Lato astronomiczne nie idzie w parze z termicznym. Wyjaśniamy jak to się dzieje


Szwedzi mają ciekawe powiedzenie o lecie "Lato było w tym roku dość długie, trwało całe trzy dni". Polacy to mają szczęście! Już od początku czerwca mogliśmy naliczyć więcej letnich dni, niż bywa "za morzem" u Skandynawów.

Pierwszego czerwca rozpoczęło się lato meteorologiczne. W początkach miesiąca rozpoczęło się również lato termiczne, wraz z pierwszą falą upału w czasie długiego weekendu. 6 czerwca temperatura maksymalna przekroczyła na zachodzie 30 st. C, w Słubicach wzrosła do 34 st. C. Druga fala zwrotnikowego powietrza znad Afryki około 13 czerwca podniosła w Polsce temperaturę do 34 st. C w Tarnowie. Jednak po 15-tym gorąco odeszło na południe Europy. Pomimo tego lato termiczne trwa, czyli okres, gdy temperatura średnia dobowa przekracza 15 st. C.

Pomorzanie na lato czekają najdłużej

Z analiz statystycznych wynika, że termiczne lato najwcześniej pojawia się na terenie Polski 1 czerwca w okolicach Tarnowa, Sandomierza, Opola i Warszawy. Dzień później jest w okolicach Poznania, Koła, Wrocławia. Najpóźniej lato pojawia się nad Bałtykiem w rejonie Ustki, bo dopiero około 27 czerwca. Ale tyle statystyki, bo pamiętamy, że w tym roku już 6 czerwca temperatura nad morzem osiągnęła 30 st.

Natura kwitnie do życia

Wraz z początkiem miesiąca rozpoczęło się również lato fenologiczne, gdyż w wielu regionach kraju zaczęły kwitnąć i upojnie pachnieć lipy drobnolistne. Wskaźnikiem początku najcieplejszej pory roku w przyrodzie są również skaczące po łąkach wielkie, zielone koniki polne i grające wieczorami świerszcze. Przyroda czuje, że w czerwcu dni są najdłuższe, a dopływ promieniowania słonecznego najsilniejszy i trzeba to wykorzystać, bo szczęście nie trwa długo. W tym okresie Matka Ziemia wystawia północną półkulę do Słońca, niczym plażowicz swe ciała do opalania.

Ekspozycja Ziemi do Słońca w dniu przesilenia letniegoNASA

Między 21 a 22 czerwca wypada moment przesilenia letniego i początek astronomicznego lata. Promienie słoneczne padają prostopadle na zwrotnik Raka, przebiegający m.in. nad Saharą, w odległości około 3500 km od centrum Polski. Tym samym 21 czerwca tego roku jest najdłuższym dniem, bo właśnie o godz. 18:38 naszego czasu rozpoczyna się lato astronomiczne "wejściem Słońca w znak Raka", jak mawiają astronomowie.

Najdłuższy dzień

Dzień jest wyjątkowo długi, bo trwa ponad 17 godzin na Wybrzeżu i Mazurach, do 17 godzin w centrum kraju oraz około 16,5 godziny na Śląsku, w Małopolsce i na Podkarpaciu. Noc, czyli czas gdy słońce znajduje się poniżej linii horyzontu, jest najkrótsza w roku, trwa poniżej 7 godzin na północy i do 7,5 godziny na południu Polski.

W roku 2015 Noc Świętojańska, Noc Kupały, gorąca i duszna nie będzie, bo na Pomorzu, Kujawach oraz Śląsku temperatura spadnie do około 6 st. C. Na pozostałym obszarze kraju nad ranem około 8-11 st.

