Jesień wśród tysiącletnich olbrzymów

Zieleń pod śniegiem, Chile, jesień 2011

Jesienią miło jest wybrać się na spacer po lesie. A co powiecie na przechadzkę po lasach deszczowych Ameryki Południowej, które pamiętają jeszcze czasy dinozaurów? Na wspólną wędrówkę wśród prastarych drzew pachnących cynamonem, zaprasza Wojciech Doroszewicz, który w Chile realizował swój projekt badawczy, oraz portal TVN Meteo.

Przyzwyczajeni jesteśmy do tego, że lasy deszczowe to te rosnące w ciepłych krajach, w okolicach równika, potocznie nazywane dżunglą. Tymczasem świat deszczu i nieprzebranej zieleni pojawia się również w o wiele chłodniejszych miejscach naszej planety. Jednym z nich jest maleńki skrawek Ameryki Południowej, jej zachodnie wybrzeża w południowym Chile.

- Zieleń jest tu wieczna, nawet jesienią i zimą, ale w wielu miejscach pojawiają się kolorowe akcenty, dodające jeszcze większego uroku i sprawiające, że to jeszcze bardziej wyjątkowe miejsce - zachęca do wędrówki Wojciech Doroszewicz, doktorant UW.

Drzewa pamiętające dinozaury

Milion lat z widokiem/Wojciech Doroszewicz

Ogromne araukarie chilijskie porastają zbocza i szczyty Andów. Mogą dorastać do 50 m wysokości i żyć ponad 2,5 tysiąca lat. Te drzewa, przypominające pokrojem wielkie kolczaste parasole, są wyjątkowe z wielu względów.

- Uznawane są za jedne z najstarszych organizmów żyjących na naszej planecie. Praktycznie nie zmieniły się od ery dinozaurów, które żywiły się ich dziwacznie wyglądającymi gałęziami. Zresztą od nich wzięła się angielska nazwa: Monkey-puzzle tree, ponieważ dla małp nielada wyczynem byłoby się wspiąć na takie drzewo - tłumaczy przyrodnik.

Problem jest czysto hipotetyczny, ponieważ w Chile małpy nie występują. Natomiast araukariowe szyszki wielkości ludzkiej głowy upodobały sobie tutejsze papugi.

Pnie jak skorupa żółwia

Pień jak skorupa żółwia/Wojciech Doroszewicz

- Bliskie spotkania z dinozaurami może przypominać również pień araukarii, ponieważ gruba kora tworzy spękania przypominające płytki skorupy żółwia. Co więcej każde drzewo można by na tej podstawie zidentyfikować, niczym za pomocą linii papilarnych - opowiada Doroszewicz.

70-metrowy gigant sprzed 4 tys. lat

Bliźniace giganty/Wojciech Doroszewicz

Majestatycznym drzewem, rosnącym w tych lasach, jest ficroja, nazywana czasem południowoamerykańską sekwoją. Co prawda nie osiąga tak niebotycznych rozmiarów, jak jej daleka kalifornijska kuzynka, jednak las tworzony przez te drzewa robi niesamowite wrażenie.

- Te 70-metrowe giganty należą do najdłużej żyjących organizmów na Ziemi, ponieważ dożywają 4 tysięcy lat w dobrym zdrowiu. Człowiek przy nich jest tylko pyłkiem, a jego życie mgnieniem. W lesie pamiętającym ponad kilka tysięcy lat historii zaczyna się myśleć zupełnie inaczej i o wiele rzeczy chciałoby się zapytać. Ficroje są cesarzowymi tego lasu, lasu nazywanego katedrą - tłumaczy przyrodnik, stojący na zdjęciu między gigantami.

W pluszowym, prastarym lesie

Pluszowy las/Wojciech Doroszewicz

W wielu, szczególnie wyżej położonych miejscach w Andach, gdzie się nie obejrzeć jest biało, a nie zielono. Dzieje się tak za sprawą pokrywających wszystko zwieszających się porostów, które łagodzą co bardziej ostre kształty, nadając lasom pluszowy wygląd. - Człowiek ma ochotę przytulić się do każdego pnia i każdego kamienia, i posłuchać o czym szumią araukarie - opowiada przyrodnik.

