Czy Starlink jest niezastąpiony? Wyjaśniamy, co to za system

Starlink to należąca do firmy SpaceX Elona Muska największa obecnie sieć ziemskich satelitów, tworzących satelitarny system telekomunikacyjny. Na koniec lutego 2025 roku składała się już z ponad 7 tysięcy niewielkich, ważących ok. 240 kilogramów każdy satelitów umieszczonych na niskiej orbicie okołoziemskiej. Pierwsze wystrzelone zostały w 2019 roku. Starlink umożliwia swoim użytkownikom dostęp do szerokopasmowego internetu w dowolnym miejscu na Ziemi. To pierwsza i największa obecnie tego typu usługa na świecie.

Starlink rozmieszczony jest względnie blisko Ziemi, na wysokości zaledwie 550 kilometrów. Dla porównania satelity systemu nawigacji satelitarnej GPS znajdują się na wysokości ponad 20 tys. kilometrów, zaś większość satelitów komunikacyjnych na wysokości ponad 35 tys. kilometrów. Im wyżej znajduje się satelita, tym większą część naszej planety ma on w swoim "zasięgu", jednak rośnie jednocześnie opóźnienie w zapewnianej za jego pomocą łączności.

Dlatego Starlink rozmieścił satelity bardzo blisko Ziemi, aby opóźnienie oferowanego internetu było jak najmniejsze i umożliwiało korzystanie z niego w taki sam sposób, jak z internetu naziemnego. Ceną takiego rozwiązania jest jednak konieczność rozmieszczenia sieci tysięcy satelitów - im niżej krążą, tym więcej ich potrzeba, by zapewnić dostęp do usługi na całej planecie.

Docelowo satelitów Starlink ma być co najmniej 12 tysięcy, a prawdopodobnie 34 tysiące - im więcej satelitów, tym szybszy i pewniejszy będzie dostęp do internetu. Rozmieszczenie tak ogromnej liczby urządzeń na niskiej orbicie sprawiło, że regularnie można dostrzec je na niebie gołym okiem. Przypominające "kosmiczny pociąg" przesuwające się po niebie linie świetlistych punktów obserwowane są również w Polsce.

Aby korzystać z usługi Starlink konieczne jest wykupienie terminala, a następnie pokrywanie miesięcznej opłaty za dostęp do satelitów. SpaceX oferuje różne pakiety usługi, m.in. biznesowy o zwiększonej prędkości internetu oraz morski skierowany do operatorów statków. Nawiązanie łączności z satelitami polega na rozstawieniu przez użytkownika niewielkiej anteny Starlink i uruchomieniu rutera. Łączność zapewniana jest za pomocą fal elektromagnetycznych: pomiędzy satelitami w paśmie podczerwieni, a pomiędzy satelitami i antenami użytkowników w paśmie mikrofal.

Według firmy SpaceX, opóźnienie w przesyle sygnału satelitów Starlink wynosi ok. 25 milisekund, w porównaniu do opóźnienia wynoszącego ok. 600 milisekund w przypadku internetu zapewnianego przez dotychczasowe satelity z orbity geostacjonarnej. Tak niskie opóźnienie umożliwia korzystanie ze Starlinka podobnie, jak z internetu naziemnego, czyniąc możliwym m.in. udział w wideokonferencjach, granie w gry online czy oglądanie filmów w wysokiej rozdzielczości.

Głównymi zaletami internetu oferowanego przez Starlink pozostaje jego dostępność teoretycznie w dowolnym miejscu na ziemi oraz wysoka odporność na zakłócenia. Dzięki temu dostęp do szybkiego internetu jest możliwy także na trudno dostępnych obszarach, pustyniach, wysokich górach czy środku oceanu, a także na terenach gdzie zniszczeniu uległa infrastruktura naziemna, np. na skutek wojny lub kataklizmów naturalnych takich jak powodzie, trzęsienia ziemi czy huragany.

Cztery dni po rosyjskiej napaści na Ukrainę wicepremier i minister transformacji cyfrowej Ukrainy Mychajło Fedorow zaapelował do Elona Muska, aby udostępnił Ukrainie stacje Starlink i zapewnił jej w ten sposób komunikację satelitarną. Po około 10 godzinach miliarder zareagował na wezwanie. "Serwis Starlink jest już aktywny na Ukrainie. Więcej terminali jest w drodze" - odpowiedział wtedy Musk na Twitterze.

Od tamtej pory przekazano Ukrainie kilkadziesiąt tysięcy terminali umożliwiających korzystanie z systemu Starlink. Zapewnia on komunikację kluczową dla sektora cywilnego jak i wojska. Starlink okazał się tak ważny w związku z tym, że Rosjanie na masową skalę niszczą ukraińską infrastrukturę krytyczną, w tym komunikacyjną. Po zniszczeniu naziemnych linii energetycznych, telefonicznych i światłowodów internet dostarczany przez Starlink na wielu terenach stał się jedyną niezawodną metodą komunikacji.

Dla ukraińskiej armii dostęp do Starlinka ma przy tym ogromne znaczenie nie tylko jako metoda komunikacji pomiędzy oddziałami. Łączność ta jest niezbędna do korzystania z wielu innych nowoczesnych technologii wojskowych, na czele z dronami. Bez Starlinka nie byłoby możliwe szerokie wykorzystywanie przez Ukrainę dronów wojskowych, za pomocą których nie tylko prowadzone jest rozpoznanie i walka na linii frontu, ale również uderzenia na cele na głębokich tyłach rosyjskich linii.

Starlink Elona Muska jest pierwszą i największą siecią satelitów na niskiej orbicie okołoziemskiej. Dostrzegając zalety tego systemu, podobne chcą obecnie zbudować także inni. Wśród nich konkurencyjne systemy próbują stworzyć amerykańskie firmy, takie jak Amazon (Project Kuiper) i Facebook, ale także francuski Eutelsat czy należący do chińskich władz SpaceSail. Najbardziej zaawansowany jest obecnie Eutelsat, posiadający ponad 600 satelitów na niskiej orbicie okołoziemskiej i również oferujący swoje usługi klientom indywidualnym.

ZOBACZ TEŻ: Unia ma plan na wypadek wolty Trumpa i Muska

Konkurencyjne względem Starlinka systemy planują oferować podobne usługi dzięki wystrzeleniu tysięcy własnych satelitów. Wszystkie te projekty są jednak znacznie mniej zaawansowane, a większość z nich nie została jeszcze uruchomiona komercyjnie. Pod względem dostępności, ceny i szybkości oferowanego internetu Starlink można więc uznać obecnie za bezkonkurencyjny.

Nie wiadomo również, czy możliwe jest stworzenie tak wielu podobnych systemów z powodu ograniczonej ilości miejsca na niskich orbitach okołoziemskich, rozciągających się od ok. 200 do 2000 kilometrów nad Ziemią. Zbyt duże zagęszczenie satelitów na tych orbitach nie tylko zagraża kolizjom pomiędzy nimi, ale może również utrudnić wystrzeliwanie obiektów na większe odległości od naszej planety.

Jednocześnie to Starlink pozostaje zdecydowanym liderem jeśli chodzi zarówno o liczbę posiadanych satelitów jak i tempo rozmieszczania nowych. Sieć ta posiada obecnie więcej działających satelitów niż wszyscy jej konkurenci razem wzięci. Jednocześnie w 2024 roku firma SpaceX odpowiadała za ponad połowę wszystkich wystrzeleń rakiet nośnych wynoszących satelity na orbity okołoziemskie. Nie wszystkie z tych satelitów należały jednak do systemu Starlink.