Szerszenie - europejski i azjatycki. Jak pozbyć się gniazda?

W Europie pojawił się szerszeń azjatycki - Vespa velutina.

Pamiętaj - nigdy nie usuwaj gniazda szerszeni na własną rękę.

Jeden szerszeń może żądlić wielokrotnie i nie zostawia żądła.

Jest to owad z rodziny osowatych, z grupy żądłówek. Budzi strach, ponieważ jest największym przedstawicielem osowatych na terenie Europy Środkowej. W Polsce można go zobaczyć w całym kraju. Szerszenie żywią się nektarem z drzew, owocami i owadami.

Jak wygląda szerszeń? Szerszeń ma od 18 do 35 milimetrów długości (rozpiętość skrzydeł może dochodzić do 5,5 cm), więc jest dużo większy od pszczoły, osy (tu link do tekstu o osie, ale jeszcze nie jest opublikowany) czy nawet trzmiela. Jego ubarwienie jest żółto-brunatno-czerwone. Ma na sobie czarny wzór i jest prawie nieowłosiony (w przeciwieństwie do pszczoły i trzmiela, które są silnie owłosione).

Czy szerszeń ma żądło? Żądło występuje tylko u samic. Jest gładkie, bez haczyków i wysuwa się dopiero w momencie ataku. Ile żyje szerszeń? Królowa szerszeni żyje około roku, a jej robotnice około trzech-czterech tygodni.

Naturalnie gniazda można znaleźć w lasach liściastych. Jednak szerszenie europejskie pojawiają się również w miastach. Tam natrafić na gniazdo szerszeni można na strychach, w budkach lęgowych ptaków, w podziemnych norach czy różnego rodzaju szczelinach. Królowa szerszeni w gnieździe składa jaja, a jej robotnice rozwijają gniazdo.

Kiedy szerszenie śpią i jak zimują? Zimą gniazda są puste - samce i robotnice giną z głodu i zimna. Królowa natomiast przeczekuje zimę pod ziemią.

Jak znaleźć gniazdo szerszeni? Gniazdo szerszeni budowane jest z masy papierowej, którą wytwarzają z drewna i śliny. Wygląda jak papierowa bryła. Konstrukcja może osiągać rozmiar około 50 cm wysokości i długości.

Szerszeń azjatycki (lub szerszeń japoński) to potoczne określenie dwóch gatunków szerszenia - Vespa mandarinia i Vespa velutina. Vespa mandarinia nazywany jest „morderczym szerszeniem” i jest to jeden z największych szerszeni na świecie. W Polsce go nie spotkasz, jednak już w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej trzeba na niego uważać, ponieważ jest to gatunek agresywny.

W Europie pojawił się natomiast drugi z szerszeni azjatyckich, czyli Vespa velutina. Jest on nieco mniejszy od szerszenia europejskiego (Vespa crabro). Jego użądlenie jest równie niebezpieczne jak użądlenie szerszenia europejskiego - może zagrażać życiu, jeżeli człowiek jest uczulony na jad szerszenia.

Vespa velutina zasięgiem obejmuje coraz większą część Europy. Początkowo (w 2005 roku) pojawił się we Francji. W 2010 roku stwierdzono go w Hiszpanii, w 2011 roku w Portugalii i Belgii, w 2013 roku we Włoszech, w 2016 roku w Wielkiej Brytanii, a w 2019 roku w Niemczech (w Hamburgu). Naukowcy szacują rozchodzenie się fali kolonizacji z szybkością około 70-80 kilometrów na rok. Im klimat Europy robi się cieplejszy, tym zwiększy się ryzyko rozprzestrzeniania się tego gatunku, ponieważ naturalny obszar jego występowania to klimat cieplejszy i bardziej wilgotny niż w Polsce.

Co ciekawe - w Azji stadia larwalne tego gatunku są spożywane przez ludzi.

Użądlenie jest szczególnie niebezpieczne w dwóch przypadkach:

- jeżeli ofiara jest uczulona na jad owada,

- jeżeli doszło do użądlenia w okolicy ust, gardła lub języka.