Dni coraz krótsze, ale lato dopiero przed nami

W poniedziałek 22 czerwca 2015 rozpoczyna się lato kalendarzowe, i tu ma miejsce paradoks, bo każdy kolejny dzień będzie już krótszy, a kolejne noce dłuższe. Jak to możliwe, że dnia ubywa, a rekordy temperatury padają w czasie lipcowych skracających się dni? Za rekord temperatury dla Polski przyjmuje się 40,2 st. C odnotowane 29 lipca 1921 roku w Prószkowie na Opolszczyźnie. W ciągu ostatniego półwiecza najcieplej było również pod koniec lipca, dokładnie 30-tego lipca w 1994 roku, kiedy w Słubicach na Ziemi Lubuskiej zmierzono 39,5 st. C.

Atmosfera Ziemi cechuje się pewną bezwładnością i potrzebuje czasu do "ogrzania się". A nagrzewa się nie bezpośrednio od promieni słonecznych, ale od gruntu. I tak jak w letni dzień, gdy maksimum temperatury powietrza przypada na późne popołudnie, gdy Słońce grzeje już słabiej, tak najgoręcej bywa na ogół w lipcu, gdy ziemia oddaje atmosferze ciepło gromadzone już od jakiegoś czasu.

Chłodny początek lata

I chociaż w nadchodzących dniach Słońce ze swymi wybuchami gorącej plazmy będzie mocno grzać naszą półkulę północną, to efekty tego odczujemy za jakiś czas. Dziś w prognozach na najbliższy tydzień temperatura dochodzi maksymalnie do 24-25 st. C. i to tylko na południu kraju, poza tym chłodniej. Jest jednak duża szansa, że końcówka czerwca będzie bardzo ciepła, a początek lipca upalny z temperaturą do 35 st. C

Najpełniej, najsilniej przez nas odczuwane lato termiczne w Polsce trwa średnio do końca sierpnia, tylko na Nizinie Śląskiej, w okolicach ciepłego Opola, Wrocławia i Legnicy do początków września.

Obrzędy przesilenia letniego

Poniższy archiwalny materiał filmowy z 2011 roku przedstawia odcinek Meteo Maniaka. Można z niego dowiedzieć się co się dzieje z naszą planetą podczas pierwszego dnia lata, a także jakie odbywa się tego dnia obrzędy.

Meteo Maniak. Początek lata (24)
Meteo Maniak. Początek lata (24)

Autor: Areta Unton-Pyziołek / Źródło: TVN Meteo

Pozostałe wiadomości

Pogoda na dziś. Niedziela 13.07 będzie cieplejsza niż poprzednie dni, ale nie mamy co liczyć na pogodne niebo. W większości regionów spodziewane są opady deszczu, w drugiej części dnia także burze. Warunki biometeorologiczne okażą się niekorzystne.

Pogoda na dziś - niedziela 13.07. Nadciągną burze z obfitymi opadami

Pogoda na dziś - niedziela 13.07. Nadciągną burze z obfitymi opadami

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed burzami w niedzielę. Może zagrzmieć w całym kraju, a w niektórych miejscach obowiązują ostrzeżenia drugiego stopnia. Uwaga: niewykluczone są trąby powietrzne.

Alarmy IMGW przed burzami w całym kraju. Miejscami aż drugi stopień

Alarmy IMGW przed burzami w całym kraju. Miejscami aż drugi stopień

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało alerty w związku z prognozowanymi burzami z bardzo silnym wiatrem. Eksperci proszą, by przygotować się na możliwe przerwy w dostawie prądu i zalecają śledzenie komunikatów pogodowych.

Alert RCB dla pięciu województw. "Śledź komunikaty"

Alert RCB dla pięciu województw. "Śledź komunikaty"

Źródło:
tvnmeteo.pl, RCB

Jest już 129 ofiar śmiertelnych powodzi w Teksasie. Zwiększył się także bilans osób zaginionych - poinformowały w sobotę amerykańskie media, powołując się na władze.

Więcej zabitych. Nadciągają kolejne ulewy

Więcej zabitych. Nadciągają kolejne ulewy

Źródło:
USA Today

Hiszpania mierzy się ze skutkami ulew związanych ze zjawiskiem DANA, które nawiedziły kraj w piątek i sobotę. W Katalonii trwają poszukiwania dwóch osób, które mogły zostać porwane przez rzekę.

