Ziemia wysycha. ONZ alarmuje

Źródło:
PAP
Wcześniej susza, teraz ekstremalne ulewy. Klimatolodzy: takie zjawiska będą coraz częstsze
Wcześniej susza, teraz ekstremalne ulewy. Klimatolodzy: takie zjawiska będą coraz częstsze Marta Kolbus/Fakty po Południu TVN24
wideo 2/13
Zmiany klimatu

Chociaż w niektórych częściach świata nasiliły się burze i powodzie, ponad trzy czwarte lądów na Ziemi osuszyło się w ostatnich dekadach - ostrzegają naukowcy w raporcie Konwencji ONZ w sprawie Zwalczania Pustynnienia (UNCCD). Najgorszy scenariusz zakłada, że do 2100 roku nawet pięć miliardów ludzi może żyć na terenach suchych. Skutki to między innymi niedobory wody, degradacja gleby i częstsze pożary.

Z raportu wynika, że w ciągu trzech dekad poprzedzających rok 2020 około 77,6 procent powierzchni lądów na Ziemi osuszyło się porównaniu z poprzednim 30-letnim okresem. W tym samym czasie tereny suche powiększyły się o około 4,3 miliona kilometrów kwadratowych, co jest obszarem niemal o jedną trzecią większym niż powierzchnia Indii, siódmego co do wielkości kraju na świecie. Obecnie tereny suche stanowią 40,6 proc. powierzchni lądów na Ziemi (z wyłączeniem Antarktydy).

Coraz więcej obszarów przekracza kolejne "progi suchości", stając się terenami stepowymi lub pustynnymi. W ostatnich dekadach dotyczyło to około 7,6 procent globalnych terenów, czyli więcej niż wynosi powierzchnia Kanady.

Obszary szczególnie dotknięte trendem wysuszania obejmują prawie całą Europę (95,9 proc. jej powierzchni), części zachodnie Stanów Zjednoczonych, Brazylię, części Azji (zwłaszcza wschodnią Azję) i środkową Afrykę. Jako kraje o największym odsetku ziemi przekształcającej się w obszary suche raport wymienia Sudan Południowy i Tanzanię, natomiast Chiny mają największy całkowity obszar przekształcania się terenów niesuchych w suche.

W zachodniej części USA i Brazylii susze, niedobór wody i pożary lasów stają się stałymi zagrożeniami. Morze Śródziemne i Europa Południowa, kiedyś uważane za spichlerze rolnicze, w przyszłości mogą stracić ten atut, ponieważ stają się w coraz większej części półpustynne. W Afryce Środkowej i części Azji niezwykle różnorodne biologicznie obszary doświadczają degradacji ekosystemu i pustynnienia, co zagraża niezliczonym gatunkom.

Wysuszenie jest uważane za jedną z pięciu najważniejszych przyczyn degradacji gleby na świecie obok erozji, zasolenia, utraty węgla organicznego i degradacji roślinności.

"Zagrożenie dotykające miliardy ludzi"

W większości przypadków klimat na danym obszarze zmienił się z wilgotnego na suchy, co miało fatalne skutki dla rolnictwa, ekosystemów oraz zamieszkujących tam ludzi. Związana z suszą degradacja gleby stanowi poważne zagrożenie dla dobrobytu człowieka i stabilności ekologicznej. Na rozszerzających się obszarach suchych żyje 2,3 miliarda ludzi, czyli dużo ponad 25 proc. populacji świata.

- Ta analiza ostatecznie rozwiewa niepewność, która od dawna otaczała globalne trendy dotyczące suszy. Po raz pierwszy kryzys suszy został udokumentowany z naukową jasnością, ujawniając egzystencjalne zagrożenie dotykające miliardy ludzi na świecie. W przeciwieństwie do przemijających okresów niskich opadów oznacza to stałą, nieustającą transformację. Gdy klimat danego obszaru staje się bardziej suchy, traci możliwość powrotu do poprzednich warunków. Rozległe suche obszary na całym świecie nie powrócą do stanu w jakim kiedyś były, a ta zmiana na nowo definiuje życie na Ziemi - powiedział Ibrahim Thiaw, Sekretarz Wykonawczy UNCCD.

