Na 43. posiedzeniu komisji UNESCO w Baku na listę światowego dziedzictwa wpisano w niedzielę sobory, wieże i kreml Pskowa, barokowy pałac w Mafrze, dzieła amerykańskiego architekta Franka LLoyda Wrighta i wzgórza z winnicami Conegliano i Valdobbiadene.
Mafra, 25 km na północ od Lizbony, to barokowo-klasycystyczny kompleks z XVIII wieku składający się z pałacu królewskiego, bazyliki, klasztoru, ogrodu i terenów myśliwskich. Inspiracją dla Mafry były rezydencje w Wersalu, Eskurial i Schoenbrunn. Jest największą rezydencją królewską w Portugalii, zbudowaną przez 52 tys. robotników dla króla Jana V. Sam pałac należy także do największych ówczesnych budowli.
Osiem dzieł Franka Lloyda Wrighta
Także w Portugalii znajduje się wpisane w niedzielę przez komisję UNESCO sanktuarium Jesus do Monte (Dobrego Jezusa z Góry) w Bradze, jedno z największych i najczęściej odwiedzanych sanktuariów portugalskich. Wzniesiono je w drugiej połowie XVIII wieku na malowniczym wzgórzu Espinho.
Do stojącego na jego szczycie kościoła Igreja Bom Jesus (1784-1811) prowadzą charakterystyczne przeszło 100-metrowe monumentalne barokowo-rokokowe schody, których część z kaplicami i fontanną Pięciu Ran Chrystusa tworzy Drogę Krzyżową, oraz będące ich etapem Escadaria dos Cinco Sentidos, czyli schody pięciu zmysłów, które trzeba pokonać w drodze do świętości. W najwyższej części znajdują się symbole trzech cnót teologalnych (tzw. wlanych, będących darem) - wiary, nadziei i miłości (caritas). Zabytki Pskowa wpisane na listę UNESCO to kilka soborów powstałych tam od XII do XVII wieku, wieże twierdzy z XVII wieku. Najstarszym zabytkiem w tej grupie 17 budowli jest słynący z fresków Sobór Spaso-Preobrażeński. Na listę dziedzictwa kultury dostało się też osiem najważniejszych dzieł Franka Lloyda Wrighta (1867-1959), pioniera modernizmu. Do tej pory USA miały na prestiżowej liście tylko 23 obiekty z blisko 1,1 tysiąca zakwalifikowanych jako światowe dziedzictwo kultury i przyrody przez UNESCO. Budowle Wrighta to także nieliczne przykłady, obok kilku projektów Le Corbusiera, tak wysoko ocenionego przez UNESCO modernizmu.
Region Prosecco na liście
Wybrane budowle Wrighta, który pod wpływem wizyt w Japonii stał się pionierem łączenia architektury z przyrodą, to Unity Temple z 1906-1909 w Oak Park w stanie, Illinois, słynna willa Fredericka C. Robiego z 1910 r. w Chicago, posiadłość samego Wrighta w Spring Green w stanie Wisconsin, czyli Taliesin (Taliesin North), której budowę rozpoczęto w 1911 roku, Hollyhock House w Los Angeles (1918-1921), będący ikoną twórczości amerykańskiego architekta dom nad wodospadem - Fallingwater w Mill Run w Pensylwanii (1936-1939), dom Herberta i Katherine Jacobs (1936-1937) w Madison w Wisconsin oraz Taliesin West (1938) w Scottsdale w Arizonie, który stał się zimowym domem architekta i mieścił jego szkołę.
Na listę wpisano również jego ostatnie wielkie dzieło: Muzeum Solomona R. Guggenheima w Nowym Jorku (1956-1959). Na liście znajduje się też od niedzieli włoski region Prosecco produkujący nazywane tak musujące wino ze szczepu winogron glera, który rośnie na stokach koło Conegliano i Valdobbiadene. Prosecco stało się w ostatnich latach modnym winem i jego eksport wzrósł o ponad 20 proc. Subregion Wenecji Euganejskiej i Friuli produkuje z ponad 24 tys. hektarów w 14 tys. winnic blisko pół miliarda butelek spumante i frizzato rocznie.
Jamajka na cenzurowanym
Na listę nie wpisano nominowanego do niej Port Royal, uznając wpis za przedwczesne uhonorowanie zatopionego podczas trzęsienia ziemi w 1692 roku miasta na Jamajce. Jest ono jednym z najbogatszych stanowisk archeologicznych na świecie, siedemnastowiecznym odpowiednikiem Pompejów. Komitet wezwał również Jamajkę do zawieszenia prac związanych z budową przystani statków wycieczkowych i centrum dla zwiedzających, dopóki nie zostanie opracowany szczegółowy plan ich wpływu na zatopione miasto, oraz do opracowania i wdrożenia planu zarządzania na wypadek katastrofy. Port Royal na Jamajce był ważnym portem handlowym i brytyjską bazą wojskową oraz służył za punkt kontaktowy piratów i bukanierów. Lista UNESCO została w niedzielę wzbogacona także o jeszcze starszy od piramid w Egipcie krajobraz kulturowy Budj Bim w południowo-wschodniej Australii.
Autor: kz\mtom / Źródło: PAP