Ich okręt osiadł na lodzie, badania potwierdzają makabryczny koniec ekspedycji

Źródło:
CNN
Arktyka
ArktykaReuters Archive
wideo 2/4
ArktykaReuters Archive

Archeolodzy zidentyfikowali szczątki starszego oficera, który zginął podczas niefortunnej XIX-wiecznej ekspedycji arktycznej. Nosiły ślady kanibalizmu. Dowodzi to, w jak tragicznych i makabrycznych okolicznościach znalazła się załoga.

Naukowcy, porównując DNA kości z próbką od żyjącego krewnego, odkryli szczątki należące do Jamesa Fitzjamesa, kapitana HMS Erebus. Okręt Royal Navy i jego siostrzany statek HMS Terror brały udział w wyprawie pod dowództwem sir Johna Franklina, której celem było zbadanie Przejścia Północno-Zachodniego - skrótu prowadzącego przez wyspy kanadyjskiego archipelagu arktycznego.

W kwietniu 1848 roku, trzy lata po opuszczeniu Anglii, załoga porzuciła uwięzione w lodzie statki po śmierci Franklina i 23 innych mężczyzn. Fitzjames pomógł poprowadzić 105 ocalałych w długą wędrówkę - mężczyźni ciągnęli łodzie na saniach drogą lądową w nadziei na znalezienie schronienia.

Jednak wszyscy mężczyźni zginęli podczas żmudnej podróży, choć dokładne okoliczności ich śmierci pozostają tajemnicą. - Strasznie źle się to skończyło - powiedział archeolog Doug Stenton, adiunkt antropologii na Uniwersytecie Waterloo w Kanadzie, który kierował badaniami.

HMS Erebus i HMS TerrorThe Illustrated London News 24. 05. 1845 / PD

W 1993 roku inny zespół badaczy znalazł na wyspie Króla Williama w kanadyjskim terytorium Nunavut 451 kości, które prawdopodobnie należały do co najmniej 13 marynarzy Franklina.

Wśród nich znalazły się szczątki Fitzjamesa - poinformowano w nowym badaniu opublikowanym w czasopiśmie "Journal of Archaeological Science".

Z relacji zebranych od rdzennych mieszkańców w latach 50. XIX wieku wynika, że niektórzy członkowie załogi uciekli się do kanibalizmu.

Chociaż w Anglii doniesienia te początkowo spotkały się z niedowierzaniem, późniejsze badania prowadzone na przestrzeni ostatnich 40 lat wykazały, że na znacznej liczbie kości widoczne są ślady nacięć, które stanowią niemy dowód katastrofalnego zakończenia wyprawy.

- Identyfikacja szczątków Fitzjamesa sprawia, że tragedia, która od dawna oddziałuje na Brytyjczyków i Kanadyjczyków, dla rodzin ofiar staje się bardziej osobista i w pewien sposób domyka sprawę - stwierdziła antropolożka i historyczka Claire Warrior, starsza kuratorka w Narodowym Muzeum Morskim w Londynie, w którym mieści się wiele zbiorów z wyprawy.

- Mówimy o osobie, która miała rodzinę. Dysponujemy jej zapiskami. Wiemy, że była pełna życia, entuzjazmu i poczucia humoru - dodała Warrior.

Naukowcy odkopali szczątki Fitzjamesa na obszarze obecnej Zatoki Erebus, położonej 80 kilometrów na południe od Victory Point, gdzie załoga zeszła na brzeg w poszukiwaniu schronienia.

Z badania wynika, że okoliczności sugerują, że Fitzjames zmarł kilka tygodni po opuszczeniu Victory Point i prawdopodobnie już był w złym stanie zdrowia.

Za pomocą testów DNA zidentyfikowano kapitana

Kości wydobyte na miejscu zostały zwrócone na Wyspę Króla Williama w 1994 roku i pochowane w pamiątkowym kopcu. Jednak w 2013 roku Stenton wraz z zespołem badaczy udali się na wyspę, aby pobrać próbki szczątków do analizy DNA. Naukowcy skupili się przede wszystkim na zębach, w których najprawdopodobniej zachowane zostało DNA.

- Dysponujemy około 42 archeologicznymi profilami DNA - powiedział Doug Stenton. - W miarę udostępniania nowego DNA potomka porównujemy je z archeologicznymi profilami DNA - dodał.

Na początku 2024 roku zespół Stentona skontaktował się z Nigelem Gambierem, który przez biografa Fitzjamesa został zidentyfikowany jako bezpośredni potomek kapitana.

- Byłem zachwycony możliwością udzielenia pomocy. Wielu różnych ludzi włożyło pracę, aby spróbować odkryć, co się stało. Uważam to za naprawdę intrygujące i mam osobisty udział w tym, co ustalono - powiedział Gambier.