Susza na świeciePAP/Maciej Zieliński

Dla porównania - globalnie mniej niż jedna czwarta powierzchni lądów (22,4 proc.) doświadczyła wilgotniejszych warunków, przy czym obszary w środkowych Stanach Zjednoczonych, na atlantyckim wybrzeżu Angoli i w częściach Azji Południowo-Wschodniej wykazały pewne zwiększenie wilgotności.

Najgorszy scenariusz

Autorzy ostrzegają, że jeśli światu nie uda się ograniczyć emisji gazów cieplarnianych, do końca tego stulecia kolejne trzy procent wilgotnych obszarów świata stanie się terenami suchymi, co oznacza, że będzie żyło na nich nawet pięć miliardów ludzi. Ich problemami będą wyjałowienie gleby, malejące zasoby wody i zanik lub upadek niegdyś kwitnących ekosystemów.

Dla scenariuszy z wysoką emisją gazów cieplarnianych eksperci prognozują rozszerzanie się terenów suchych w środkowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, centralnym Meksyku, północnej Wenezueli, północno-wschodniej Brazylii, południowo-wschodniej Argentynie, całym regionie Morza Śródziemnego, na wybrzeżu Morza Czarnego, w dużych częściach południowej Afryki i południowej Australii.

Jako główny czynnik tego procesu wskazano zmiany klimatyczne spowodowane przez człowieka. Emisje gazów cieplarnianych związane z wytwarzaniem energii elektrycznej, transportem, przemysłem i zmianami użytkowania gruntów ocieplają planetę, a inne działania człowieka wpływają także na opady deszczu, parowanie i życie roślin, tworząc warunki, które zwiększają suchość klimatu.

Jeśli emisje gazów cieplarnianych będą nadal rosły - nawet w niewielkim stopniu - eksperci przewidują, że do końca wieku ponad dwie trzecie ziem na planecie (z wyłączeniem Grenlandii i Antarktydy) będzie magazynować mniej wody.

PAP/Maria Samczuk

"Kaskadowe i wieloaspektowe" skutki suszy

Jedną z najbardziej widocznych konsekwencji niedoboru wody i załamania rolnictwa jest przymusowa migracja, która powoduje problemy społeczne i polityczne na całym świecie. Trend ten ma się nasilić w nadchodzących dekadach, szczególnie na suchych i bardzo suchych obszarach południowej Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz południowej Azji. Raport określa skutki narastającej suszy jako "kaskadowe i wieloaspektowe", dotykające niemal każdej kwestii życia i społeczeństwa. Ostrzega, że do końca stulecia jedna piąta całego obszaru lądów może doświadczyć gwałtownych przekształceń ekosystemu z powodu rosnącej suchości - na przykład przekształcenia lasów w tereny trawiaste, To doprowadzi do wyginięcia wielu roślin, zwierząt i innych form życia na świecie. Brak wody, dotykający 40 proc. gruntów ornych na Ziemi, jest też uważany za najważniejszy czynnik powodujący degradację systemów.

Coraz bardziej suchy klimat jest uważany za przyczynę 12-procentowego spadku produktu krajowego brutto (PKB) odnotowanego w krajach afrykańskich w latach 1990–2015.

Coraz większa suchość na Bliskim Wschodzie ma związek z częstszymi i większymi burzami piaskowymi i pyłowymi w tym regionie. Zdaniem autorów zmiany klimatyczne przyczynią się w przyszłości także do większych i intensywniejszych pożarów lasów, również z powodu obumierania drzew w lasach i coraz większej ilości suchej biomasy do spalania. Susze spowodują ubóstwo, degradację gleby i niewystarczającą produkcję żywności, co z kolei wiąże się ze wzrostem zachorowań i zgonów na całym świecie, zwłaszcza wśród kobiet i dzieci.