Drzewa pachnące cynamonem

Drzewa pachnące cynamonem/Wojciech Doroszewicz

Wielkie drzewa canelo (po polsku - zacier pieprzowy) o ogromnych liściach spokrewnione są z magnoliami. - W lesie roznoszą silną woń, przypominającą zapach cynamonu - relacjonuje Doroszewicz.

- Ich wykorzystanie jest bardzo szerokie, od leku na szkorbut, przez przyprawę, po roślinę ozdobną. Między innymi z tych powodów stały się dla miejscowego plemienia Mapuche świętymi drzewami, podobnie jak araukarie, których nasiona stanowiły dla nich główne pożywienie - dodaje.

Pompony nad głowami

Pompony z mchu/Wojciech Doroszewicz

Pnie i konary drzew uginają się pod ich ciężarem. Mech zwisaja nawet z najcieńszych gałązek, tworząc często zadziwiające struktury, przypominające wielkie, mokre i zielone pompony.

Tajemnicze drzewa z wydm

Las na wydmie/Wojciech Doroszewicz

Nad samym morzem las wygląda nieco inaczej. Chilijski las deszczowy rośnie bowiem nawet na wydmach, smaganych silnym wiatrem znad otwartego Oceanu Spokojnego. Z daleka wygląda niczym dobrze wymodelowana fryzura.

- Tworzy je jedno z najbardziej tajemniczych drzew, olivillo (tique), stanowi ono zagadkę dla pokoleń botaników, ponieważ trudno określić pokrewieństwo tego gatunku z innymi roślinami - mówi badacz.

Kaszalot

Martwy kaszalot/Wojciech Doroszewicz

- Spacerując coraz bliżej brzegu na plaży można natrafić na prawdziwe skarby wyrzucone przez jesienny ocean. Oko cieszą niezliczone muszle, skorupy krabów, gdzieniegdzie fale wyrzucają coś znacznie większego, jak ciało młodego kaszalota - opisuje swoje znalezisko Doroszewicz.

Wody opływające chilijskie wybrzeże należą do najbogatszych łowisk na świecie, a morskie życie nie ustępuje bujnością temu na lądzie. Ogromne glony tworzą odpowiednik deszczowych lasów u wybrzeży, a ich fragmenty wyrzucane są na plażę, gdzie stają się przysmakiem dla krów. To chyba jeden z najbardziej zdumiewających widoków - krowy pasące się na szerokiej plaży. Glony te wykorzystuje się chętnie w chilijskiej kuchni.

Jeleń wielkości jamnika

Pudu/Wojciech Doroszewicz

Pośród zielonych olbrzymów mieszkają niejednokrotnie najmniejsi przedstawiciele fauny naszej planety. Wśród krzewów przemyka pudu, najmniejszy jeleń świata, wielkości jamnika na dłuższych nogach, a w leśnych zakamarkach kryje się najmniejszy lis - lis Darwina.

- Ten drugi jest jednocześnie najrzadszym i najbardziej zagrożonym wyginięciem przedstawicielem tej grupy zwierząt. Srebrno-rudy malec niewiele większy od Yorkshire teriera nie zawsze obawia się ludzi, ten był wyraźnie zdziwiony naszym widokiem - relacjonuje badacz.

Wszystkie pory roku na raz

Zieleń pod śniegiem/Wojciech Doroszewicz

Późną jesienią w górach często pada śnieg i w lasach waldiwijskich spotykają się wszystkie pory roku na raz. Las pozostaje zielony, niektóre rośliny kwitną, papugi pokrzykują, buki południowe ubierają się w żółcie i czerwienie, a wszystko przykrywa śnieżna pierzyna.

Błękit w szmaragdzie

Laguna Tinquilco/Wojciech Doroszewicz

Na zdjęciu widać Lagunę Tinquilco. Pomiędzy górami licznie mrugają czystym błękitem polodowcowe jeziora, zatopione w szmaragdowej zieleni prastarej puszczy. W chilijskich Andach pozostało wiele miejsc porośniętych dziewiczym deszczowym lasem waldiwijskim. Nazwa pochodzi od miejscowości Valdivia na południowym wybrzeżu Chile, w regionie Los Rios.

