Statystyczny Kowalski sprawdza pogodę na bieżąco, czyli jak tego potrzebuje. Rzadko spędza mu to sen z powiek, chyba że akurat wyjeżdża na urlop albo zamierza poćwiczyć na świeżym powietrzu. Zdecydowanie bardziej ufa serwisom pogodowym i aplikacjom niż mediom społecznościowym.

A gdyby tak nagle Kowalski wylądował gdzieś, gdzie na ma internetu, a i o zasięgu sieci komórkowej można tylko pomarzyć? Czy potrafiłby przewidzieć, kiedy czeka go słoneczny dzień, a kiedy sroga burza? Jak nie mając pod ręką cudów techniki, spróbować rozgryźć pogodową układankę? Okazuje się, że nawet w zupełnej dziczy wcale nie tak trudno o niezwykle czuły barometr lub "żywy" termometr.

Jaka będzie pogoda? To pytanie, które ludzie zadają sobie od wieków. Nie bez powodu. Przewidywanie trudnych warunków atmosferycznych pozwalało unikać niebezpieczeństw i umożliwiało ochronę domostw oraz plonów. Z kolei sprzyjająca pogoda stawała się impulsem do rozpoczęcia prac polowych.

W jaki sposób z prognozowaniem pogody radzili sobie nasi przodkowie, zanim pojawiły się cuda techniki, które umożliwiają monitorowanie pogody i wymianę danych niemal non stop? - Troszkę po góralsku, czyli bydzie padać albo nie bydzie… - śmieje się profesor Piotr Tryjanowski, kierownik Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. - A tak poważniej, to po prostu dokładnie obserwowali przyrodę: kwitnienie roślin, pojawianie się liści, przyloty ptaków, rojenie pszczół. Przecież stąd są powiedzenia o tym, że "święta Agnieszka wypuszcza skowronka z mieszka" albo że "jedna jaskółka wiosny nie czyni". Tak zresztą powstała nauka o związkach pomiędzy zjawiskami pogodowymi a tym, co się dzieje z przyrodą zwana fenologią - dodaje.

Zacznijmy od zwierząt. Mówi się, że nadlatujące ptaki zwiastują zbliżającą się wiosnę. A czy są też wyznacznikami innych pór roku?

Prof. Tryjanowski: - Najprościej jest ze wskazaniem wiosny, bo po prostu wtedy wyczekiwane przez nas ptaki wracają z zimowisk. Wczesną wiosnę zwiastuje skowronek i czajka, trochę jaskółka dymówka, a już pełen rozkwit - jerzyk i wilga. Z zimą najbardziej związane są jemiołuszki. Kiedyś symbolem jesieni były przeloty gęsi i żurawi. Teraz cały szkopuł w tym, że wraz z cieplejszymi zimami gęsi i żurawie coraz chętniej pozostają u nas na zimę.