Liczby, które powinny nas niepokoić. "Rekordowe zagrożenie"

To dziewiąta edycja raportu, w którym naukowcy z całego świata analizują zagrożenia dla zdrowia człowieka płynące ze zmian klimatycznych. W najnowszej publikacji dotyczącej 2023 roku autorzy podkreślają, że świat niebezpiecznie zbliżył się do przekroczenia wzrostu średniej globalnej temperatury o 1,5 stopnia Celsjusza. "Wynikające z tego ekstremalne zjawiska klimatyczne coraz częściej odbierają życie i środki do życia na całym świecie" - piszą we wstępie autorzy dokumentu.

Jak przypomniano, 2023 rok był najgorętszym w historii pomiarów, a w jego trakcie odnotowano dotkliwe susze, śmiertelne fale upałów oraz niszczycielskie pożary lasów, burze i powodzie. Wiązało się to między innymi z katastrofalnymi skutkami dla zdrowia i życia ludzi.

- Zmiany klimatyczne nie są dalekim niebezpieczeństwem, ale bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia - oświadczył szef Światowej Organizacji Zdrowia dr Tedros Adhanom Ghebreyesus.

Z raportu wynika, że w ubiegłym roku 48 procent obszarów lądowych doświadczyło suszy, trwającej co najmniej przez miesiąc. Jak podkreślono, jest to drugi najwyższy wynik od co najmniej 1951 roku. Ponadto naukowcy odnotowali dodatkowe 50 dni z temperaturami zagrażającymi życiu człowieka.

- Ubiegły rok po raz kolejny pobił rekordy zmian klimatycznych poprzez ekstremalne fale upałów, śmiertelne zjawiska pogodowe i niszczycielskie pożary, które dotknęły ludzi na całym świecie. Żadna osoba ani gospodarka na planecie nie jest odporna na zagrożenia dla zdrowia wynikające ze zmian klimatycznych - powiedziała Dr Marina Romanello, dyrektor wykonawcza Lancet Countdown na Uniwersytecie Londyńskim.

Skutki długotrwałego upału w szczególności dotknęły seniorów. W 2023 roku aż o rekordowe 167 proc. wzrosła liczba zgonów wśród osób powyżej 65. roku w porównaniu z latami 90. XX wieku.

Kolejnym problemem był - powiązany z globalnym ociepleniem - brak bezpieczeństwa żywnościowego. "Rosnąca liczba susz i fal upałów wiąże się ze wzrostem liczby osób doświadczających umiarkowanego lub poważnego braku bezpieczeństwa żywnościowego. Skala tego wzrostu to 151 milionów osób w 124 krajach ocenianych w 2022 r. To najwyższy odnotowany dotychczas poziom" - zaznaczono.

Eksperci uznali także, że zmieniający się klimat sprzyja przenoszeniu groźnych chorób zakaźnych, takich jak denga, malaria, gorączka Zachodniego Nilu i wibrioza. Narażeni są dziś na nie ludzie w miejscach, które wcześniej nie były dotknięte takim ryzykiem. Cieplejsza i suchsza pogoda skutkowała także większą liczbą burz piaskowych i pyłowych, co przyczyniło się do 31-procentowego wzrostu liczby osób narażonych na niebezpiecznie wysokie stężenia cząstek stałych.

- Rekordowo wysokie emisje stanowią rekordowe zagrożenie dla naszego zdrowia. Musimy wyleczyć chorobę bezczynności klimatycznej - skomentował sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres.

Autorzy badania podkreślili także, że zmiany klimatyczne nie pozostają bez wpływu na nasz sen i aktywność fizyczną. W 2023 roku wystawienie na ciepło doprowadziło do rekordowych sześciu proc. więcej straconego czasu snu w 2023 r. wobec średniej z lat 1986–2005.

Ponadto z powodu wysokich temperatur osoby podejmujące aktywność fizyczną na świeżym powietrzu były narażone na stres cieplny (umiarkowany lub większy) przez rekordowy czas wynoszący o 27,7 proc. więcej niż średnia w latach 90. XX w.

Polscy eksperci komentujący wyniki najnowszego raportu Lancet Countdown on Health and Climate Change podkreślają, że skutki zmian klimatycznych są już znacząco widoczne w naszym kraju.

- Zjawisko to stawia przed nami także nowe wyzwania, takie jak walka z wektorowymi chorobami zakaźnymi - popularną już w Polsce boreliozą czy gorączką Zachodniego Nilu, której pierwszy przypadek u osoby nie podróżującej wykryto w naszym kraju w ubiegłym tygodniu - zaznaczyła lek. Olga Wdowiczak, specjalistka ds. zdrowia środowiskowego w HEAL Polska.

Zdaniem specjalistki negatywne skutki zdrowotne fal upałów czy ekstremalnych zjawisk pogodowych liczone są w dziesiątkach tysięcy hospitalizacji i przedwczesnych zgonów rocznie, co prowadzi jednocześnie do bardzo wysokich zewnętrznych kosztów zdrowotnych.

- Zmiana klimatu staje się w Polsce coraz poważniejszym problemem - dodała Wdowiczak.