Rzeka mogła porwać dwie osoby. DANA namieszała

Rzeka mogła porwać dwie osoby. DANA namieszała

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

W kolejnych dniach Polska pozostanie pod wpływem układów niżowych i towarzyszących im frontów atmosferycznych. Nad nasz kraj zaczną napływać masy cieplejszego powietrza, ale niestety nie oznacza to przerwy od pochmurnego nieba i opadów deszczu.

Pogoda na 5 dni. Na pogodne niebo jeszcze trochę poczekamy

Pogoda na 5 dni. Na pogodne niebo jeszcze trochę poczekamy

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wraz z wielkim deszczem przyszedł wielki chłód. Choć lato termiczne w Polsce się trzyma, bo średnia dobowa temperatura nie spada na nizinach poniżej 15 stopni, to w najwyższe partie Tatr wkroczyła na chwilę zima. Wierzchołki Karpat przyprószył niedawno śnieg i w weekend również zrobi się tam biało. Kropla chłodu, w której znalazła się Europa Środkowa, zostanie wkrótce wyparta przez napierające od południa masy ciepłego powietrza.

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Jak może wyglądać reszta wakacji. Prognoza

Źródło:
TVN24+

17-letni chłopak zginął na plaży we włoskim Montalto di Castro. Został zasypany przez piasek po tym, jak położył się w wykopanym przez siebie tunelu.

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Tragedia na włoskiej plaży. 17-latek zginął pod piaskiem

Źródło:
PAP

Alert przed tornadem zakłócił w piątek wyścigi samochodowe w stanie Iowa. Na nagraniach z miejsca zdarzenia widać ciemne chmury i słychać syreny alarmowe. Wszystkie wydarzenia sportowe zaplanowane tego dnia na torze zostały odwołane.

Tornado przerwało wyścigi. "Natychmiast znajdź schronienie"

Tornado przerwało wyścigi. "Natychmiast znajdź schronienie"

Źródło:
Reuters, NWS, Des Moines Register

Trudno uwierzyć w te zniszczenia - powiedział Donald Trump po wizycie w Teksasie, gdzie doszło do ogromnej powodzi, która zabiła co najmniej 121 osób. Prezydent USA odwiedził miejsca, w których odnotowano największe zniszczenia, i spotkał się z rodzinami ofiar.

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Donald Trump: nigdy nie widziałem czegoś takiego, a widziałem wiele złego

Źródło:
PAP

W Kolorado i Arizonie wybuchły duże pożary, które zmusiły władze do ewakuacji turystów i pracowników z dwóch parków narodowych: Black Canyon of the Gunnison oraz Wielkiego Kanionu.

Ewakuacje w parkach narodowych, w tym w Wielkim Kanionie

Ewakuacje w parkach narodowych, w tym w Wielkim Kanionie

Źródło:
CNN, AP News

Niecodzienny widok zaskoczył mieszkańców jednego z osiedli w Great Falls w stanie Wirginia: ulicami dumnie przechadzał się paw. Jak się okazało, kolorowy ptak nie był uciekinierem z ogrodu zoologicznego, lecz ich sąsiadem.

Zniknął bez śladu, potem pojawił się w wieczornych wiadomościach

Zniknął bez śladu, potem pojawił się w wieczornych wiadomościach

Źródło:
CNN

Meksykańskie władze tresują psy do wykrywania groźnych pasożytów zwierząt i ludzi. Muchy śrubowe pojawiają się coraz bliżej granicy ze Stanami Zjednoczonymi, negatywnie wpływając na gospodarkę południowego sąsiada USA.

