"Szczęka opadła mi na podłogę". Dinozaur, który połączył dwa kontynenty

[object Object]
Miejsce odnalezienia szczątków dinozauraGoogle Earth
wideo 2/4

Skamieniałe szczątki dinozaura wielkości autobusu szkolnego wykopali naukowcy w oazie na Saharze w Egipcie. Czworonożny gad o długiej szyi żył około 80 milionów lat temu. Odkrycie rzuca nowe światło na tajemniczy okres w historii dinozaurów w Afryce.

Jak relacjonowali badacze, roślinożerny dinozaur z okresu kredy, nazwany mansurazaurem (Mansourasaurus shahinae), miał około 10 metrów długości i ważył 5,5 tony. Zaliczał się do grupy tytanozaurów, obejmującej największe zwierzęta, jakie kiedykolwiek żyły na Ziemi. Jak wiele innych tytanozaurów, wyróżniał się kostnymi płytkami, zwanymi osteodermami, osadzonymi w skórze.

Wyjątkowo kompletne szczątki

Mansurazaur jest jednym z bardzo nielicznych odkrytych na terenie obecnej Afryki (bez Madagaskaru, który ma odrębną historię geologiczną) dinozaurów z ostatnich 15 milionów lat mezozoiku, czyli okresu zwanego wiekiem dinozaurów.

Znaleziska dokonano w oazie Ad-Dachla (Ad-Dakchla) w centralnym Egipcie. Naukowcy wydobyli skamieniałe fragmenty czaszki gada, jego dolną szczękę, szyję, kręgosłup, żebra, bark i kończynę przednią, tylną stopę oraz osteodermy. - To wyjątkowo kompletne szczątki lądowego kręgowca kopalnego spośród znalezionych kiedykolwiek na terenie Afryki - podkreślił paleontolog Hesham Sallam z egipskiego uniwersytetu w Al-Mansurze. To Sallam był głównym autorem raportu z badań, opublikowanego przez czasopismo naukowe "Nature Ecology and Evolution".

Entuzjazmu nie krył także Matt Lamann z Muzeum Historii Naturalnej Carnegie w Pittsburgu, który jest współautorem artykułu. - Kiedy pierwszy raz zobaczyłem zdjęcia skamielin, szczęka opadła mi na podłogę. To był Święty Graal - dobrze zachowany dinozaur z końca wieku dinozaurów w Afryce. To coś, czego my, paleontolodzy, szukaliśmy od bardzo, bardzo dawna - mówił.

Odnalezione szczątki (Sallam)Sallam
Miejsce wykopaliska (MU)MU

Mizerny w porównaniu z kuzynami

Choć potężny, mansurazaur nie może się równać z wieloma innymi "kuzynami" tytanozaurami, takimi jak południowoamerykańskie argentynozaur, dreadnoughtus i patagotytan czy afrykański paralitytan; niektóre z nich przekraczały 30 metrów długości.

- Mansurozaur, choć według dzisiejszych standardów to wielkie zwierzę, był mizerotą w porównaniu z niektórymi innymi tytanozaurami - potwierdził paleontolog Matt Lamanna.

Tak mógł wyglądać mansurazaur, którego szczątki odkryto ona Saharze (ryc. Andrew McAfee, Carnegie Museum of Natural History)
Rekonstrukcja szkieletu mansurazaura (Andrew McAfee, Carnegie Museum of Natural History))Andrew McAfee, Carnegie Museum of Natural History

Nowa teoria o wędrówkach dinozaurów

Jak ustalili badacze, mansurazaur był bliżej spokrewniony z tytanozaurami europejskimi czy azjatyckimi niż z innymi gadami z lądów Afryki i całej południowej półkuli, tworzących kiedyś superkontynent Gondwanę.

- To pokazuje po raz pierwszy, że przynajmniej niektóre dinozaury mogły przemieszczać się pomiędzy Afryką Północną a południową Europą w końcówce mezozoiku - podkreślił Matt Lamanna. Dodał, że to jednocześnie podważa utrwaloną od dawna hipotezę, według której dinozaury afrykańskie były w tym czasie izolowane od żyjących na innych terenach.

Odkrycia naukowe często porównywane są do znalezienia ostatniego brakującego elementu układanki. Jednak dr Eric Gorscak, współautor artykułu i badacz z Muzeum Historii Naturalnej w Chicago, podkreśla, że nadal bardzo mało wiadomo o afrykańskich dinozaurach, a to odkrycie lepiej jest porównywać do dużo wcześniejszego etapu układania puzzli. - To jak znalezienie kawałka krawędzi, który pomoże zrozumieć, jaki obraz układamy. Może nawet narożnik - tłumaczył.

