Rozbroili ich, uśpili i zamknęli w baraku, który wysadzili. IPN szuka szczątków żołnierzy "Bartka"

Jak powiedział pełnomocnik prezesa IPN ds. poszukiwań nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego prof. Krzysztof Szwagrzyk, badacze IPN wraz z wolontariuszami, naukowcami z Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu, saperami z Brzegu oraz specjalistami z Zakładu Medycyny Sądowej we Wrocławiu prace w środę zaczną od rana. Zdaniem prof. Szwagrzyka poszukiwania szczątków zamordowanych w tym miejscu przed 70 laty żołnierzy "Bartka" mogą potrwać jeszcze ok. dwóch tygodni. - To czas, który będzie moim zdaniem potrzebny, by odnaleźć szczątki pozostałych osób i uznać, że cały teren w tym miejscu, który powinien zostać sprawdzony, został przebadany – zaznaczył ekspert IPN.

Do Starego Grodkowa w 1946 roku miała trafić druga w kolejności grupa żołnierzy oddziału "Bartka", która wyjechała z Podbeskidzia na Opolszczyznę. Tam została umieszczona w baraku i w czasie snu wysadzona w powietrze. To kolejna już część poszukiwań. W tym roku badacze IPN pojawili się w Starym Grodkowie trzy tygodnie przed świętami Wielkanocy. Przez kilkanaście dni udało im się odnaleźć sześć dołów, w których znajdowały się szczątki co najmniej ośmiu ludzi. Wszystkie znalezione dotąd szczątki są bardzo zniszczone. - Tak naprawdę dopiero oględziny sądowo-lekarskie za jakiś czas pozwolą określić do ilu osób znalezione dotychczas szczątki mogły należeć. Z całą pewnością, że nie mniej niż do ośmiu – dodał Szwagrzyk. Stan kości ma potwierdzać wersję mówiącą o tym, że odnalezieni w Starym Grodkowie zostali tam 70 lat temu wysadzeni w powietrze. Żołnierzom najpierw podano kolację, alkohol z środkami nasennymi, a nad ranem rozbrojono, umieszczono w niewielkim budynku, tzw. baraniarni, i wysadzono w powietrze.

Prócz ludzkich szczątków w miejscu poszukiwań znaleziono też m.in. orzełki z czapek wojskowych, ryngrafy, sporo amunicji i fragmenty oprzyrządowania wojskowego, takie jak klamerki czy sprzączki oraz elementy charakterystycznych pasów. Wszystkie odnalezione dotąd szczątki były w dołach znajdujących się w odległości ok. 10-15 metrów od fragmentów odnalezionego również w tym miejscu spalonego baraku. Doły oddalone były od siebie o 3-4 metry. Poszukiwacze mówią, że obecnie prace ziemne obejmują powierzchnię o wymiarach ok. 100 na 120 metrów. Kolejny teren, nieco bardziej oddalony od resztek braku, badają saperzy z wykorzystaniem wykrywaczy metali oraz georadarów.

W ostatnich latach na terenie starego lotniska w Starym Grodkowie badacze IPN pojawili się już po raz czwarty. Stary Grodków to jedno z trzech miejsc na Opolszczyźnie – obok Baruta położonego na granicy woj. opolskiego i śląskiego oraz okolic Łambinowic – gdzie IPN od lat szuka żołnierzy "Bartka". Szwagrzyk przypomniał, że pierwsze działania poszukiwawcze i prace ziemne dot. tej sprawy wykonane zostały w 2012 roku. - Po 4 latach przyszedł efekt. Teraz przed nami tylko konieczność dokończenia prac – mówił jeszcze przed świętami. Symbolem mordów, których UB dokonało jesienią 1946 r. na ok. 160-200 żołnierzach NSZ z oddziału "Bartka" jest tzw. polana śmierci k. Barutu, nazywana też uroczyskiem Hubertus i Śląskim Katyniem. Zdaniem badaczy IPN ok. 60 ludzi "Bartka" zostało zamordowanych k. Barutu, a pozostali właśnie w pobliżu Starego Grodkowa.

Oddział "Bartka" był największym antykomunistycznym ugrupowaniem na Górnym Śląsku i w Beskidach. Liczył kilkuset żołnierzy i podobną liczbę współpracowników. Stoczył wiele walk. Najgłośniejszą akcją było zajęcie 3 maja 1946 roku miejscowości Wisła w Beskidach. Od lipca 1946 roku w oddziale działali agenci bezpieki. Ubecy podając się za przedstawicieli sztabu Obszaru Zachodniego NSZ zorganizowali fikcyjny przerzut części zgrupowania na zachód. W ten sposób w trzech transportach we wrześniu 1946 roku wywieziono i zamordowano w okolicach Starego Grodkowa i Baruta co najmniej 167 partyzantów. Była to jedna z najkrwawszych egzekucji UB.

Sam Flame ujawnił się w 1947 roku. Zginął w tym samym roku w Zabrzegu, zabity przez miejscowego milicjanta.

Prace prowadzone są w miejscowości Stary Grodków:

Autor: tam/gp / Źródło: PAP