- Ostatnie tak intensywne zakwity obserwowaliśmy w 2006 roku. Wtedy ponad 50 kąpielisk polskiego wybrzeża było zamkniętych właśnie z powodu sinic - mówi Justyna Kobos z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. Sytuację może zmienić załamanie pogody, prądy wody albo wiatr.
Z powodu sinic zamknięto już kilkanaście kąpielisk. Sytuacja jednak cały czas się zmienia, dlatego trzeba ją kontrolować na bieżąco.
- Wygląda to jak plamy oleju unoszące się na wodzie. Są to jednak sinice, które w sprzyjających warunkach miały okazję namnożyć się w takich ilościach. Nie tylko na zatoce, ale przede wszystkim w Bałtyku centralnym i stamtąd prądami do nas je przywiało - mówi dr Justyna Kobos z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego.
Jak zaznacza, tak silny rozkwit naukowcy zaobserwowali ostatnio 12 lat temu.
- Wtedy ponad 50 kąpielisk polskiego wybrzeża było zamkniętych właśnie z powodu sinic. Zazwyczaj dotyczy to tylko niektórych kąpielisk Zatoki Gdańskiej, dwa trzy dni i prądy sprawiają, że one odpływają gdzie indziej - mówi Kobos.
Tym razem problem utrzymuje się już od prawie tygodnia.
Problemy żołądkowe, wysypki
Sinice wytwarzają niebezpieczne toksyny, dlatego należy wystrzegać się kąpieli przed rozwiązaniem problemu.
- Dopóki sinice unoszą się w tej toni wodnej, takie toksyny są zawarte w tych komórkach. W momencie śmierci komórek, ich obumierania i opadania na dno ich toksyny uwalniane są do wody - tłumaczy Kobos.
Jak zaznacza, prądy wody je rozcieńczą, jednak potrzeba na to czasu.
- Jakby ktoś chciał zastosować jakikolwiek chemiczny środek, czymś je posypać, żeby one po prostu zniknęły i woda była czysta, spowodowałby uwolnienie tych toksyn od razu do wody - mówi doktor.
Konsekwencje kąpieli w wodach, gdzie są bakterie mogą być różne, często bardzo niebezpieczne.
Jak mówi Tomasz Augustyniak, dyrektor Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku, kiedy napijemy się takiej wody, o dużym stężeniu sinic, jaka jest obecnie u wybrzeży, możemy mieć problemy żołądkowe, takie jak biegunki i wymioty.
- Grożą nam konsekwencje zdrowotne, bo te cyjanobakterie produkują szereg różnych toksyn, szczególnie przy ich rozpadzie, pod koniec własnego życia, mogą wydzielać neurotoksyny, hepatoksyny i dermatotoksyny, czyli wpływać na ośrodkowy układ nerwowy, łącznie z porażeniami mięśni przy większej ilości i częstszym dostaniu się ich do organizmu. Hepatoksyny mogą uszkodzić naszą wątrobę, a dermatotoksyny tylko po samym wejściu do wody mogą spowodować świąd, pokrzywkę i różne wypryski - mówił dodatkowo we wtorek w programie "Wstajesz i wiesz" w TVN24 Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny.
"Zakwity, które każdy traktuje jako śmieci, my chcemy wykorzystać"
Sinice nie są glonami, a prostymi mikroorganizmami. Zieloną barwę zawdzięczają chlorofilowi niezbędnemu do fotosyntezy. Ich naturalnym środowiskiem jest woda zarówno słodka, jak i słona. Szczególną właściwością tych bakterii jest zdolność do przyswajania azotu z atmosfery, przetwarzanego następnie w azotyny i azotany. Ta cecha pozwala im bytować w różnorodnych środowiskach.
- Sinice to takie organizmy, które żyją w zasadzie od początku świata, który my rozumiemy jako świat. Są bardzo stare - powiedział na antenie TVN24 profesor Bogdan Chojnicki, klimatolog z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Dodał, że bardzo dużo występuje ich w miejscach, gdzie jest odpowiednia ilość biogenów, czyli substancji, na bazie których mogą się rozwijać. Jednak potrzebna im jest również odpowiednio ciepła woda.