Zobacz, gdzie dokonano znaleziska:

Autor: rzw/aw / Źródło: Reuters, Carnegie Museum of Natural History

Pozostałe wiadomości

Warunki drogowe w czwartek rano w kilku regionach kraju są trudne. Po marznących opadach może powstawać gołoledź. Obowiązują ostrzeżenia IMGW.

Uwaga na gołoledź na drogach i chodnikach. Ostrzeżenia IMGW

Uwaga na gołoledź na drogach i chodnikach. Ostrzeżenia IMGW

Źródło:
IMGW

Najbliższe dni przyniosą zmienną pogodę. Do piątku dominować będzie pochmurna, miejscami mroźna aura z niewielkimi opadami. Później do Polski dotrą dynamiczne niże znad północnego Atlantyku, które przyniosą silny wiatr o prędkości do 90 km/h. W niedzielę sypnie śniegiem, ale już następnego dnia temperatura maksymalna wzrośnie nawet do 10 stopni Celsjusza.

Dynamiczne niże dotrą do Polski. W pogodzie będzie się działo

Dynamiczne niże dotrą do Polski. W pogodzie będzie się działo

Źródło:
tvnmeteo.pl

W najbliższych dniach warto wpatrywać się w niebo. W nocy z piątku na sobotę nastąpi maksimum roju Geminidów. W obserwacjach może nam jednak przeszkadzać jasno świecący Księżyc w pełni.

To przedostatnia taka okazja w tym roku

To przedostatnia taka okazja w tym roku

Źródło:
space.com, tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował długoterminową eksperymentalną prognozę na kolejne cztery miesiące. Sprawdź, jaka pogoda czeka nas podczas zimy 2024/2025 i wczesną wiosną.

Czy zima będzie zimna? Długoterminowa prognoza IMGW

Czy zima będzie zimna? Długoterminowa prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

Turyści znów z bliska mogą podziwiać słynny wodospad Iguazu w Brazylii. Z powodu ostatnich ulew i wyjątkowo wysokiego przepływu kładkę nad wodospadem trzeba było zamknąć.

"Pierwszy raz widzieliśmy tyle wody. To było zaskakujące"

"Pierwszy raz widzieliśmy tyle wody. To było zaskakujące"

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Czwartek 12.12 w większości kraju będzie pochmurny i zimny. Będą występować słabe opady śniegu i śniegu z deszczem. Maksymalna temperatura wyniesie 4 stopnie Celsjusza.

Pogoda na dziś - czwartek 12.12. W wielu miejscach pojawią się opady śniegu

Pogoda na dziś - czwartek 12.12. W wielu miejscach pojawią się opady śniegu

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Tatrach i Karkonoszach obowiązuje pierwszy stopień zagrożenia lawinowego, a na szlakach jest niebezpiecznie ślisko. Służby przypominają o zasadach bezpieczeństwa w czasie górskich wędrówek.

"Zachowajcie szczególną ostrożność"

"Zachowajcie szczególną ostrożność"

Źródło:
GOPR, PAP, tvnmeteo.pl

Aktywność słoneczna utrudnia pracę... rolnikom. Jest to związane z oddziaływaniem burz geomagnetycznych na systemy GPS. W sytuacjach gdy do burzy na Słońcu dochodzi w sezonie siewów lub zbiorów, praca na roli może zostać przerwana nawet na kilka dni.

"Nasze ciągniki zachowywały się jak opętane przez demona"

"Nasze ciągniki zachowywały się jak opętane przez demona"

Źródło:
space.com, tvnmeteo.pl

W kalifornijskim Malibu trwa walka z pożarem Franklin, który w ciągu kilkudziesięciu godzin opanował ponad 1600 hektarów. W mieście trwa ewakuacja, a wśród osób, które opuściły swoje domy, są także gwiazdy i celebryci. Płomienie zagrażają liniom energetycznym, co zmusiło operatorów do odcięcia dostaw prądu do tysięcy domów.

"To było 20 traumatycznych godzin". Pożar w Malibu szaleje, Cher musiała opuścić swój dom

"To było 20 traumatycznych godzin". Pożar w Malibu szaleje, Cher musiała opuścić swój dom

Aktualizacja:
Źródło:
CNN, AP, Washington Post, tvnmeteo.pl

Nieznany nauce gatunek skorupiaka został odkryty u wybrzeży Chile. To pierwsze tak duże zwierzę, jakie znaleziono w tym miejscu - żyje ono w Rowie Atakamskim na głębokości prawie 8000 metrów. Dulcibella camanchaca jest także prawdziwym gigantem wśród swoich najbliższych kuzynów.