Fotograficzną relację z wyprawy badawczej Wojciecha Doroszewicza można znaleźć także tu.

Wojciech Doroszewicz jest doktorantem Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2005 r. pracuje w CESLA na stanowisku asystenta, a od 2008r. jest sekretarzem projektu naukowego "Ameryka Łacińska XXI w."

Autor: mm/ms / Źródło: tvnmeteo.pl

Pozostałe wiadomości

Niebezpiecznie niska temperatura zagraża ponad 120 milionom Amerykanów. Fala arktycznego mrozu rozleje się w weekend i w przyszłym tygodniu po niemal całych Stanach Zjednoczonych. Temperatura odczuwalna może wynieść nawet -45 stopni Celsjusza. Według meteorologów AccuWeather poniedziałkowe zaprzysiężenie Donalda Trumpa na prezydenta może być najzimniejszą taką uroczystością od 40 lat.

Temperatura odczuwalna może wynieść -45 stopni. W USA "będzie zimniej niż na Grenlandii"

Temperatura odczuwalna może wynieść -45 stopni. W USA "będzie zimniej niż na Grenlandii"

Aktualizacja:
Źródło:
CNN, PAP, The Guardian, phys.org, tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. W sobotę 18.01 w niektórych regionach kraju zrobi się bezchmurne. Temperatura w najcieplejszym momencie dnia wyniesie od 1 do 5 stopni.

Pogoda na dziś: część Polski pod chmurami. Będzie chłodno

Pogoda na dziś: część Polski pod chmurami. Będzie chłodno

Źródło:
tvnmeteo.pl

Centrum Kosmiczne Andoya, które leży na północy Norwegii, stanie się platformą startową dla amerykańskich rakiet i satelitów. Przewiduje to zawarta w nocy z czwartku na piątek umowa między Oslo a Waszyngtonem.

Amerykańskie rakiety będą startować zza koła podbiegunowego

Amerykańskie rakiety będą startować zza koła podbiegunowego

Źródło:
PAP

Tureckie i zagraniczne media opisują wzruszającą historię ze Stambułu, gdzie uratowano umierającego, wyziębionego szczeniaka. Młode przyniosła pod drzwi kliniki weterynaryjnej jego matka.

Suczka przyniosła pod drzwi kliniki umierającego szczeniaka     

Suczka przyniosła pod drzwi kliniki umierającego szczeniaka     

Źródło:
PAP,bianet.org

Burze z ulewnymi opadami deszczu przetoczyły się przez włoską Sycylię. W prowincji Katania strażacy mieli pełne ręce roboty. Uratowali między innymi uwięzionego w samochodzie mężczyznę.

Ulewy na Sycylii. Mężczyzna utknął w samochodzie otoczonym przez wodę

Ulewy na Sycylii. Mężczyzna utknął w samochodzie otoczonym przez wodę

Źródło:
ENEX, rainews.it

Kot o imieniu Archie, nazywany przez media z uwagi na wygląd "kotem wampirem", poszukuje domu. Jak zapewniają pracownicy schroniska, gdzie obecnie mieszka, "nie przepada za krwią", jest za to towarzyski, choć wymaga też uwagi.

"Kot wampir" poszukuje domu. "Potrafi być porywczy"

"Kot wampir" poszukuje domu. "Potrafi być porywczy"

Źródło:
BBC

Mieszkaniec miejscowości Altadena w hrabstwie Los Angeles opublikował w sieci nagranie, na którym pokazał swój dom pośród ruin innych spalonych budynków. - Każdy dom na mojej ulicy spłonął, z wyjątkiem mojego - mówi wyraźnie poruszony mężczyzna.

Spaliły się wszystkie domy przy jego ulicy, poza jednym. "Nie rozumiem, co się dzieje"

Spaliły się wszystkie domy przy jego ulicy, poza jednym. "Nie rozumiem, co się dzieje"

Źródło:
Fox News, ABC News, CB News, PAP

Panowanie zgniłego wyżu powoli dobiega końca, w weekend zacznie się przejaśniać i wreszcie na niebie zaświeci słońce. Nowy tydzień przyniesie pogodną i bezdeszczową aurę. W poniedziałek temperatura wzrośnie do 7 stopni Celsjusza.

