Zaczęła się kalendarzowa i astronomiczna zima

Choć pogoda przypomina inne pory roku, dziś witamy kalendarzową i astronomiczną zimę. Zima astronomiczna rozpoczęła się o godzinie 5.19. Niedziela będzie najkrótszym dniem w roku. Później każdy kolejny dzień zacznie się wydłużać.

Dokładną godzinę rozpoczęcia astronomicznej zimy wyznacza moment przejścia Słońca przez tak zwany punkt Koziorożca. W tym dniu nasza dzienna gwiazda góruje w zenicie na zwrotniku Koziorożca, czyli najdalej wysuniętej na południe szerokości geograficznej, dla której jest to możliwe. Wtedy w Polsce i na półkuli północnej kąt padania promieni słonecznych podczas górowania (w południe) jest najmniejszy w całym roku.

Astronomiczne pory roku trwają pomiędzy momentami przesileń i równonocy, które odpowiadają górowaniu Słońca w zenicie: nad równikiem albo nad zwrotnikami. I tak na półkuli północnej wiosna trwa od równonocy wiosennej do przesilenia letniego, lato obejmuje okres od przesilenia letniego do równonocy jesiennej, jesień mamy w okresie od równonocy jesiennej do przesilenia zimowego, a zimę od momentu przesilenia zimowego do równonocy wiosennej.

Pory roku nie wynikają ze zmian odległości naszej planety od Słońca, która zmienia się w niewielkim stopniu. Co ciekawe, Ziemia jest najbliżej Słońca na początku stycznia, kiedy u nas panuje zima. Pory roku wynikają z połączenia dwóch czynników: nachylenia osi obrotu Ziemi względem płaszczyzny orbity oraz ruchu obiegowego dookoła Słońca. W związku z tym w różnych okresach roku na danej półkuli zmieniają się warunki oświetlenia, Słońce góruje w zenicie wyżej, dzień jest dłuższy niż noc, albo przeciwnie: Słońce jest niżej nad horyzontem, dzień jest krótszy niż noc.

Zima to okres sprzyjający spojrzeniu na nocne niebo, gdyż wcześnie robi się wówczas ciemno i z obserwacją gwiazd nie trzeba czekać do późnych godzin nocnych. Pod koniec grudnia już około godziny 18 wschodzi charakterystyczny gwiazdozbiór Oriona. Orion przypomina kształtem schematyczną sylwetkę człowieka, wyznaczoną przez jasne gwiazdy, na środku ma blisko siebie trzy jasne gwiazdy - tzw. pas Oriona. Jest on widoczny przez całą noc.

Pod koniec grudnia około godziny 17 na zachodzie można zobaczyć ciekawą sytuację - w jednej linii ustawione będą trzy bardzo jasne obiekty: planeta Wenus oraz gwiazdy Altair i Wega.

Oprócz astronomicznych pór roku rozróżnia się także inne ich rodzaje. Pory roku kalendarzowe rozpoczynają się zawsze w jednym konkretnym dniu (na przykład zima 22 grudnia). Taka sama zasada obowiązuje przy wydzielaniu pór roku meteorologicznych (zima rozpoczęła się 1 grudnia). Zimę termiczną mamy, gdy średnia dobowa temperatura przez kilka dni spada poniżej 5 stopni Celsjusza. Z kolei pory fenologiczne definiowane są zachowaniem przyrody (np. kwitnienie pewnych roślin, czy opadanie liści).

Autor: anw,ps/map / Źródło: Reuters, tvnmeteo.pl