Z oceanu wyłowiono dużego drapieżnika. Poluje w całkowitej ciemności

Z oceanu wyłowiono dużego drapieżnika. Poluje w całkowitej ciemności

Źródło:
Instituto Milenio de Oceanografía, Woods Hole Oceanographic Institution

W 2024 roku dziura ozonowa nad Antarktydą zachowywała się inaczej niż w czterech poprzednich latach - wynika z danych unijnego programu obserwacji Ziemi Copernicus. Naukowcy podkreślają, że obszar niskiego stężenia ozonu rozwijał się w sposób bardziej typowy i zaczął zamykać się już na początku grudnia. Tym samym przerwana została trwająca kilka lat seria, kiedy dziura ozonowa utrzymywała się do ostatnich dni tego miesiąca.

Dziura ozonowa zaczęła się zamykać

Dziura ozonowa zaczęła się zamykać

Źródło:
Copernicus

10 osób cierpiących od października na tajemniczą chorobę w Demokratycznej Republice Konga uzyskało pozytywny wynik testu na malarię - poinformowała Światowa Organizacja Zdrowia. Jak zaznaczono, objawy, na które skarżą się pacjenci, głównie dzieci, mogą świadczyć o tym, że cierpią na więcej niż jedną chorobę.

Zmarło ponad sto osób. "Możliwe, że w grę wchodzi więcej niż jedna choroba"

Zmarło ponad sto osób. "Możliwe, że w grę wchodzi więcej niż jedna choroba"

Źródło:
The Guardian, Reuters, tvnmeteo.pl

Zwykle przepełnione pomarańczowo-czarnymi motylami siedliska w kalifornijskim mieście Goleta w tym roku świecą pustkami. Każdego roku na okres zimowy migrowały tam tysiące danaidów wędrownych, zwanych również monarchami. W grudniu pracownicy liczący populację owadów naliczyli zaledwie cztery okazy.

Spodziewano się tysięcy motyli monarchów, przyleciały cztery okazy

Spodziewano się tysięcy motyli monarchów, przyleciały cztery okazy

Źródło:
CNN, NPR, City of Goleta

W niektórych regionach Chorwacji śnieg sypał od niedzieli. Miejscami spadło go już ponad 30 centymetrów. Przez nagromadzenie dużej ilości opadów niektórzy mieszkańcy zmagają się z brakiem prądu.

"Nie ma prądu, nie działa telefon". Atak zimy w części Chorwacji

"Nie ma prądu, nie działa telefon". Atak zimy w części Chorwacji

Źródło:
Jutarnjij, HRT, tvnmeteo.pl

Prawie 44 500 hektarów pochłonęły pożary lasów w tym roku w Grecji, a nawet jedna trzecia wybuchła poza sezonem - poinformowały we wtorek władze. Tegoroczne lato było najgorętsze w historii prowadzenia pomiarów.

"To coś, z czym będziemy musieli mierzyć się w nadchodzących latach"

"To coś, z czym będziemy musieli mierzyć się w nadchodzących latach"

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

To, że nadmierne spożycie cukru niekorzystnie wpływa na zdrowie, nie jest tajemnicą. Jak jednak wykazali właśnie szwedzcy naukowcy, całkowite odstawienie słodyczy również może nie być dobre. Ich badanie sugeruje, że najlepsze dla zdrowia może być, gdy od czasu do czasu nie odmawiamy sobie słodkości.

Sporadyczne jedzenie słodyczy może służyć zdrowiu. Nowe badania

Sporadyczne jedzenie słodyczy może służyć zdrowiu. Nowe badania

Źródło:
PAP

W Australii wymierają w zastraszającym tempie bezkręgowce - wynika z najnowszego badania naukowców. Od końca XVIII wieku liczba gatunków tych zwierząt zmniejszyła się o ponad dziewięć tysięcy. Specjaliści zwracają uwagę na to, że konieczne jest podjęcie działań, które mogłyby zastopować ten niebezpieczny dla ludzkości proces.

