Co czwarta gmina bez wyborów, bo nie ma na kogo głosować

Droga tradycyjna jest taka: żeby zostać samorządowcem trzeba przekonać do siebie wyborców i zdobyć więcej głosów. Ale są miejsca, gdzie wybory wygrywa się bez głosowania.

I tak na przykład podczas ostatnich wyborów samorządowych w gminie Słupia (woj. łódzkie) tylko pięciu radnych gminnych zostało wybranych demokratycznie - w drodze głosowania.

Pozostałych dziesięciu samorządowców mandat dostało tylko za to, że się zgłosili. W ich okręgach wyborczych nie było bowiem żadnych konkurentów. A skoro konkurencji nie było, to Państwowa Komisja Wyborcza "z automatu" przyznała im zwycięstwo. Nawet nie przeprowadzono głosowania.

- Ja się nie dziwię, że kandydatów było mało - mówi pan Zenon, mieszkaniec Słupi. - Dieta licha, bo raptem sto, sto pięćdziesiąt miesięcznie. A urwanie głowy, że szkoda gadać.

Nasz rozmówca mieszka naprzeciwko urzędu gminy. Rządzi w nim Mirosław Matulski. On też był jedynym kandydatem na stanowisko. On jednak nie miał tak łatwego zadania jak reszta rady. - Jeżeli wójt nie ma kontrkandydata, to przeprowadza się plebiscyt. Mieszkańcy pytani są, czy chcą mieć takiego wójta, czy też nie. Jeżeli więcej głosów jest na "tak", to się wygrywa - opowiada Matulski, który w 2014 roku został wybrany na trzecią kadencję.

Opowiada, że wybory bez kontrkandydata były bardziej stresujące, niż normalny wyścig wyborczy.

- Trochę bym się wstydził, jakbym został odrzucony przez mieszkańców. Ale na szczęście dostałem 90 procent głosów na "tak" - opowiada.

Cztery lata temu w podobnym stresie było 251 (około 10 proc. wszystkich gmin) potencjalnych wójtów, którzy nie mieli konkurencji. I tylko jeden ostatecznie mandatu nie zdobył. Pechowcem był kandydat na szefa gminy Sosnówka w województwie lubelskim. Rządzący od czterech kadencji Krzysztof Bruczuk był jedynym chętnym do objęcia funkcji, a mimo to przegrał. Dostał 606 głosów "za" i 716 "przeciw”.

Wtedy wójta ostatecznie wybrali przedstawiciele rady gminy.

Paweł Stępień z Katedry Systemów Politycznych Uniwersytetu Łódzkiego bada problem wyborów niekonkurencyjnych. Czyli takich, w czasie których wyborcy przy urnie nie mają de facto żadnego wyboru tego, kto będzie ich reprezentował. - To wcale nie jest zjawisko marginalne. Ostatnio dotyczyło ono co czwartej gminy w Polsce - opowiada Stępień.

O tym, jak duży będzie to problem w tym roku, dowiemy się dopiero po zakończeniu gromadzenia list wyborczych - czyli w drugiej połowie września.

- Z pewnością to zjawisko wystąpi po raz kolejny - zapowiada Paweł Stępień.

Opowiada, że w Polsce nie brakuje miejsc, gdzie wyborcy w ogóle nie głosowali. Na przykład w gminie Rutka-Tartak (woj. podlaskie) było tylu kandydatów, co miejsc. Ostatecznie nie wydano żadnej karty do głosowania.

Podobnie zresztą było w 2010 roku w gminie Morzeszczyn (woj. pomorskie).

- Mówimy o problemie, który pojawia się w małych miejscowościach. Dotyczy niemal wyłącznie wyborów do rady gminy. Nie pojawia się podczas elekcji do rad powiatowych czy sejmików wojewódzkich - mówi Paweł Stępień.

Im mniejsza miejscowość, tym większa szansa na to, że dojdzie do wyborów niekonkurencyjnych.

- Liczba osób, które wyrażają aktywność obywatelską, często nie przekracza łącznej puli miejsc do obsadzenia w samorządzie - tłumaczy.

Problemem często jest też to, że w małych społecznościach chęć stawania w szranki z dotychczasową władzą może być źle postrzegana.

- Ludzie nie chcą robić sobie problemów. Wychodzą z założenia, że ich kandydatura będzie odebrana jako votum separatum w stosunku do ludzi, którzy dotąd piastowali funkcje - mówi nasz rozmówca.

Co się jednak dzieje, jeżeli chętnych jest mniej niż miejsc?

- W takiej sytuacji mandaty radnych trafiają do kandydatów. Potem PKW urządza wybory uzupełniające, których celem jest uzupełnienie rady. Jeżeli chętnych nie ma, to skład rady jest zmniejszany na stałe. Pozostałe miejsca w radzie pozostają nie obsadzone do końca kadencji - tłumaczy Paweł Stępień.

Autor: bż / Źródło: TVN24 Łódź