki przekaz pojawił się w sieci i wywołał oburzenie części internautów. Informacje mają pochodzić z unijnego rozporządzenia dotyczącego samochodów, które zostały wycofane z użytku. To jest fałszywa informacja. Komisja Europejska dementuje.

"To koniec naprawiania samochodów. Unia wprowadza zakaz"? Wrócił fake news

"To koniec naprawiania samochodów. Unia wprowadza zakaz"? Wrócił fake news

Źródło:
Konkret24

IMGW ostrzega przed trudnymi warunkami atmosferycznymi. W nocy w części Polski spodziewane są oblodzenia i opady marznące, niebezpieczeństwo może nieść również silny wiatr. Sprawdź, gdzie będzie niebezpiecznie.

W nocy uważajmy na drogach. Ostrzeżenia IMGW

W nocy uważajmy na drogach. Ostrzeżenia IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW
Zagadka wyjaśniona po 24 latach. Już wiemy, kto zmarł pod Matragoną

Zagadka wyjaśniona po 24 latach. Już wiemy, kto zmarł pod Matragoną

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Fabuła nowego serialu osadzonego w świecie Diuny skupia się na tym, co działo się przed wydarzeniami znanymi z filmów. Zdradza, jak doszło do trwającego przez pokolenia konfliktu pomiędzy rodami władającymi kosmosem. Odsłania też kulisy działania tajemniczego zakonu sióstr Bene Gesserit. Co ciekawe, w rozmowie z obsadą tej międzynarodowej produkcji pojawił się polski wątek dotyczący Radosława Sikorskiego.

Na Max jest już dostępny serial "Diuna: Proroctwo". A co ma z tym wszystkim wspólnego Radosław Sikorski?

Na Max jest już dostępny serial "Diuna: Proroctwo". A co ma z tym wszystkim wspólnego Radosław Sikorski?

Źródło:
Fakty po Południu TVN24

W najnowszym "Kadrze na kino" Ewelina Witenberg opowiedziała o najważniejszych wydarzeniach ze świata filmu i muzyki. W programie między innymi o długo wyczekiwanej premierze filmu "Gladiator 2" Ridley'a Scotta, nowym gospodarzu Oscarów oraz przyszłorocznym line up'ie festiwalu Open'er.

Powrót "Gladiatora", nowy gospodarz Oscarów i line up festiwalu Open'er. Co w świecie filmu i muzyki?

Powrót "Gladiatora", nowy gospodarz Oscarów i line up festiwalu Open'er. Co w świecie filmu i muzyki?

Źródło:
tvn24.pl
Odkąd pamięta, towarzyszyła mu presja. "Bo tak skoczył, gdy miał 10 lat", "bo następca Małysza"

Odkąd pamięta, towarzyszyła mu presja. "Bo tak skoczył, gdy miał 10 lat", "bo następca Małysza"

Źródło:
tvn24.pl
Premium