PAP/Adam Ziemienowicz

Jak podkreślają autorzy raportu, wieloletnie dokumentowanie wzrostu suchości stanowiło wyzwanie. Analizę utrudniały długoterminowy charakter zmian oraz złożone interakcje czynników, takich jak opady deszczu, parowanie i transpiracja roślin (parowanie wody z naziemnych części). Wczesne badania dawały sprzeczne wyniki.

Do śledzenia zmian suchości klimatu służy globalny indeks suchości klimatu (ang. Aridity Index, AI). To stosunek średnich wieloletnich opadów do szybkości potencjalnego parowania z gleby i roślin.

Raport "Globalne zagrożenie wysychaniem ziem: regionalne i globalne trendy suszy i prognozy na przyszłość" zaprezentowano podczas 16. konferencji UNCCD w Rijadzie w Arabii Saudyjskiej (COP16), największej dotychczas konferencji ONZ na temat ziemi i pierwszej konferencji UNCCD COP, która odbyła się na Bliskim Wschodzie. To region głęboko dotknięty skutkami suszy.

Autorka/Autor:ps

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował długoterminową eksperymentalną prognozę na kolejne cztery miesiące. Sprawdź, jaka pogoda czeka nas podczas zimy 2024/2025 i wczesną wiosną.

Czy zima będzie zimna? Długoterminowa prognoza IMGW

Czy zima będzie zimna? Długoterminowa prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

W 2024 roku dziura ozonowa nad Antarktydą zachowywała się inaczej niż w czterech poprzednich latach - wynika z danych unijnego programu obserwacji Ziemi Copernicus. Naukowcy podkreślają, że obszar niskiego stężenia ozonu rozwijał się w sposób bardziej typowy i zaczął zamykać się już na początku grudnia. Tym samym przerwana została trwająca kilka lat seria, kiedy dziura ozonowa utrzymywała się do ostatnich dni tego miesiąca.

Dziura ozonowa zaczęła się zamykać

Dziura ozonowa zaczęła się zamykać

Źródło:
Copernicus

Uwaga, najbliższej nocy i w czwartek rano drogi będą śliskie. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej objął znaczną część kraju ostrzeżeniami. Trzeba uważać na oblodzenia i gołoledź po marznących opadach.

Znaczna część kraju objęta ostrzeżeniami IMGW

Znaczna część kraju objęta ostrzeżeniami IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

10 osób cierpiących od października na tajemniczą chorobę w Demokratycznej Republice Konga uzyskało pozytywny wynik testu na malarię - poinformowała Światowa Organizacja Zdrowia. Jak zaznaczono, objawy, na które skarżą się pacjenci, głównie dzieci, mogą świadczyć o tym, że cierpią na więcej niż jedną chorobę.

Zmarło ponad sto osób. "Możliwe, że w grę wchodzi więcej niż jedna choroba"

Zmarło ponad sto osób. "Możliwe, że w grę wchodzi więcej niż jedna choroba"

Źródło:
The Guardian, Reuters, tvnmeteo.pl

Zwykle przepełnione pomarańczowo-czarnymi motylami siedliska w kalifornijskim mieście Goleta w tym roku świecą pustkami. Każdego roku na okres zimowy migrowały tam tysiące danaidów wędrownych, zwanych również monarchami. W grudniu pracownicy liczący populację owadów naliczyli zaledwie cztery okazy.

Spodziewano się tysięcy motyli monarchów, przyleciały cztery okazy

Spodziewano się tysięcy motyli monarchów, przyleciały cztery okazy

Źródło:
CNN, NPR, City of Goleta

Strażacy walczą z błyskawicznie rozszerzającym się pożarem w kalifornijskim Malibu w pobliżu Los Angeles. Spłonęły niektóre budynki, zamknięte są drogi. Nakazem ewakuacji lub ostrzeżeniem o potencjalnej ewakuacji jest objętych w sumie około 20 tysięcy osób.