Chmury, które spowiły Polskę, się rozstąpią

Chmury, które spowiły Polskę, się rozstąpią

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na ferie zimowe 2025. Pierwsze dni zimowego wypoczynku od szkoły w tym roku białe będą tylko w górach. Na przeważającym obszarze Polski czeka nas dużo słońca. Zmiany zajdą dopiero w drugiej połowie tygodnia.

Pogoda na ferie. Czy jest szansa na śnieg?

Pogoda na ferie. Czy jest szansa na śnieg?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rakieta Starship firmy SpaceX rozpadła się po starcie, a jej szczątki w spektakularny sposób spadły na Ziemię lub spłonęły w atmosferze, co udało się zarejestrować na nagraniach. Największa rakieta w historii ludzkości wzbiła się w niebo późnym wieczorem w czwartek w Polsce, ale po około minucie centrum dowodzenia straciło z nią kontakt.

Megarakieta rozpadła się w powietrzu. Nagrania

Megarakieta rozpadła się w powietrzu. Nagrania

Źródło:
CNN, PAP, tvnmeteo.pl

Starship, największa rakieta w historii ludzkości, straciła łączność z centrum dowodzenia i rozpadła się w powietrzu w czwartek podczas swojego siódmego lotu testowego. Jak przekazał właściciel firmy SpaceX Elon Musk, eksplozja była związana prawdopodobnie z wyciekiem paliwa. Po raz drugi udało się jednak lądowanie pierwszego członu rakiety nośnej Super Heavy, który został przechwycony przez mechaniczne ramiona.

Starship eksplodował. Musk o możliwej przyczynie

Starship eksplodował. Musk o możliwej przyczynie

Aktualizacja:
Źródło:
CNN, PAP, Reuters

Archeolodzy odkryli na terenie Pompejów okazałą łaźnię. Eksperci sugerują, że to prawdopodobnie największy kompleks kąpielowy w prywatnym domu na terenie tego starożytnego miasta zniszczonego przez erupcję Wezuwiusza. Jak zauważają, odkrycie rzuca nowe światło na mroczną stronę starożytnych Rzymian.

Dwa szkielety i odkrycie, które "zdarza się raz na sto lat"

Dwa szkielety i odkrycie, które "zdarza się raz na sto lat"

Źródło:
BBC, tvn24.pl

Kilka osób zginęło, a nawet tysiące domów na północy Mozambiku zostało zniszczonych po przejściu cyklonu Dikeledi. Żywioł dotknął też między innymi spustoszoną miesiąc temu Majottę na Oceanie Indyjskim.

Nie podnieśli się po ostatnim cyklonie, przyszedł kolejny. Zabici, wiele domów zniszczonych

Nie podnieśli się po ostatnim cyklonie, przyszedł kolejny. Zabici, wiele domów zniszczonych

Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

Dokarmianie wiewiórek orzeszkami ziemnymi, o wiele bardziej miękkimi niż naturalny pokarm tych gryzoni, powoduje zmianę w budowie ich czaszek - informują brytyjscy naukowcy, którzy zbadali wybraną populację tych zwierząt. Jak zaznaczają, to może wpływać na ewentualny sukces związany z ich przetrwaniem.

Dokarmiacie tym wiewiórki? Możecie im zaszkodzić

Dokarmiacie tym wiewiórki? Możecie im zaszkodzić

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Metan z uszkodzonych jesienią 2022 roku gazociągów Nord Stream rozprzestrzenił się nad znaczną częścią południowego Bałtyku i utrzymywał się tam nawet przez kilka miesięcy - wynika z nowego badania naukowców z Uniwersytetu w Goeteborgu i fundacji Voice of the Ocean (VOTO). Gaz dotarł do polskiego wybrzeża.