Gambier od dawna wiedział o swoim dalekim kuzynie, który przed dołączeniem do wyprawy był znakomitym oficerem Królewskiej Marynarki Wojennej.

Po tym, jak Gambier wysłał wymaz do współpracownika Stentona, Stephena Fratpietro, który jest kierownikiem technicznym w laboratorium Paleo-DNA na Uniwersytecie Lakehead w Thunder Bay w Ontario, zespół przeanalizował DNA z chromosomu Y Gambiera, który śledzi linię męską. Naukowcy odkryli, że informacja genetyczna okazała się zgodna.

Członkowie załogi znaleźli się w "rozpaczliwej sytuacji"

Fitzjames to drugi członek ekspedycji zidentyfikowany na podstawie DNA potomka. Pierwszym był główny inżynier Erebusa, John Gregory, którego szczątki odnaleziono w tym samym miejscu.

Z badania wynika, że w 2021 roku Stenton i jego zespół powiązali DNA Gregory'ego z żyjącym krewnym - jednak, w przeciwieństwie do szczątków Fitzjamesa, kości Gregory'ego nie nosiły żadnych śladów nacięć sugerujących kanibalizm.

Odkrycie szczątków Fitzjamesa, wysokiej rangi oficera, jako pierwszego zidentyfikowanego członka ekspedycji, który został zjedzony, pokazało, jak pod koniec wyprawy spadł jego status w walce o przetrwanie.

Warrior zgodziła się, że "dzięki temu wiemy już, że był to oficer". - Świadczy to o tym, w jak rozpaczliwej sytuacji się znaleźli, ponieważ Marynarka Wojenna to naprawdę hierarchiczna bestia - dodała.

Według kuratorki Narodowego Muzeum Morskiego w Londynie dalsza identyfikacja szczątków za pomocą DNA może rzucić nieco światła na tajemnicę tego, co się wydarzyło. Badacze chcieliby ustalić, czy znalezione szczątki należały do starszych czy młodszych mężczyzn oraz czy pochodziły z załogi statku HMS Erebus, czy z HMS Terror.

Autorka/Autor:asty/gp

Źródło: CNN

Źródło zdjęcia głównego: Sebnem Coskun/Anadolu via Getty Images

Pozostałe wiadomości

Gwałtowny skok temperatury nastąpi już w ciągu kilku dni. Na jak długo zawita do nas ciepło? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: upał na sam koniec wakacji

Pogoda na 16 dni: upał na sam koniec wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Poniedziałek 25.08 zapowiada się z temperaturą dochodzącą maksymalnie do 20-21 stopni Celsjusza. W części kraju popada deszcz, niewykluczona jest też burza.

Pogoda na dziś - poniedziałek, 25.08. Opady w części kraju, możliwe burze

Pogoda na dziś - poniedziałek, 25.08. Opady w części kraju, możliwe burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Tej nocy w części kraju spodziewane są intensywne opady deszczu. Synoptycy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydali alarmy pierwszego stopnia. Miejscami może spaść do 30 litrów wody na metr kwadratowy.

Uwaga, intensywny deszcz. Są ostrzeżenia IMGW

Uwaga, intensywny deszcz. Są ostrzeżenia IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W Normandii na północy Francji udało się uchwycić na nagraniu niezwykle efektowne zjawisko - fragment klifu runął do morza. Choć w pobliżu znajdowali się ludzie, w zdarzeniu nikt nie ucierpiał.

Fragment klifu runął do morza. Zobacz nagranie

Fragment klifu runął do morza. Zobacz nagranie

Źródło:
Reuters, huffingtonpost.fr

W niedzielę północne Włochy nawiedziła gwałtowna burza, które przyniosła ze sobą silny deszcz i wiatr, a miejscami także grad. Żywioł łamała drzewa, dewastował plaże oraz zamieniał ulice w potoki. Trwa usuwanie szkód.

Sztab kryzysowy, połamane drzewa, utrudnienia na kolei

Sztab kryzysowy, połamane drzewa, utrudnienia na kolei

Źródło:
PAP, tg24.sky.it

Hiszpańska agencja meteorologiczna AEMET przekazała, że fala upałów, która zakończyła się przed niespełna tygodniem, była najsilniejsza w historii pomiarów. Sierpniowa anomalia temperatury wyniosła 4,6 stopnia Celsjusza.

Takiej fali upałów jeszcze tam nie było

Takiej fali upałów jeszcze tam nie było

Źródło:
PAP, EFE, El Mundo

Tuż za Erin, która przez jakiś czas była huraganem, utworzyła się inna burza tropikalna. Fernand, bo takie otrzymała imię, w najbliższych dniach będzie przemieszczać się przez środkowy Atlantyk.

