Południowoafrykańska pustynia Namib kryła zagadkę, którą od lat próbowali rozwikłać różni badacze. Na jej wąskim skrawku między środkową Angolą a północno-zachodnią częścią RPA wśród stepowej roślinności pojawiają regularne, puste, niczym nie porośnięte okręgi. Niemiecki biolog twierdzi, że rozwiązał zagadkę ich pochodzenia.
Przez wiele lat nikt nie potrafił wyjaśnić, jak powstaje to zjawisko, nazwane czarcimi lub czarodziejskimi kręgami. Wygląda na to, że po latach dyskusji i spekulacji udało się częściowo wyjaśnić tajemnicę. Według badań opublikowanych w zeszłym tygodniu w czasopiśmie "Science" za pojawianie się tajemniczych okręgów mogą odpowiadać termity z gatunku Psammotermes allocerus.
Chociaż teoria dotycząca udziału tych owadów w tworzeniu "czarcich kręgów" pojawiała się już wcześniej, brakowało dowodów popierających tę teorię. Badający dziwne wzory biolog Norbert Juergens z uniwersytetu w Hamburgu zauważył, że wszędzie tam, gdzie pojawiały się takie wyjałowione z roślinności "łaty", można było natrafić także na termity.
Jak magazyny wilgoci
W latach 2006-2012 badacz mierzył zawartość wody w glebie wewnątrz "czarcich kręgów". Nawet podczas najsuchszej pory roku w metrowa wierzchnia warstwa gruntu magazynowała ponad 5 centymetrów sześciennych wody.
Według Jurgensa porowata gleba pozbawiona trawy, która absorbowałaby wodę i następnie ja odparowywała, gromadzi taką ilość wilgoci, że umożliwia termitom przeżycie i aktywność nawet podczas bardzo suchego okresu. Korzystają z niej też rośliny porastające obrzeża okręgów.
Termity prawie w każdym kręgu
Biolog zbadał też organizmy znalezione w "czarcich kręgach". Okazało się, że we wszystkich znajdowały się termity. Jurgens odkrył też, że znajdują się tam warstwy scementowanego piasku i podziemne tunele - oznaki działalności tych owadów.
Przedstawiając wyniki swoich badań na łamach "Science", Jurgens zaznaczył, że zachowanie termitów stanowi przykład "inżynierii ekosystemu". Według niego owady przyczyniają się do powstawania charakterystycznych kręgów, żywiąc się korzeniami traw. Nie wyjaśnia to jednak regularnych kształtów tych plam.
Brakuje kluczowego wyjaśnienia?
- Te badania sa użytecznym wkładem do dyskusji o pochodzeniu czarcich kręgów - komentuje Yvette Naude, chemiczka z Uniwersytetu Pretorii w RPA. - Jednak nie odnoszą się do kluczowych kwestii: co jest głównym czynnikiem powodującym nagły wzrost śmiertelności roślin, czyli powstanie kręgu - podkreśliła. Jak wyjaśniła, gleba w "czarcich kręgach" wydaje się być zmieniona tak, że rośliny nie mogą tam przetrwać. Tymczasem termity zazwyczaj wzbogacają ziemię, czyniąc ją bardziej "gościnną" dla roślin. Możliwe jest, że terminy nie powodują powstawania "czarcich kręgów", a jedynie w nich mieszkają. Jurgens zauważa jednak, że owady są w tych plamach obecne od samego początku, nawet w pierwszych stadiach ich tworzenia się.
Autor: js/mj / Źródło: huffingtonpost.com