Afrykańskie jezioro Czad w ciągu ostatniego półwiecza straciło większość wody. Na zdjęciach satelitarnych widać ogromną zmianę, jaka zaszła w środowisku.
Zagłębie Czad położone jest na obszarze Sahelu, czyli w półsuchym środowisku oddzielającym Saharę od wilgotnych sawann równikowej Afryki. Zbiornik ten graniczy z pasmami górskimi i zajmuje obszar 1350 kilometrów kwadratowych.
Woda znika za szybko
W latach sześćdziesiątych było to ogromne jezioro, obecnie zajmuje mniej niż jedną dziesiątą pierwotnej powierzchni.
Naukowcy są zmartwieni tym stanem rzeczy, bo znikająca w dramatycznie szybkim tempie woda z jeziora jest źródłem życia dla ponad 30 milionów ludzi. Zbiornik jest też istotny pod względem gospodarczym. Okoliczna ludność nawadnia dzięki niemu swoje pola, jest rezerwuarem ryb. Z wody korzystają też migrujące zwierzęta.
Rzeki sprawują władzę
Poziom wody w jeziorze w dużej mierze jest kontrolowany przez dopływy rzek, w szczególności Chari - która wpływa do niego z południa. Istotna jest również rzeka sezonowa Komodugu-Yobe zlokalizowana na północnym zachodzie. Woda dociera do zbiornika poprzez mniejsze dopływy, które transportują okresowe opady deszczu.
Innym źródłem jest drenaż poprzez wody podziemne. Ilość wody w jeziorze jest ściśle związana z monsunem zachodnioafrykańskim, przez co system ten jest bardzo wrażliwy na skutki związane z suszą.
Większość opadów na obszarze Sahelu pojawia się w bardzo krótkim okresie - w porze deszczowej, która trwa od lipca do września. Natomiast sezon suchy trwa maksymalnie od listopada do marca. Lata, w których pojawiają się małe opady mogą zachwiać gospodarką wodną na tym obszarze.
Ekstremalne wahania poziomu wody w jeziorze Czad nie są niczym nowym. Jak wynika z badań paleoklimatycznych, od tysięcy lat jezioro przeżywało swoje okresy suszy, po czym odradzało się na nowo. Dużą zmianę głębokości jeziora, dostrzegł francuski odkrywca Jean Tilho, który w 1910 r. stwierdził, że część jeziora wyschła. Jednak to, co się diametralnie zmieniło od tamtego czasu to sposób, w jaki naukowcy badają zmiany zachodzące w jeziorze.
Co widzimy na zdjęciach?
Zdjęcia te pokazują rozrost oraz kurczenie się jeziora Czad na przestrzeni 52 lat. Zostały przechwycone przez satelitę Landsat 1 w 1973 r. W 2017 r. kolejne zobrazowania wykonał satelita nowszej generacji - Landsat 8. Do wykonywania zdjęć zostało wykorzystane promieniowanie w zakresie widzialnym i podczerwonym.
Właśnie ten drugi zakres pozwala lepiej odróżnić roślinność (która jest czerwona) od wody (odcień niebieskiego i szarego). Pozostałe fotografie zostały zrobione przez satelitę rozpoznawczego Corona w 1963 roku oraz przez astronautę na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej w 2015 roku.
W 1973 roku jezioro znajdowało się w tak zwanej fazie neutralnej. W tym czasie kolor jeziora był dość jednolity po północnej stronie basenu południowego. Trzeba zwrócić uwagę na to, jak niewiele roślinności znajdowało się w tym czasie wokół jeziora. W latach siedemdziesiątych ciężkie susze nękały obszar afrykańskiego Sahelu, a poziom wody szybko obniżał się w północnej części basenu. Od tamtej pory woda wypływała z północnej części w zależności od okresu i pory roku. Jak poinformowali naukowcy, te dwie części nigdy nie połączyły się ponownie w jedno jezioro.
Skąd ta czerwień?
Zdjęcia zostały wykonane w kombinacji kolorów fałszywych, dlatego też roślinność zabarwiona jest na nietypowy czerwony kolor, a woda przyjmuje kolor błękitny, granatowy, miejscami nawet nawet turkusowy.
Na pierwszym zdjęciu jest niewiele czerwonego koloru, ponieważ został uchwycony okres suszy. Poniżej w tej roślinności jest o wiele więcej, co świadczy o tym, że zdjęcie zrobiono w przez deszczowej.
Zobacz hipnotyzującą wizualizację opracowaną przez naukowców NASA:
Autor: wd/aw / Źródło: NASA, źródło głównego zdjęcia: NASA JSC
Źródło zdjęcia głównego: NASA JSC