Chociaż dla mieszkańców i turystów sinice są problemem, to dla naukowców stanowią one potencjał badawczy.
- Wiele prac prowadzonych jest w poszukiwaniu związków biologicznie aktywnych, produkowanych przez te mikroorganizmy, do wykorzystania później w medycynie i farmacji - mówi dr Justyna Kobos.
- Zakwity, które każdy widzi i traktuje jako śmieci, my chcemy wykorzystać. Szukamy możliwości wykorzystania tej wielkiej biomasy, którą daje nam natura, bo sinice stanowią ogromny potencjał badawczy - dodaje.
Skąd się wzięły?
Wykwit sinic, podczas którego uwalniają się trucizny, zależy od kilku czynników. Podstawowe znaczenie mają jednak odpowiednio duże nasłonecznienie i temperatura wody przekraczająca 18 stopni Celsjusza, a także brak silnego wiatru. Kolejnym czynnikiem jest eutrofizacja Bałtyku, czyli proces wzbogacania zbiorników wodnych w pierwiastki biofilne, skutkujący wzrostem trofii, czyli żyzności wód.
- Warto wspomnieć o tym, że Polska jest w dużej mierze krajem rolniczym. Produkujemy olbrzymie ilości jedzenia, ale to się odbywa w oparciu o nawożenie pól. Te biogeny, o których wspominałem na początku, one olbrzymią masą spływają rzekami do morza - tłumaczył profesor Bogdan Chojnicki. Dodał również, że nasz udział w eutrofizacji Bałtyku jest dużo większy niż Szwedów czy Finów. Zaznaczył, że jesteśmy "liderami, jeśli chodzi o zanieczyszczenie Bałtyku". Eutrofizacja wody to tak zwana baza, na której mogą rozwijać się sinice. - Problem sinic jest bardzo poważny - podkreślił.
Sytuację poprawi zmiana pogody
Teraz wszystko zależy od pogody. Jak mówią naukowcy w momencie, kiedy zmienią się prądy wody, wiatr albo nastąpi załamanie pogody, bakterie "zostaną rozmyte".
- Jeżeli woda zacznie się odsuwać od brzegów, cała populacja sinic zostanie zupełnie odsunięta od brzegu. Zajmie to miejsce woda czysta, w której te organizmy nie będą występowały - wyjaśnił profesor Chojnicki.
Dodał jednak, że jest to kwestia kilku tygodni.
Obecnie zamkniętych jest kilkadziesiąt kąpielisk. – Sytuacja cały czas się zmienia i warto ją kontrolować na bieżąco – radzi Tomasz Augustyniak, dyrektor Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku.
Zamknięte kąpieliska (1 sierpnia, stan na godzinę 15.00)
Pomorskie:
Puck plaża po wschodniej stronie części falochronu portu jachtowego na Zatoce Puckiej
Rewa od strony Zatoki Gdańskiej
Mechelinki
Gdynia Śródmieście
Gdynia Babie Doły
Gdynia Redłowo
Gdynia Orłowo
Sopot - Kamienny Potok - Koliba
Sopot - Hotel Sopot - Beach Club
Sopot - Hotel Haffner - Esentra
Sopot - Park Północny I
Sopot - Park Północny II
Sopot - K22
Sopot - Łazienki Południowe
Sopot - EKO - Tropikalna Wyspa
Sopot - Plaża Rybaki
Sopot - 32A - 33
Gdańsk Jelitkowo
Gdańsk Klipper Jelitkowo
Kąpielisko Kuźnica "Kościół"
Kąpielisko Jastarnia "Nadmorska- Plażowa"
Kąpielisko Jastarnia "Ogrodowa"
Kąpielisko Jastarnia "Zdrojowa"
Kąpielisko Jastarnia "Leśna"
Kąpielisko morskie w Białogórze
Jeśli chcielibyście nas zainteresować tematem związanym z Waszym regionem - czekamy na Wasze sygnały/materiały. Piszcie na Kontakt24@tvn.pl.
Autor: MAK/gp / Źródło: TVN 24 Gdańsk
Źródło zdjęcia głównego: tvn24