Obie te sytuacje mogą zagrażać życiu ofiary i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Użądlenie szerszenia oznacza, że wstrzyknięty został jad. Wywołuje to ból, zaczerwienienie i obrzęk. Objawy te mogą być odczuwalne przez okres od kilku godzin do doby. Jeżeli ofiara jest uczulona, może dojść do wstrząsu anafilaktycznego.

Niepokojące powinny być objawy:

- bladość skóry, - spadek ciśnienia krwi, - zawroty głowy, - nudności i wymioty, - obrzęk języka lub twarzy, - przyspieszone czynności serca, - wysypka na części lub na całym ciele, - uczucie ściskania klatki piersiowej, - duszność, - omdlenie.

Wtedy należy ułożyć ofiarę użądlenia na plecach, w pozycji leżącej z lekko uniesionymi nogami i zapewnić jej dostęp do świeżego powietrza. Należy też natychmiast wezwać pomoc - zadzwonić pod 112 lub 999.

Czy szerszeń zostawia żądło? Nie, szerszeń nie zostawia żądła. Czy szerszeń umiera po użądleniu? Nie, szerszeń może żądlić wielokrotnie.

Jeżeli widzisz nadlatującego szerszenia, unikaj gwałtownych ruchów.

Jeżeli szerszeń zaczyna atak, przede wszystkim zasłoń głowę.

Spędzając czas w ogrodzie czy na działce, staraj się unikać miejsc, gdzie rosną kwitnące rośliny lub leżą opadłe owoce.

Co przyciąga szerszenie? Staraj się nie ubierać w krzykliwe kolory - planując spędzanie czasu na świeżym powietrzu postaw na biel, zieleń lub beż.

Zanim napijesz się czegoś ze szklanki - upewnij się, że nie wpadł do niej szerszeń (lub osa czy pszczoła). Unikaj picia z ciemnych butelek, gdzie kontrola płynu jest utrudniona.

Nie zostawiaj na stole otwartych smakołyków o słodkim zapachu.

Jeżeli na działce czy w ogrodzie pojawił się jeden szerszeń, należy uważać. Najprawdopodobniej sam odleci. Nie jest to jeszcze powód, aby wzywać specjalistyczną pomoc. Pamiętaj - Państwowa Straż Pożarna interweniuje w przypadku bezpośredniego zagrożenia dla życia ludzi.

Jeżeli jednak znajdziesz na posesji gniazdo szerszeni i jest zagrożenie życia człowieka, możesz zgłosić się do Państwowej Straży Pożarnej. Oficer dyżurny przeanalizuje zgłoszenie i pokieruje cię do wyspecjalizowanej firmy, zajmującej się likwidacją gniazd lub podejmie interwencję. Interwencje strażaków podejmowane są w sytuacji, kiedy zgłoszenie dotyczy na przykład obiektów, w których znajdują się grupy dzieci lub osoby o ograniczonej zdolności poruszania się.

Jak usunąć gniazdo szerszeni? Nigdy nie rób tego na własną rękę. Skontaktuj się ze specjalistyczną firmą, która się tym zajmuje. Pamiętaj, że w gnieździe może być nawet kilkaset szerszeni. Do czasu przyjazdu firmy nie zbliżaj się do gniazda.

Jak zabić szerszenia? Jeżeli wleci do twojego domu i nie chce wylecieć z własnej woli, zanim przystąpisz do próby przegonienia lub zabicia go, zabezpiecz dobrze głowę i szyję, a na resztę ciała załóż grube ubranie lub dwie cieńsze warstwy. Staraj się nie ubierać krzykliwych kolorów. Otwórz okno i spróbuj przegonić szerszenia za pomocą na przykład gazety czy zmiotki. Rozwiązaniem są spraye przeciwko szerszeniom (gaśnica na szerszenie), rakiety elektryczne lub pułapka na szerszenie. Jeżeli chcesz zabić szerszenia tradycyjnie - na przykład butem - traf za pierwszym razem, żeby nie miał możliwości obrony.

Szerszenie są pożyteczne. Przede wszystkim pełnią funkcję regulatora populacji innych owadów. Dodatkowo oczywiście zapylają rośliny.

Autor: aw / Źródło: PAP, pasieka24.pl, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, lasy.gov