Prawo Unii Europejskiej nie nakazuje przyznania przez państwo członkowskie wizy humanitarnej uchodźcy, nawet jeśli tej osobie grożą tortury - wynika z wtorkowego orzeczenia unijnego Trybunału Sprawiedliwości.
W Unii trwają prace nad stworzeniem wizy humanitarnej, jednak obecnie nie ma regulacji wspólnotowych, które nakazywałyby jej wydawanie. Dlatego sędziowie z Luksemburga podkreślili, że jeśli państwa członkowskie chcą wydawać wizy humanitarne, mogą to robić na podstawie prawa krajowego.
Sprawa małżeństwa z trójką dzieci
Decyzja Trybunału dotyczy syryjskiego małżeństwa z trójką małych dzieci z Aleppo. Rodzina w październiku 2016 roku złożyła w ambasadzie Belgii w Bejrucie wnioski o wydanie tzw. wiz o ograniczonej ważności terytorialnej, aby móc opuścić oblężone Aleppo.
Ich celem było przedostanie się w ten sposób do Belgii, by złożyć w tym kraju wnioski o udzielenie azylu. Ojciec dzieci twierdził, że został wcześniej uprowadzony przez grupę zbrojną, był bity i torturowany i został zwolniony dopiero po zapłaceniu okupu.
Rodzina podkreślała też, że stan bezpieczeństwa w Syrii, a w szczególności w Aleppo, bardzo się pogorszył, a oni jako prawosławni chrześcijanie tym bardziej narażeni są na prześladowania ze względu na wiarę.
Belgijski urząd ds. cudzoziemców odmówił przyznania wiz rodzinie. Uznał, że skoro Syryjczycy planują się ubiegać o azyl, to oczywiste jest, że nie zamierzają oni wyjechać z Belgii po 90 dniach, czyli po wygaśnięciu ważności wizy, a zamierzają zostać dłużej. Urząd podkreślił, że państwa członkowskie UE nie są zobowiązane do przyjmowania na swoje terytorium każdej osoby żyjącej w katastrofalnej sytuacji.
Syryjczycy wnieśli sprawę do belgijskiego sądu ds. cudzoziemców. Ten zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z prośbą o konkretyzację stosowania obowiązującego w unijnym prawie kodeksu wizowego, a także art. 4 Karty praw podstawowych UE, mówiącego o zakazie tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, i art. 18 o prawie do azylu.
Nie prawo UE, a "moralne zobowiązanie"
Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości UE mimo wszystko państwa członkowskie nie są zobowiązane przez prawo unijne do przyznawania wiz humanitarnych osobom, które chcą udać się na ich terytorium z zamiarem ubiegania się o azyl. Mogą to jednak zrobić na podstawie swoich krajowych przepisów.
Do takiego podejścia wzywają niektórzy europosłowie. - Podczas gdy Trybunał orzekł, że nie ma prawnego wymogu dla państw członkowskich, by wydawać wizy humanitarne, pozostaje jasne moralne zobowiązanie, by to robić - oświadczyła, odnosząc się we wtorek do tej kwestii szwedzka deputowana Zielonych Bodil Ceballos.
Unijny trybunał uznał, że choć Karta praw podstawowych UE i europejska konwencja praw człowieka nakładają na kraje UE obowiązek zagwarantowania prawa do azylu, to w tym przypadku nie doszło do złamania procedur.
Sędziowie w Luksemburgu stwierdzili, że unijny kodeks wizowy został przyjęty na podstawie traktatu, "na mocy którego Rada Unii Europejskiej przyjmuje środki dotyczące wiz na pobyt nie dłuższy niż trzy miesiące". W rezultacie wizy nie mogą dotyczyć pobytów przekraczających 90 dni w ciągu jednego półrocza. Tymczasem syryjska rodzina - uzasadnił Trybunał - złożyła wnioski o wizy humanitarne z zamiarem ubiegania się o azyl w Belgii, co oznacza, że zezwolenie na pobyt dotyczyłoby w ich przypadku okresu dłuższego niż 90 dni.
"Do tej pory nie został przyjęty przez prawodawcę Unii żaden akt dotyczący wydawania przez państwa członkowskie długoterminowych wiz i dokumentów pobytowych obywatelom państw trzecich z przyczyn humanitarnych. Z tego względu wnioski złożone przez rodzinę syryjską są objęte jedynie prawem krajowym" - podkreślono w komunikacie Trybunału.
Unijna wiza humanitarna
Sędziowie podkreślili, że problem nie polega na tym, że Syryjczycy nie opuściliby terytorium UE przed wygaśnięciem wizy, a na tym, że ich wniosek ma cel inny niż przewiduje to procedura dla wizy krótkoterminowej.
Dzięki unijnej wizie humanitarnej uchodźcy nie musieliby już narażać życia i oddawać się w ręce przemytników ludzi, próbując przedostać się do UE. Wizę miałyby wydawać ambasady i konsulaty UE w państwach trzecich, aby umożliwić osobom starającym się o azyl bezpośredni przylot do kraju UE.
Propozycja w tej sprawie jest częścią nowelizacji unijnego kodeksu wizowego, czyli rozporządzenia określającego warunki wydawania wiz na pobyt w UE.
Autor: adso,mm / Źródło: PAP