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

"Zadziorne szczeniaki" powalczą z pasożytem bydła i ludzi

Źródło:
PAP

Polska Agencja Kosmiczna podała oficjalny harmonogram powrotu misji Axiom-4 na Ziemię. Załoga, w której skład wchodzi polski astronauta doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski, ma opuścić Międzynarodową Stację Kosmiczną w poniedziałek. Jak jednak zaznaczyli przedstawiciele agencji, w harmonogramie mogą nastąpić przesunięcia.

Kiedy polski astronauta wróci na Ziemię? Znamy harmonogram

Kiedy polski astronauta wróci na Ziemię? Znamy harmonogram

Źródło:
PAP, POLSA

Tokio i okolice zmagały się w czwartek wieczorem z gwałtownymi ulewami, które spowodowały powodzie. Japońska Agencja Meteorologiczna wydała ostrzeżenia, prognozując kolejne intensywne opady i apelując do mieszkańców o zachowanie ostrożności. Do niebezpiecznej sytuacji doszło w Jokohamie.

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Zalane drogi, wyrwana studzienka. Chaos po ulewach

Źródło:
ENEX, NHK

Zbliża się coroczny maraton na biegunie północnym, podczas którego biegacze mogą zobaczyć niedźwiedzia polarnego. Uczestnicy przygotowują się do wysiłku, trenując na pokładzie lodołamacza. Dostarczenie zawodników na biegun nie jest jednak jedynym celem statku.

Walczą z zimnem, zobaczą niedźwiedzie polarne. Wyjątkowy maraton coraz bliżej

Walczą z zimnem, zobaczą niedźwiedzie polarne. Wyjątkowy maraton coraz bliżej

Źródło:
Reuters

W Korei Północnej panują upały. Tamtejsze media przekazały, że wiele regionów kraju zmaga się z wysokimi temperaturami i wilgotnością. W związku z przerwami w dostawie prądu niektórzy obywatele szukają alternatywnych źródeł energii do zasilania wentylatorów i klimatyzatorów.

Sprowadzają panele słoneczne z zagranicy, by się schłodzić

Sprowadzają panele słoneczne z zagranicy, by się schłodzić

Źródło:
Reuters, koreantimes.co.kr

Zjechali z autostrady, by zobaczyć piękne górskie widoki. Nie spodziewali się jednak, że w ciągu kilku minut spotkają aż pięć niedźwiedzi. Pan Przemysław i jego syn uwiecznili niezwykłe spotkanie z dziką naturą w Tatrach Słowackich, a nagranie wysłali na Kontakt24.

Spotkali pięć niedźwiedzi w 10 minut. "Dla takich chwil warto żyć"

Spotkali pięć niedźwiedzi w 10 minut. "Dla takich chwil warto żyć"

Źródło:
Kontakt24

Nadleśnictwo Baligród podzieliło się w mediach społecznościowych zdjęciem znalezionego w strumieniu realgaru - rzadkiego minerału, który w Polsce można znaleźć w Bieszczadach. Choć piękny, realgar jest jednak niebezpieczny i nie powinno się go dotykać.

Niezwykły kamień znaleziony w Bieszczadach. Jest niebezpieczny

Niezwykły kamień znaleziony w Bieszczadach. Jest niebezpieczny

Źródło:
tvn24.pl, South Australian Museum, Encyklopedia PWN

Gwałtowne ulewy w czwartkowy poranek sparaliżowały rejon Bostonu w amerykańskim stanie Massachusetts, zamieniając drogi w rwące potoki. Kierowcy utykali w wodzie, a ich samochody dosłownie unosiły się na falach.

Fale podnosiły samochody. "To było szalone"

Fale podnosiły samochody. "To było szalone"

Źródło:
ENEX

W Macedonii Północnej szaleją pożary lasów. W ostatnich dniach zarejestrowano ich kilkadziesiąt, części z nich nadal nie udało się opanować. Ogień pochłonął życie co najmniej dwóch osób.