Metan z Nord Stream zanieczyścił znaczną część Bałtyku. Poziom 1000 razy wyższy

Metan z Nord Stream zanieczyścił znaczną część Bałtyku. Poziom 1000 razy wyższy

Źródło:
PAP

Dym i dźwięk przypominający huk eksplozji. Kamera przed domem w Kanadzie zarejestrowała moment uderzenia meteorytu w chodnik tuż przed budynkiem. Właściciel domu twierdzi, że był o krok od śmierci, a badacze podkreślają: nagranie, na którym słychać uderzenie meteorytu o podłoże, to nowość.

Meteoryt uderzył w chodnik przed domem. Nagranie, jakiego jeszcze nie było

Meteoryt uderzył w chodnik przed domem. Nagranie, jakiego jeszcze nie było

Źródło:
CBC, CNN

W czwartek gigantyczna rakieta New Glenn firmy Blue Origin wystartowała z przylądka Canaveral na Florydzie. Drugi stopień rakiety dotarł na orbitę, osiągając długo oczekiwany kamień milowy i główny cel misji. To ogromny skok dla firmy Jeffa Bezosa, która zamierza rywalizować ze SpaceX Elona Muska w branży wynoszenia satelitów na orbitę.

Sukces rakiety Jeffa Bezosa. "Osiągnęliśmy najważniejszy dla nas cel"

Sukces rakiety Jeffa Bezosa. "Osiągnęliśmy najważniejszy dla nas cel"

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, Blue Origin

Locha adoptowana przez hodowczynię koni Elodie Cappe w kwietniu 2023 roku może pozostać ze swoją właścicielką - orzekł w czwartek francuski sąd. Kobiecie groziło więzienie, a zwierzęciu - eutanazja. Sprawa wzbudziła wiele emocji wśród francuskiej opinii publicznej. W obronie Elodie i lochy Rillette stanęło wielu aktywistów, organizacje obrońców praw zwierząt oraz gwiazdy, między innymi aktorka Brigitte Bardot.

Przygarnęła lochę. Kobiecie groziło więzienie, zwierzęciu - eutanazja

Przygarnęła lochę. Kobiecie groziło więzienie, zwierzęciu - eutanazja

Źródło:
Reuters

Pierwsze tygodnie 2025 roku przyniosły falę upałów w centralnej i północnej Argentynie. W stolicy kraju Buenos Aires termometry w ostatnich dniach pokazywały wartości powyżej 30 stopni Celsjusza. Służby meteorologiczne rozważają wprowadzenie stanu zagrożenia związanego z upałem.

"Jest strasznie, mówię wam". Termometry pokazują nawet 40 stopni Celsjusza

"Jest strasznie, mówię wam". Termometry pokazują nawet 40 stopni Celsjusza

Źródło:
Reuters

W Chinach wzrosły obawy o stan tam elektrowni wodnych. Po trzęsieniu ziemi o magnitudzie 6.8 wykryto pęknięcia w pięciu z czternastu konstrukcji. W niektórych regionach zarządzono ewakuację mieszkańców.

Po silnym trzęsieniu ziemi wykryli pęknięcia tam

Po silnym trzęsieniu ziemi wykryli pęknięcia tam

Źródło:
Reuters

W Niemczech, 70 kilometrów od polskiej granicy, wykryto ognisko pryszczycy. - Zagrożenie jest poważne, dlatego trzeba zachować najwyższą ostrożność - ostrzegł w środę główny lekarz weterynarii Krzysztof Jażdżewski. Zauważył przy tym, że w okresie aktywności wirusa obowiązywał już zakaz importu bydła z Brandenburgii.

Silnie zaraźliwa choroba blisko polskiej granicy. "Zagrożenie jest poważne" 

Silnie zaraźliwa choroba blisko polskiej granicy. "Zagrożenie jest poważne" 

Źródło:
PAP

Bezzałogowy satelita Gaia należący do Europejskiej Agencji Kosmicznej kończy swoją misję. Przez 11 lat kosmiczne obserwatorium zbierało dane na temat gwiazd i innych obiektów. W najbliższych tygodniach naukowcy przeprowadzą ostatnie testy technologiczne, po czym skierują sondę na orbitę "emerytalną".