Tuż za Erin podąża Fernand. Czy stanie się huraganem

Tuż za Erin podąża Fernand. Czy stanie się huraganem

Źródło:
The Weather Channel, AccuWeather

W niedzielę na Kasprowym Wierchu leżał śnieg. Opady związane były z zimnym powietrzem arktycznym, które napływa obecnie do Polski. W niektórych miejscach termometry pokazywały w nocy ujemne wartości.

Odrobina zimy w sierpniu. W Tatrach spadł śnieg

Odrobina zimy w sierpniu. W Tatrach spadł śnieg

Aktualizacja:
Źródło:
TOPR, tvnmeteo.pl, TVN24

Nad południowo-wschodnią Azję zmierza tajfun Kajiki. Władze Wietnamu i Chin szykują się na nadejście żywiołu, planując ewakuacje, zakazując łodziom wypływania z portów oraz wstrzymując działalność firm i szkół.

Planują ewakuację pół miliona ludzi, szykują się na "najgorszy scenariusz"

Planują ewakuację pół miliona ludzi, szykują się na "najgorszy scenariusz"

Źródło:
Reuters

Szron pojawił się na samochodach w nocy z soboty na niedzielę. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia dokumentujące przymrozek na Dolnym Śląsku. To nie jedyne ciekawe zjawisko, jakie przyniosła nam pogoda w ciągu ostatniej doby.

Grad, szron i trąby wodne. Sobotnia aura na zdjęciach

Grad, szron i trąby wodne. Sobotnia aura na zdjęciach

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Jezioro w północnym Pakistanie jest na skraju wylania. Jak poinformowały władze prowincji Gilgit-Baltistan, zbiornik powstał na skutek zejścia lawiny błotnej, która zablokowała jedną z rzek. Jeśli dojdzie do przerwania naturalnej tamy, spiętrzona woda może zagrozić kilku miastom.

Po lawinie powstało jezioro. Jest śmiertelnie niebezpieczne

Po lawinie powstało jezioro. Jest śmiertelnie niebezpieczne

Źródło:
Reuters, The Nation Pakistan

Starship od SpaceX jest gotów na kolejny, dziesiąty już lot testowy. Okno startowe ma otworzyć się w przyszłą niedzielę. Jak przekazała firma Elona Muska, w ciągu ostatnich tygodni wyeliminowano usterki, które poprzednio doprowadziły do eksplozji statku kosmicznego jeszcze przed startem.

Do dziesięciu razy sztuka. Starship ma znów polecieć

Do dziesięciu razy sztuka. Starship ma znów polecieć

Źródło:
AFP, space.com

W sobotę pogoda w Polsce jest zmienna. Lokalnie występują burze, a na północy nad Bałtykiem pojawiają się trąby wodne. Zjawiska można zobaczyć na nagraniach.

"Wyjąłem telefon i zacząłem nagrywać". Znów pojawiły się nad Bałtykiem

"Wyjąłem telefon i zacząłem nagrywać". Znów pojawiły się nad Bałtykiem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed jedną ze szkół w mieście Pearl w amerykańskim stanie Missisipi pojawił się aligator. Dzieci i nauczyciele przez kilka godzin musieli pozostać w budynku. Zwierzę zostało bezpiecznie odłowione i przewiezione z dala od zabudowań.

Przed szkołą pojawił się aligator

Przed szkołą pojawił się aligator

Źródło:
CNN

Sześciu uczniów utonęło w Egipcie podczas wycieczki szkolnej na plaży Abu Tlat w Aleksandrii. Mimo obowiązującego zakazu kąpieli, grupa weszła do morza. Ratownicy uratowali 21 innych osób. Jak informują lokalne media, zakaz wchodzenia do morza łamany jest notorycznie, co prowadzi do kolejnych tragedii.

Pływali mimo czerwonej flagi. Sześciu uczniów utonęło

Pływali mimo czerwonej flagi. Sześciu uczniów utonęło

Źródło:
PAP

W ostatnim czasie na plażach w trzech gminach brazylijskiego stanu Sao Paulo znaleziono setki martwych pingwinów. Większość z nich to młode osobniki. Naukowcy nie znają jeszcze dokładnej przyczyny tak masowej śmierci zwierząt, ale są pewne hipotezy.

Na plażach znaleziono setki martwych pingwinów

Na plażach znaleziono setki martwych pingwinów

Źródło:
PAP, Globo, Poder360

Brytyjscy naukowcy odkryli nowy gatunek dinozaura. Skamieniałości sprzed 125 milionów lat wskazują, że zwierzę wyróżniało się wyjątkowo długimi, kolczastymi wyrostkami na grzbiecie i ogonie, przypominającymi żagiel.