Ubywa ich z każdym tygodniem. "W ten sposób kończy się świat"

Ubywa ich z każdym tygodniem. "W ten sposób kończy się świat"

Źródło:
Uniwersytet Karola Darwina, ABC.net.au, tvnmeteo.pl

Pogoda na Boże Narodzenie. Święta coraz bliżej, a wraz z nimi nadzieje na to, że w tym roku okażą się białe. O to, jak obecnie wygląda końcówka grudnia w modelach meteorologicznych, zapytaliśmy synoptyk tvnmeteo.pl Arletę Unton-Pyziołek.

Najnowsza prognoza na Boże Narodzenie. Czy święta będą białe?

Najnowsza prognoza na Boże Narodzenie. Czy święta będą białe?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed nami początek astronomicznej zimy, a wraz z nim najkrótszy dzień w roku. Słońce nad Warszawą wzejdzie wtedy na niespełna osiem godzin. Kiedy przypada ten dzień?

Na kiedy przypadnie najkrótszy dzień w roku

Na kiedy przypadnie najkrótszy dzień w roku

Źródło:
tvnmeteo.pl, timeanddate.com

Czy tej zimy na Pacyfiku pojawi się La Nina? Jak wynika z badań Japońskiej Agencji Meteorologicznej, na oceanie występują w tym momencie zjawiska towarzyszące anomalii. Eksperci zastanawiają się jednak, czy La Nina ma szansę się utrzymać i jak długo potrwa.

Czy na oceanie pojawi się La Nina? Najnowsze prognozy

Czy na oceanie pojawi się La Nina? Najnowsze prognozy

Źródło:
JMA, Reuters, tvnmeteo.pl

Kleszcze wykorzystują bioklej, by stabilniej przyczepiać się do skóry. Badania holenderskich naukowców pokazały, że ślina pajęczaków zawiera białka, które zastygając tworzą silne, trudne do rozpuszczenia spoiwo. Poznanie dokładnego mechanizmu krzepnięcia może w przyszłości posłużyć do opracowania nowego sposobu pozbywania się kleszczy - i nie tylko.

Kleszcze produkują supermocny klej. Jedyny w swoim rodzaju

Kleszcze produkują supermocny klej. Jedyny w swoim rodzaju

Źródło:
The Scientist, Science X Network

Chociaż w niektórych częściach świata nasiliły się burze i powodzie, ponad trzy czwarte lądów na Ziemi osuszyło się w ostatnich dekadach - ostrzegają naukowcy w raporcie Konwencji ONZ w sprawie Zwalczania Pustynnienia (UNCCD). Najgorszy scenariusz zakłada, że do 2100 roku nawet pięć miliardów ludzi może żyć na terenach suchych. Skutki to między innymi niedobory wody, degradacja gleby i częstsze pożary.

Ziemia wysycha. ONZ alarmuje

Ziemia wysycha. ONZ alarmuje

Źródło:
PAP

Rok 2024 najprawdopodobniej będzie najcieplejszy w historii pomiarów. Potwierdzają to dane z pierwszych 11 miesięcy opublikowane przez europejskie centrum Copernicus. Eksperci ostrzegają, że może być to pierwszy rok, w którym globalna temperatura przekroczy granicę 1,5 stopnia Celsjusza powyżej wartości sprzed epoki przemysłowej.

Może paść rekord, którego nikt nie chce

Może paść rekord, którego nikt nie chce

Źródło:
Reuters, Copernicus

Naukowcy odkryli dowody na to, że prehistoryczni mieszkańcy Ameryki Północnej z ludu Clovis żywili się mięsem ogromnych ssaków, zwłaszcza mamutów, i było to główny składnik ich diety. Prawdopodobnie przyczyniło się to do szybszego wyginięcia tych zwierząt.

Prehistoryczni Amerykanie zajadali się mięsem mamutów

Prehistoryczni Amerykanie zajadali się mięsem mamutów

Źródło:
CNN, Reuters

W Etiopii doszło do erupcji wulkanu Erta Ale. Ten stożek położony jest w jednym z najmniej przyjaznych miejsc na Ziemi, a na jego szczycie znajduje się niezwykle rzadkie jezioro. Zdjęcia otrzymaliśmy na Kontakt24.

Erupcja w "bramie do piekieł"

Erupcja w "bramie do piekieł"

Źródło:
Kontakt24, Smithsonian Institute

Ściśle chroniony gatunek czarnej pszczoły zaobserwowano na kampusie Uniwersytetu Wrocławskiego. Zadrzechnia czarnoroga jest owadem ciepłolubnym, a w Polsce należy do rzadkości.

Czarne pszczoły pojawiły się we Wrocławiu

Czarne pszczoły pojawiły się we Wrocławiu

Źródło:
PAP, uwr.edu.pl