Nie żyje Ludwik Flaszen. Reżyser, autor i współpracownik Grotowskiego miał 90 lat

Ludwik Flaszen urodził się w 1930 roku Krakowie, dzieciństwo spędził w Czechowicach-Dziedzicach. W 1939 roku wyjechał z rodzicami do Krakowa, a rok później do Lwowa, skąd – wywieziony – trafił do Republiki Maryjskiej. Do Polski wrócił w 1946 roku, ukończył gimnazjum, a następnie podjął studia na Wydziale Polonistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Jako krytyk debiutował w 1948 roku na łamach "Przekroju". Uczeń Kazimierza Wyki, wraz z Janem Błońskim, Andrzejem Kijowskim i Konstantym Puzyną należał do tzw. krakowskiej szkoły krytyków. W latach 1951–1956 był związany z tygodnikiem "Życie Literackie", w którym prowadził rubrykę "Z notatnika szalonego recenzenta". Publikował również w "Przekroju", "Nowej Kulturze", "Przeglądzie Kulturalnym".

Krytyka teatralna początkowo stanowiła margines działalności krytycznej Flaszena. Zmieniło się to w 1953 roku, kiedy trafił do Teatru im. Juliusza Słowackiego, a następnie objął w nim funkcję kierownika literackiego. W roku 1957 zastąpił Sławomira Mrożka w fotelu recenzenckim krakowskiego dziennika "Echo Krakowa". Za sprawą zjadliwego tonu zyskał w środowisku krakowskim przydomek "Robespierre". Regularnie publikował również na łamach "Współczesności" oraz "Przeglądu Kulturalnego".

Flaszen zasłynął również jako tłumacz z języka rosyjskiego. Jako pierwszy w Polsce przełożył fragmenty "Problemów poetyki Dostojewskiego" Michaiła Bachtina, które opublikował wrocławski miesięcznik "Odra" (1966, 1967 i 1974). W jego przekładzie ukazały się też "Bajki rosyjskie" (1962) oraz zbiór opowiadań dziewiętnastowiecznych pisarzy rosyjskich "Onager" Z języka francuskiego przełożył teksty Jerzego Grotowskiego, m.in. "Wschód – Zachód" oraz "Tu es le fils de quelqu’un".

W 1959 przeniósł się do Opola, by jako kierownik literacki wraz z Jerzym Grotowskim prowadzić Teatr 13 Rzędów. Jak pisał Grotowski: "W naszej współpracy z Ludwikiem jego uderzająca, ożywcza rola polegała na tym, by być advocatus diaboli". Efektem jego pracy były przede wszystkim teksty: zarówno zwięzłe komentarze do przedstawień publikowane regularnie w biuletynie zespołu "Materiały – Dyskusje", jak i te mające charakter syntez czy poświęconych sztuce aktorskiej.

W drugiej połowie lat sześćdziesiątych Flaszen zaczął prowadzić seminaria teoretyczne dla zagranicznych stażystów Teatru Laboratorium, a w latach siedemdziesiątych został "aktorem-animatorem". Początkowo prowadził "Dialogi w grupie", następnie staż "Medytacje na głos". Uczestniczył także w projekcie "Drzewo Ludzi". W okresie 1980–1984 pełnił funkcję dyrektora Teatru Laboratorium.

Po samorozwiązaniu zespołu zamieszkał w Paryżu. Prowadził liczne staże, współpracował z wieloma ośrodkami teatralnymi, uczestniczył w konferencjach naukowych. W 1989 roku zadebiutował jako reżyser, realizując w Théâtre La Chamaille w Nantes we współpracy z Claudine Hunault spektakl "Marzyciele", do którego napisał scenariusz, i w którym również wystąpił. W latach dziewięćdziesiątych współpracował m.in. z Teatro Libero z Palermo. W Polsce jako reżyser zadebiutował w 1995 roku, przygotowując spektakl "Biesy albo mały Plutarch" na podstawie Dostojewskiego w Starym Teatrze w Krakowie.

W 2001 roku we współpracy z Carlą Pollastrelli i Renatą Molinari Ludwik Flaszen zredagował, antologię "Il Teatr Laboratorium di Jerzy Grotowski (1959–1969)". Był też autorem książki "Grotowski & Company", która ukazała się w językach: angielskim, francuskim, włoskim, portugalskim, hiszpańskim i polskim.

Laureat licznych nagród, w 2000 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a w 2009 złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". W 2014 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu w Turynie. Był też bohaterem filmów dokumentalnych, między innymi o współpracy z Grotowskim.