Jego grzbiet przypominał żagiel. Odkryto nowy gatunek dinozaura

Jego grzbiet przypominał żagiel. Odkryto nowy gatunek dinozaura

Źródło:
PAP

Na początku września dojdzie do zaćmienia Księżyca, które będzie można oglądać w naszym kraju. Tarcza naszego naturalnego satelity zostanie przysłonięta przez cień rzucany przez Ziemię.

Zbliża się zaćmienie Księżyca. Czy będzie widoczne w Polsce

Zbliża się zaćmienie Księżyca. Czy będzie widoczne w Polsce

Źródło:
PAP

Nawalny deszcz nawiedził stan Uttarakhand w północnych Indiach. Doprowadził do osunięcia ziemi i powodzi błyskawicznych. W lawinie błotnej całkowicie zniszczone zostały dwa domy, a kilkanaście kolejnych - poważnie uszkodzonych. Ekstremalne zjawiska pogodowe nasilają się wskutek zmieniającego się klimatu, a kolejne ulewy mogą jeszcze pogorszyć sytuację.

Lawina błotna przyszła w nocy. Są zaginieni

Lawina błotna przyszła w nocy. Są zaginieni

Źródło:
Reuters

Naukowcy z Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) wyodrębnili trzy nowe gatunki żyraf. Do tej pory sądzono, że istnieje na Ziemi tylko jeden - podała stacja BBC.

Gatunków tych majestatycznych zwierząt jest więcej niż sądzono

Gatunków tych majestatycznych zwierząt jest więcej niż sądzono

Źródło:
PAP, BBC

Grubość pokrywy lodowej na Svalbardzie zmniejsza się w rekordowym tempie. W ciągu ostatniego roku łączna masa stopionego lodu przekroczyła 60 miliardów ton. Takiego tempa topnienia nie przewidywały żadne modele opracowane przez glacjologów z Oslo.

Takiego tempa topnienia nie przewidywały żadne modele

Takiego tempa topnienia nie przewidywały żadne modele

Źródło:
PAP, vg.no

Ponad 770 ofiar, tysiące ewakuowanych i całe wsie zmiecione z powierzchni ziemi - Pakistan mierzy się z jedną z najbardziej tragicznych serii powodzi w ostatnich latach. Wśród poszkodowanych jest Noor Muhammad, który na dwa dni przed własnym ślubem stracił 24 członków rodziny, gdy powódź błyskawiczna zniszczyła jego dom w dystrykcie Buner na północny kraju.

24 pogrzeby zamiast wesela. "Co mam powiedzieć?"

24 pogrzeby zamiast wesela. "Co mam powiedzieć?"

Źródło:
Reuters, The Guardian

Plaże w Guardamar del Segura, na południowo-wschodnim wybrzeżu Hiszpanii, zostały tymczasowo zamknięte po tym, jak w wodach przybrzeżnych zauważono dwa jadowite morskie ślimaki, znane też jako niebieskie smoki. Mimo niewielkich rozmiarów mogą być niebezpieczne - kontakt z nimi może grozić bolesnymi poparzeniami skóry.

Niebieskie smoki przy popularnych plażach. Zakazano kąpieli

Niebieskie smoki przy popularnych plażach. Zakazano kąpieli

Źródło:
CNN, tvnmeteo.pl

Niedźwiedź włamał się do lodziarni w mieście South Lake Tahoe w Kalifornii. "Policjanci nie mogli uwierzyć własnym oczom, gdy zobaczyli dużego niedźwiedzia za ladą sklepu" - napisało w poście na Facebook biuro szeryfa hrabstwa El Dorado.

Niedźwiedź włamał się do lodziarni i stanął za ladą

Niedźwiedź włamał się do lodziarni i stanął za ladą

Źródło:
Reuters, The Independent, krcrtv.com

Stanisław Soyka nie żyje. Wybitny polski artysta był zaangażowany w ochronę Puszczy Białowieskiej. Kilka lat temu nagrał teledysk w jej obronie.

"Nie ma drugiej takiej". Stanisław Soyka śpiewał dla Puszczy Białowieskiej

"Nie ma drugiej takiej". Stanisław Soyka śpiewał dla Puszczy Białowieskiej

Źródło:
Greenpeace, TVN24

Naukowcy za pomocą Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba odkryli kolejny księżyc, który krąży wokół Urana. Jak donoszą badacze z NASA, tym samym do 29 zwiększyła się liczba znanych naturalnych satelitów tego lodowego giganta. 

Odkryto nowy księżyc Urana

Odkryto nowy księżyc Urana

Źródło:
NASA, CNN