Kilka dni, kilkadziesiąt pożarów. Są ofiary śmiertelne

Kilka dni, kilkadziesiąt pożarów. Są ofiary śmiertelne

Źródło:
ENEX, plusinfo.mk

W TVN24+ ruszył "Podcast o końcu świata" Magdy Łucyan. W programie reporterka "Faktów" TVN, wraz z gośćmi, będzie szeroko omawiała kwestie zmian klimatu, wokół których narasta niebezpieczna dezinformacja.

Ruszył "Podcast o końcu świata"

Ruszył "Podcast o końcu świata"

Źródło:
TVN24

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej przygotował eksperymentalną prognozę pogody na drugą część wakacji i jesień. Jakiej pogody możemy się spodziewać w poszczególnych regionach? Sprawdź najnowsze prognozy na sierpień, wrzesień, październik i listopad 2025.

Co w pogodzie czeka nas jesienią? Prognoza długoterminowa IMGW

Co w pogodzie czeka nas jesienią? Prognoza długoterminowa IMGW

Źródło:
IMGW

Misja Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej powoli dobiega końca, ale polski astronauta nie przestaje dzielić się z nami materiałami ze swojego życia na ISS. Tym razem Polak wrzucił do sieci materiał wideo, na którym ćwiczy.

Tak wygląda pozaziemski trening. "Wyzwanie dla ludzkiego ciała"

Tak wygląda pozaziemski trening. "Wyzwanie dla ludzkiego ciała"

Źródło:
POLSA, x.com

Władze Stanów Zjednoczonych przygotowują się na walkę z muchą śrubową, groźnym pasożytem zwierząt i ludzi, który pojawił się w Meksyku. Departament Rolnictwa USA planuje wyhodować miliony wysterylizowanych samców tego gatunku i wypuścić je z samolotów.

Wyhodują miliony much i zrzucą je z samolotów

Wyhodują miliony much i zrzucą je z samolotów

Źródło:
CNN

Mieszkańcy Gwatemali walczą ze skutkami serii trzęsień ziemi. Od wtorkowego popołudnia kraj położony w Ameryce Środkowej nawiedziło łącznie ponad 150 wstrząsów, z czego najsilniejszy miał magnitudę 5,7. Władze poinformowały o pięciu ofiarach śmiertelnych.

Budynki pęknięte na pół, ciała pod gruzami

Budynki pęknięte na pół, ciała pod gruzami

Źródło:
PAP, AFP, Reuters

W Stanach Zjednoczonych doszło do dwóch nietypowych zdarzeń z udziałem jeleni. W poniedziałek w stanie New Jersey dorosłe zwierzę wskoczyło przez okno do domu. Na Florydzie inny osobnik zdecydował się na morską wyprawę.

Jeleń wskoczył do domu. Wyciągnięto go za poroże

Jeleń wskoczył do domu. Wyciągnięto go za poroże

Źródło:
CNN, 6abc Action News, KGNS NEWS+

W środkowym Teksasie wciąż trwają poszukiwania osób zaginionych w powodzi błyskawicznej. - To ogromna tragedia, ale mogło być o wiele gorzej - powiedział policjant z miasta Kerrville.

"Słyszę krzyki ludzi. Prześladują mnie"

"Słyszę krzyki ludzi. Prześladują mnie"

Źródło:
CNN, Reuters

Niż genueński Gabriel przyniósł części kraju obfite opady deszczu. Padało tak mocno, że na jedenastu stacjach hydrologicznych padł rekord dobowego opadu deszczu.

Na tych stacjach padł rekord dobowego opadu deszczu

Na tych stacjach padł rekord dobowego opadu deszczu

Źródło:
IMGW, PAP

Co najmniej dziesięć osób zginęło, a kilka samochodów runęło do rzeki po zawaleniu się mostu w zachodnim stanie Gudźarat w Indiach. Do tragedii doszło w czasie intensywnych opadów deszczu w dystrykcie Vadodara.

Auta runęły do rzeki. Nie żyje co najmniej 10 osób

Auta runęły do rzeki. Nie żyje co najmniej 10 osób

Źródło:
PAP