Ogromny pożar w Malibu. Zniszczone budynki, tysiące ludzi się ewakuują

Ogromny pożar w Malibu. Zniszczone budynki, tysiące ludzi się ewakuują

Źródło:
CNN, AP, tvnmeteo.pl

W niektórych regionach Chorwacji śnieg sypał od niedzieli. Miejscami spadło go już ponad 30 centymetrów. Przez nagromadzenie dużej ilości opadów niektórzy mieszkańcy zmagają się z brakiem prądu.

"Nie ma prądu, nie działa telefon". Atak zimy w części Chorwacji

"Nie ma prądu, nie działa telefon". Atak zimy w części Chorwacji

Źródło:
Jutarnjij, HRT, tvnmeteo.pl

Prawie 44 500 hektarów pochłonęły pożary lasów w tym roku w Grecji, a nawet jedna trzecia wybuchła poza sezonem - poinformowały we wtorek władze. Tegoroczne lato było najgorętsze w historii prowadzenia pomiarów.

"To coś, z czym będziemy musieli mierzyć się w nadchodzących latach"

"To coś, z czym będziemy musieli mierzyć się w nadchodzących latach"

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Środa 11.12 przyniesie słabe opady śniegu w kilku regionach kraju. Będzie wilgotno i zimno. Termometry wskażą od 0 do 4 stopni.

Pogoda na dziś - środa 11.12. Kolejny dzień starcia jesieni z zimą

Pogoda na dziś - środa 11.12. Kolejny dzień starcia jesieni z zimą

Źródło:
tvnmeteo.pl

Najbliższe dni w Polsce zdominuje pochmurna i chłodna pogoda, którą przyniósł do nas wyż z okolic Wysp Brytyjskich. Aura, w której nie brakować będzie drobnych opadów śniegu i deszczu ze śniegiem, utrzyma się do piątku. W weekend, za sprawą wędrówki frontów nad naszym krajem, warunki atmosferyczne będą dynamiczne. Powieje silny wiatr, a w niedzielę w niektórych miejscach zrobi się biało.

Ziąb i trochę opadów śniegu. Pogoda na 5 dni

Ziąb i trochę opadów śniegu. Pogoda na 5 dni

Źródło:
tvnmeteo.pl

To, że nadmierne spożycie cukru niekorzystnie wpływa na zdrowie, nie jest tajemnicą. Jak jednak wykazali właśnie szwedzcy naukowcy, całkowite odstawienie słodyczy również może nie być dobre. Ich badanie sugeruje, że najlepsze dla zdrowia może być, gdy od czasu do czasu nie odmawiamy sobie słodkości.

Sporadyczne jedzenie słodyczy może służyć zdrowiu. Nowe badania

Sporadyczne jedzenie słodyczy może służyć zdrowiu. Nowe badania

Źródło:
PAP

W Australii wymierają w zastraszającym tempie bezkręgowce - wynika z najnowszego badania naukowców. Od końca XVIII wieku liczba gatunków tych zwierząt zmniejszyła się o ponad dziewięć tysięcy. Specjaliści zwracają uwagę na to, że konieczne jest podjęcie działań, które mogłyby zastopować ten niebezpieczny dla ludzkości proces.

Ubywa ich z każdym tygodniem. "W ten sposób kończy się świat"

Ubywa ich z każdym tygodniem. "W ten sposób kończy się świat"

Źródło:
Uniwersytet Karola Darwina, ABC.net.au, tvnmeteo.pl

Mieszkańcy Emilii-Romanii, regionu leżącego na północy Włoch, mierzą się ze skutkami ulewnych opadów deszczu, a także śnieżyc, jakie wystąpiły tam w ostatnich dniach. Od poniedziałku lokalni strażacy interweniowali ponad 100 razy.