"Dostarczył więcej odkryć naukowych niż Teleskopy Kosmiczne Hubble'a i Webba razem wzięte"

"Dostarczył więcej odkryć naukowych niż Teleskopy Kosmiczne Hubble'a i Webba razem wzięte"

Źródło:
Uniwersytet Warszawski, PAP

Chwile grozy przeżył właściciel psa, który wpadł do zamarzniętego jeziora podczas próby ratowania swojego pupila. Na miejsce zostali wezwani ratownicy, którzy udzielili pomocy poszkodowanym. Lokalny departament policji opublikował w sieci nagranie z akcji.

Pies wpadł do jeziora, właściciel rzucił się za nim. Nagranie

Pies wpadł do jeziora, właściciel rzucił się za nim. Nagranie

Źródło:
Reuters, NBC Boston

Dwa lądowniki księżycowe - jeden należący do japońskiej firmy Ispace, a drugi do amerykańskiej firmy kosmicznej Firefly - wystartowały z Florydy dzięki rakiecie SpaceX. Maszyny za kilkadziesiąt dni mają dotrzeć na Księżyc. Na pokładzie Falcona-9 znalazła się także wyjątkowa przesyłka.

Model szwedzkiego domku trafi na Księżyc

Model szwedzkiego domku trafi na Księżyc

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, PAP

Satelita zbudowany przez studentów Akademii Górniczo-Hutniczej we wtorek wieczorem poleciał na orbitę w ramach misji Falcon 9 Transporter-12. To pierwszy satelita w pełni stworzony przez studentów oraz najmniejszy skonstruowany do tej pory w Polsce - mówią przedstawiciele uczelni, którzy byli gośćmi specjalnego wydania programu "Kijek w kosmosie" na antenie TVN24 BiS.

Rakieta Elona Muska wystrzeliła najmniejszego polskiego satelitę. "To niesamowite uczucie"

Rakieta Elona Muska wystrzeliła najmniejszego polskiego satelitę. "To niesamowite uczucie"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24 BiS, "Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Strażacy próbują powstrzymać dwa ogromne pożary, które spustoszyły część Los Angeles w zeszłym tygodniu. Według prognoz w środę ma wzrosnąć prędkość wiatru, który może utrudnić akcję gaśniczą. W wyniku żywiołu zginęło już 25 osób, a straty liczone są w setkach miliardów dolarów.

"Jedno to zobaczyć to w telewizji. Co innego obserwować z powietrza"

"Jedno to zobaczyć to w telewizji. Co innego obserwować z powietrza"

Źródło:
Reuters, CNN

Choć 15 stopni Celsjusza nie wydaje się niską temperaturą, dla mieszkańców stolicy Tajlandii to prawdziwe zimno. Właśnie tyle termometry pokazały w Bangkoku w poniedziałek rano. Jeszcze zimniej było na północy, gdzie zaskoczeni turyści fotografowali szron na trawie - opisują miejscowe media.

Nietypowo zimno w Tajlandii. "Nie pamiętam, kiedy tak było"

Nietypowo zimno w Tajlandii. "Nie pamiętam, kiedy tak było"

Źródło:
CNN, Bangkok Post

Dziewięć plaż w okolicach Sydney zamknięto po tym, jak woda wyrzuciła na brzeg szaro-białe kulki nieznanego pochodzenia. Są niewielkie i na ten moment ich skład pozostaje nieznany. Władze zarządziły już analizę tajemniczych obiektów.  

Woda wyrzuciła na brzeg tajemnicze kulki. Zamknięto najsłynniejsze plaże w regionie  

Woda wyrzuciła na brzeg tajemnicze kulki. Zamknięto najsłynniejsze plaże w regionie  

Źródło:
ABC, BBC, The Guardian, tvn24.pl

Australijscy naukowcy sklasyfikowali nowy gatunek pająka. "Big Boy", czyli Atrax christenseni, jest większą i bardziej jadowitą wersją ptasznika australijskiego - jednego z najbardziej niebezpiecznych pajęczaków na świecie.

"Nie radzę go dotykać, z całą pewnością wydziela duże ilości jadu"

"Nie radzę go dotykać, z całą pewnością wydziela duże ilości jadu"

Źródło:
PAP