Jakie jest pochodzenia słowa jesień? Czy to słowo prasłowiańskie? Kto wie?
Z pochodzeniem nazw miesięcy jest już łatwiej. Jak pisze Maciej Malinowski, mistrz ortografii polskiej, podział roku na dwanaście miesięcy dotarł do Polski wraz z chrześcijaństwem. Polska pogańska nie dzieliła roku tak skrupulatnie. Wiedziano, kiedy wypada zima, wiosna, a kiedy lato czy jesień, posługiwano się określeniami takimi jak babie lato, przednówek, nazimek czy pozimek.
Chrześcijaństwo i łacina
Nowa wiara przyniosła i nowe zwyczaje. Kiedy nastał kalendarz roczny z podziałem na miesiące, do polszczyzny weszły nazwy ianuarius, februarius, marcius, aprilis, maius, iunius, iulius, augustus, september, october, november, december.
Ale obce określenia nie podobały się naszym przodkom, więc stworzono nowe nazwy, rodzime, brzmiące swojsko, które były odbiciem tego, co się w danym okresie roku działo w przyrodzie.
Jesiennik, paździerze i grudy
Więc wrzesień, gdyż kwitną wrzosy. Wrzesień miał jednak i inne nazwy, jak pajęcznik, od babiego lata, czyli cienkich nici pajęczych, roznoszonych przez wiatr w ciepłe jesienne dni oraz jesiennik, bo zaczynała się wówczas jesień.
Nazwa październik wiąże się z paździerzami, czyli skórkami, które pokrywają włókna lnu oraz konopi i w tym okresie odpadają od łodygi, podczas gniecenia. Był to miesiąc, kiedy to powszechnie pracowano przy obróbce lnu i konopi.
W listopadzie opadają z drzew liście (dawniej mówiono list, nie: liść).
Czasem jednak i na październik mówiono listopad (od odpadania skórek od lnu czy konopi). Powszechnie używana była nazwa winnik, bo w październiku rozpoczynano winobranie.
W grudniu ziemia ścięta mrozem zamienia się w grudy, stąd nazwa grudzień. Na miesiąc ten mówiono także prosinek, co miało związek z czasownikiem sijać, czyli jaśnieć. W grudniu jaśniało, od zalegającego na ziemi białego świeżego śniegu, odbijającego promienie słoneczne. W obiegu były też nazwy jadwent od słowa adwent lub gódnik od słowa Gody, czyli Boże Narodzenie.
Autor: Arleta Unton-Pyziołek / Źródło: TVN Meteo, Maciej Malinowski