Buty liczące 140 lat, wykonane ze skóry renifera, a noszone przez Samów - rdzennych mieszkańców Laponii, można do końca roku oglądać w Muzeum Etnograficznym w Krakowie. Mają przypominać o tym europejskim, a jednocześnie egzotycznym ludzie i jego kulturze.
- Zbliża się zima, więc buty mogą być ciekawostką dla zwiedzających. Ich prezentacja ma przypomnieć o Samach, ludzie europejskim, a jednak bardzo egzotycznym, mającym interesującą historię i kulturę – powiedział Jacek Kukuczka z Muzeum Etnograficznego. Dodał też, że nie pamięta, by muzeum pokazywało wcześniej buty.
140 lat i nadal grzeją
Prezentowane buty mają ponad 140 lat, ale zachowały się w idealnym stanie. Nie wiadomo czy pochodzą z terenów Norwegii, Szwecji, Finlandii czy Rosji. Do muzealnej kolekcji trafiły w 1870 r., znajdując miejsce w zbiorach nieistniejącego od lat 50. XX w. Muzeum Techniczno-Przemysłowego w Krakowie.
- Jako ofiarodawca w muzealnym inwentarzu figuruje Wollman, postać nieznana bliżej nawet z imienia. Choć pochodzenie obiektu i okoliczności jego pozyskania owiane są tajemnicą, pozostaje on ważnym świadectwem odradzającej się kultury Samów - zauważył Kukuczka.
Para niskiego, zimowego obuwia Samów (Sami, Saamów, dawniej nazywanych Lapończykami) uszyta została ze skóry z futrem renifera i ozdobiona czerwoną lamówką, wszytą pomiędzy podeszwę a cholewkę oraz wieńczącą jej górną krawędź. Lamówka jest produktem fabrycznym (tzw. pasmanterią), pozyskiwaną przez mieszkańców Laponii już od XVIII/XIX w. drogą wymiany handlowej, od skandynawskich i rosyjskich kupców.
Ginąca kultura
Po okresie forsowanej przez Skandynawów (od XIX w. do lat 60-70. XX w.) asymilacji etnicznej, kulturowej i językowej, współcześnie kultura Samów przeżywa renesans. Rdzenni mieszkańcy Laponii zaczęli podkreślać swoją odrębność m.in. poprzez strój.
Skóra renifera była dla Samów, trudniących się koczowniczym pasterstwem, podstawowym surowcem do wyrobu odzieży, wyposażenia domostwa - namiotu, jak i wykonywania jego poszycia. Charakterystyczne niskie i w całości futrzane obuwie było noszone zarówno przez mężczyzn - pasterzy reniferów - jak i przez kobiety i dzieci.
Buty z wywiniętym do góry czubkiem, weszły do kanonu ich etnicznej mody - dziś noszą je zarówno przedstawiciele lokalnych elit, np. deputowani parlamentu Sami w Finlandii, podkreślająca etniczne korzenie młodzież, jak i Samowie pracujący w rozwiniętym sektorze usług turystycznych. Można je też kupić jako jedne z najpopularniejszych pamiątek oferowanych w sklepach z etnicznym rękodziełem.
Św. Mikołaj jest Samem
Samowie zamieszkują Laponię, region obejmujący północną część Skandynawii oraz Półwyspu Kolskiego w Rosji. Dzisiejsi Samowie są potomkami pierwotnych mieszkańców Skandynawii. Ich język liczy dziewięć dialektów i zaliczany jest do grupy ugrofińskiej.
Trudno ustalić obecną liczbę rdzennych mieszkańców Laponii, m.in. ze względu na odmienne kryteria klasyfikacyjne przyjmowane w czterech państwach, na terenach których region ten się znajduje. Szacunkowo przyjmuje się, że liczba Samów waha się pomiędzy 50 a 80 tys. Najbardziej znanym miejscem bezpośrednio związanym z Samami jest Rovaniemi, stolica fińskiej Laponii, legendarna siedziba św. Mikołaja.
Lapońskie buty ze skóry renifera muzeum prezentuje w ramach cyklu „Obiekt na dzień dobry”. Co miesiąc przy wejściu do placówki można bezpłatnie zobaczyć inny, oryginalny eksponat z muzealnego archiwum.
Jeśli chcielibyście nas zainteresować tematem związanym z Waszym regionem, pokazać go w niekonwencjonalny sposób - czekamy na Wasze sygnały/materiały. Piszcie na Kontakt24@tvn.pl.
Buty można oglądać w Muzeum Etnograficznym przy ul. Krakowskiej 46:
Autor: ps / Źródło: TVN24 Kraków / PAP
Źródło zdjęcia głównego: Muzeum Etnograficzne w Krakowie | Marcin Wąsik