Włosi drżą przed kolejną powodzią. Ulewny deszcz wrócił do Emilii-Romanii

Włosi drżą przed kolejną powodzią. Ulewny deszcz wrócił do Emilii-Romanii

Źródło:
ENEX, Meteo.it, NewsBiella, La Repubblica, Settesere

Pogoda na Boże Narodzenie. Święta coraz bliżej, a wraz z nimi nadzieje na to, że w tym roku okażą się białe. O to, jak obecnie wygląda końcówka grudnia w modelach meteorologicznych, zapytaliśmy synoptyk tvnmeteo.pl Arletę Unton-Pyziołek.

Najnowsza prognoza na Boże Narodzenie. Czy święta będą białe?

Najnowsza prognoza na Boże Narodzenie. Czy święta będą białe?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed nami początek astronomicznej zimy, a wraz z nim najkrótszy dzień w roku. Słońce nad Warszawą wzejdzie wtedy na niespełna osiem godzin. Kiedy przypada ten dzień?

Na kiedy przypadnie najkrótszy dzień w roku

Na kiedy przypadnie najkrótszy dzień w roku

Źródło:
tvnmeteo.pl, timeanddate.com

Intensywne opady śniegu i deszczu spowodowały ryzyko podtopień w północnej Hiszpanii. W dorzeczu Ebro przez trzy dni spadło do 150 litrów deszczu na metr kwadratowy, przez rzekę przechodzi kulminacja fali. W Nawarze w poniedziałek konieczne było zamknięcie kilku dróg, a stan rzek był na bieżąco monitorowany.

Ulewy przeszły nad Hiszpanią. Miasto czeka na kulminację fali powodziowej

Ulewy przeszły nad Hiszpanią. Miasto czeka na kulminację fali powodziowej

Źródło:
Noticias de Navarra, Diario de Navarra

Czy tej zimy na Pacyfiku pojawi się La Nina? Jak wynika z badań Japońskiej Agencji Meteorologicznej, na oceanie występują w tym momencie zjawiska towarzyszące anomalii. Eksperci zastanawiają się jednak, czy La Nina ma szansę się utrzymać i jak długo potrwa.

Czy na oceanie pojawi się La Nina? Najnowsze prognozy

Czy na oceanie pojawi się La Nina? Najnowsze prognozy

Źródło:
JMA, Reuters, tvnmeteo.pl

Kleszcze wykorzystują bioklej, by stabilniej przyczepiać się do skóry. Badania holenderskich naukowców pokazały, że ślina pajęczaków zawiera białka, które zastygając tworzą silne, trudne do rozpuszczenia spoiwo. Poznanie dokładnego mechanizmu krzepnięcia może w przyszłości posłużyć do opracowania nowego sposobu pozbywania się kleszczy - i nie tylko.

Kleszcze produkują supermocny klej. Jedyny w swoim rodzaju

Kleszcze produkują supermocny klej. Jedyny w swoim rodzaju

Źródło:
The Scientist, Science X Network

Naukowcy odkryli dowody na to, że prehistoryczni mieszkańcy Ameryki Północnej z ludu Clovis żywili się mięsem ogromnych ssaków, zwłaszcza mamutów, i było to główny składnik ich diety. Prawdopodobnie przyczyniło się to do szybszego wyginięcia tych zwierząt.

Prehistoryczni Amerykanie zajadali się mięsem mamutów

Prehistoryczni Amerykanie zajadali się mięsem mamutów

Źródło:
CNN, Reuters

W środkowej części Filipin wybuchł wulkan Kanlaon, wyrzucając w niebo ogromną kolumnę popiołu. Mieszkańców okolicznych miejscowości wezwano do ewakuacji.

Kłęby dymu nad miejscowościami. Ewakuacja dziesiątek tysięcy ludzi

Kłęby dymu nad miejscowościami. Ewakuacja dziesiątek tysięcy ludzi

Źródło:
Reuters, CBS News

Dwie osoby zostały w sobotę uwięzione przez śnieżycę w północnej Hiszpanii. Jak podały lokalne media, samochód, którym jechały, zakopał się w śniegu. Do niebezpiecznego zdarzenia doszło także na innym szlaku, gdzie ratownicy odnaleźli turystę, który na ośnieżonej górze spędził całą noc.

