Nazywa się je duszkami i dlatego, że trwają zaledwie kilka milisekund, trudno je sfotografować. To zjawisko pojawiło się ostatnio nad potężnym huraganem na Karaibach.
Na Morzu Karaibskim w rejonie wyspy Aruba Frankie Lucena sfotografował dziwne smugi na niebie. Wyglądały jak małe czerwone pioruny, choć nie dotykały ziemi. Było to zjawisko atmosferyczne zwane sprite, duszek, chochlik lub czerwony krasnoludek.
Sprite odznacza się wielkoskalowymi wyładowaniami elektrycznymi, występującymi w jonosferze. Zjawiska te są dużymi, choć słabo świecącymi błyskami, powstającymi ponad aktywnym burzami i są powiązane z wyładowaniami z chmury do gruntu oraz pomiędzy chmurami. Te wyładowania jonosferyczne rozpoczynają się na wysokości 70-90 km nad powierzchnią Ziemi i przebiegają w dół ale nigdy nie dochodzą fizycznie do górnej warstwy chmury burzowej, z którymi są związane.
Jak powstają?
Mechanizm fizyczny powstawania duszków wiąże się z tworzeniem się (najczęściej dodatniego) ładunku elektrycznego w chmurze burzowej. To powoduje przemieszczenie się w stronę wierzchołka chmury elektronów z górnej części atmosfery i powolną migrację w przeciwnym kierunku jonów dodatnich w tych warstwach. Podczas wyładowania atmosferycznego do Ziemi następuje neutralizacja ładunku chmurowego i gwałtowne przemieszczenie się elektronów w górę i ich jednoczesne przyśpieszenie. Powoduje to jonizację atmosfery ponad regionem burzowym a azot i tlen w powietrzu zaczynają emitować światło o barwie czerwonej na górze sprita i niebieskiej w jego dolnej części. Czerwone krasnale są bardzo szybkie, trwają zaledwie kilka milisekund dlatego są trudne do uchwycenia w fotografii.
Ponad wielkimi burzami
Im silniejszy jest system burzowy, tym większe szanse na wystąpienie i zaobserwowanie duszków. W tym przypadku pojawiły się nad chmurami sztormowymi huraganu Matthew, który szaleje na Morzu Karaibskim. Zdjęcia wykonano w nocy z 30 września na 1 października. Duszki powstają zazwyczaj nad tak zwanymi Mezoskalowymi Systemami Konwekcyjnymi (MCS), czyli potężnymi chmurami burzowymi, najczęściej kiedy aktywność wyładowań atmosferycznych obniża się i kiedy stratyfikowana część MCS jest dobrze rozwinięta. Ze względu na rozległy obszar stratyfikowanych chmur, nad którymi powstają duszki, optyczne obserwacje naziemne są przeprowadzane w pewnej odległości od regionu burzowego, około 150-200 km.
Sprite rojos cuando la tormenta #Mateo estaba a punto. #PuertoRico, #Aruba y el norte de #Colombia. 01.10.2016. pic.twitter.com/vLnvPgLTie— RedClimáticaMundial (@Alerta_Noticias) 2 października 2016
These red sprites were captured last night when Hurricane Mathew was near Aruba of Colombia....Photography by Frankie Lucena October 1,2016 pic.twitter.com/RHeQQfO5pQ— Domenico Calia (@CaliaDomenico) 1 października 2016
@DeborahWAPA Sprites from Hurricane Mathew last nite. some were near Aruba and some near Colombia. pic.twitter.com/4Hv4aglnST— Frankie Lucena (@frankie57pr) 1 października 2016
Obecność jonosferycznych wyładowań była rejestrowana na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, ale najlepsze warunki do obserwacji tych zjawisk atmosferycznych są w podrównikowych obszarach Afryki, Indonezji i Ameryki Południowej.
Zjawisko nad południowo-wschodnią Azją uchwycił również w 2012 roku satelita NASA:
Autor: AD / Źródło: weather.com, Twitter
Źródło zdjęcia głównego: Twitter/Frankie Lucena