Atak zimy na północy Hiszpanii. Śnieżyce uwięziły kilka osób

Atak zimy na północy Hiszpanii. Śnieżyce uwięziły kilka osób

Źródło:
Diario del Alto Aragon

Ratownicy odnaleźli ciała kilkunastu osób, które zginęły w wyniku powodzi i osunięć ziemi na indonezyjskiej wyspie Jawa - poinformowały w poniedziałek miejscowe władze. Dwie osoby uważane są za zaginione.

Domy pod zwałami błota. Zabici i zaginieni

Domy pod zwałami błota. Zabici i zaginieni

Źródło:
PAP

Rok 2024 najprawdopodobniej będzie najcieplejszy w historii pomiarów. Potwierdzają to dane z pierwszych 11 miesięcy opublikowane przez europejskie centrum Copernicus. Eksperci ostrzegają, że może być to pierwszy rok, w którym globalna temperatura przekroczy granicę 1,5 stopnia Celsjusza powyżej wartości sprzed epoki przemysłowej.

Może paść rekord, którego nikt nie chce

Może paść rekord, którego nikt nie chce

Źródło:
Reuters, Copernicus

Coraz częściej lekki mróz ma panować nie tylko nocami. Jakiej aury możemy się spodziewać przed świętami Bożego Narodzenia? Sprawdź długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez prezentera i synoptyka tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: do świąt na granicy jesieni z zimą

Pogoda na 16 dni: do świąt na granicy jesieni z zimą

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Etiopii doszło do erupcji wulkanu Erta Ale. Ten stożek położony jest w jednym z najmniej przyjaznych miejsc na Ziemi, a na jego szczycie znajduje się niezwykle rzadkie jezioro. Zdjęcia otrzymaliśmy na Kontakt24.

Erupcja w "bramie do piekieł"

Erupcja w "bramie do piekieł"

Źródło:
Kontakt24, Smithsonian Institute

Ściśle chroniony gatunek czarnej pszczoły zaobserwowano na kampusie Uniwersytetu Wrocławskiego. Zadrzechnia czarnoroga jest owadem ciepłolubnym, a w Polsce należy do rzadkości.

Czarne pszczoły pojawiły się we Wrocławiu

Czarne pszczoły pojawiły się we Wrocławiu

Źródło:
PAP, uwr.edu.pl

Geolodzy zarejestrowali wzrost aktywności sejsmicznej pod wulkanem Mount Spurr, położonym w pobliżu największego miasta Alaski, Anchorage - pisze agencja informacyjna Associated Press. - W tym roku doszło do 1500 małych wstrząsów, w ubiegłym roku było ich około 100 - powiedział David Fee, lokalny naukowiec. Eksperci monitorują sytuację.

1500 wstrząsów pod wulkanem. Obawy na Alasce

1500 wstrząsów pod wulkanem. Obawy na Alasce

Źródło:
Associated Press

Nowoczesne technologie sprawiają, że niezwykłe zjawiska, takie jak zorze polarne czy zaćmienia słońca, są dostępne dla każdego. - Kosmos jest teraz na wyciągnięcie ręki - powiedział popularyzator astronomii Karol Wójcicki podczas 8. Śląskiego Festiwalu Nauki w Katowicach.

"Kosmos jest na wyciągnięcie ręki, nawet jak się siedzi na kanapie"

"Kosmos jest na wyciągnięcie ręki, nawet jak się siedzi na kanapie"

Źródło:
PAP

Młodzi naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego odkryli dwa niespotykane dotąd w Polsce gatunki muchówek. Owady żyją w mchu wodnym w rzece Rawce na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego i są ważną częścią tamtejszego ekosystemu.

Niespotykane dotąd owady w Polsce. "Przypominają komary"

Niespotykane dotąd owady w Polsce. "Przypominają komary"

Źródło:
PAP